|
|
PLANINE STAROG VLAHA I RAŠKE (SANDŽAKA) > STAROVLAŠKE PLANINE > Zlatibor > Zapadno predgorje Zlatibora
8 ZAPADNO PREDGORJE ZLATIBORA
Dolinom rijeke Jablanice - Ljuljaš (1269 m) - Orlić (1209 m) - Mali um (1120 m) - Manastir Uvac
SADRŽAJ
1. DOLINOM GORNJEG TOKA JABLANICE
Jablanica (rijeka)
Naslovna fotografija
Pogled s padine Tornika na dolinu rijeke Jablanice 
Pogled na dolinu rijeke Jablanice, u smjeru istoka, od crkve brvnare u Donjoj Jablanici
|
Rijeka Jablanica izvire ispod Tornika, najvišeg vrha Zlatibora (1496 m), a utječe u Crni Rzav koji s Belim Rzavom koji dolazi sa Tare, otječe u Drinu kod Višegrada.
|
Pogled na dolinu rijeke Jablanice, u smjeru zapada, od crkve brvnare u Donjoj Jablanici
Jablanica
Jablanica (Čajetina). Wikipedija
Selo Jablanica je jedno od najrasprostranijih sela u Srbiji s površinom od preko 100 km2. Većim dijelom se prostire u pitomoj dolini, koju nadvisuju vrhovi Tornik, Liska, Brezovac, Orlić i drugi.
Pored crkve brvnare, selo je poznato po seoskom višeboju, koji njeguje tradicionalne sportske i zanatske vještine, kao i po tradicionalnom dočeku srpske nove godine koji se organizira ispred crkve.
Selo Jablanica je jedno od najrasprostranijih sela u Srbiji s površinom od preko 100 km2. Većim dijelom se prostire u pitomoj dolini, koju nadvisuju vrhovi Tornik, Liska, Brezovac, Orlić i drugi.
Pored crkve brvnare, selo je poznato po seoskom višeboju, koji njeguje tradicionalne sportske i zanatske vještine, kao i po tradicionalnom dočeku srpske nove godine koji se organizira ispred crkve.
|
Zlatiborsko selo Jablanica – magija među stoletnim borovima
Autor: Turisticka organizacija Zlatibor Datum objave: 5.8.2024. Opis. Jablanica je jedno od najprostranijih sela u Srbiji, udaljeno je 22 km od centra Zlatibora. Ovo živopisno zlatiborsko selo krase stoletni borovi, očaravajući predeli i nepregledna prostranstva koja nikoga ne ostavljaju ravnodušnim. U blizini se nalazi ženski manastir Dubrava, obnovljen na mestu srednjovekovne svetinje. Priča o monahu Danilu, koji je pronašao zidine starog manastira i započeo njegovu obnovu, dokaz je da su čuda moguća. Posetioci uživaju u spokoju ovog mesta i prizorima iz snova. U bajkovitom okruženju Jablanice doživljavaju se magični trenuci. Ušuškana među stoletnim borovima nalazi se crkva brvnara iz 1838. godine, gde se i dalje okupljaju meštani spremni da ugoste putnike namernike. Oni sa ponosom pričaju o selu koje je spomenuo Evlija Čelebija u svom putopisu davne 1664. godine, ugoste kao samo Zlatiborci znaju, i podsete da usporimo i uživamo u jednostavnosti i lepoti. Vreme kao da je stalo i u manastiru Uvac, smeštenom u obližnjem selu Stublo. |
СEЛO JAБЛAНИЦA
Autor: Kamerom kroz Srbiju Datum objave: 26.8.2016. Opis. СEЛO JAБЛAНИЦA; ЗЛATИБOРСКИ OКРУГ Сeлo Jaблaницa сe нaлaзи у Злaтибoрскoм oкругу, jугoзaпaднo oд Чajeтинe и Злaтибoрa. Oвo je jeднo oд прoстoрнo нajвeћих сeлa у Србиjи. Прoстирe сe нa прeкo 100 км квaдрaтних. Сeлo Jaблaницa je грaничнo сeлo прeмa Бoсни и Хeрцeгoвини. У Jaблaници сe нaлaзи jeднa oд нajстaриjих дрвeних цркви брвнaрa. Црквa брвнaрa сaгрaђeнa je 1838. гoдинe и пoсвeћeнa je Пoкрoву Прeсвeтe Бoгoрoдицe. |
|
Gornja Jablanica
|
|
|
|
Pogled iz podnožja prema vrhu brijega na kome se nalazi crkva brvnara
Pogled na Gornju Jablanicu s uspona na brijeg na kome se nalazi crkva brvnara
|
Prva informativna ploča koja ukazuje na položaj crkve brvnare
|
|
Crkva brvnara u Jablanici (Hram pokrova Presvete Bogorodice) podignuta 1838. godine, posvećena Bogorodičinom Pokrovu. Zajedno sa starim grobljem i sobrašicama predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Podignuta u staroj borovoj šumi, po predaji gradili su ju mještani s jednim majstorom s planine Tare. Građena je, kao i ostale brvnare ovog kraja, od crnog bora. U tlocrtu je jednobrodna, s pravilnom polukružnom apsidom u širini broda na istočnoj strani. Na zapadnoj strani su izvorna sačuvana ornamentirana drvena vrata. Ima izrazito strm krov, pokriven borovom šindrom, učvršćen drvenim klinovima. Ova crkva brvnara pripada drvenim hramovima manjeg tipa širine 5,25 m, a dužine 9,5 m. Unutarnji prostor podijeljen je ikonostasnom pregradom na oltar i naos. Ikonostas čini kombinacija raznolikih ikona nastalih u različito vrijeme. U crkvi se nalazi ukupno 27 ikona, od kojih su četiri prestone, a sve su dar vjerujućeg naroda. Carske dveri, nastale odmah po izgradnji hrama, pripisane su Sretenu Protiću, dok je prijestolne ikone, dar četvorice priložnika, 1851. naslikao Dimitrije Posniković. Pored crkve je drveni zvonik, a u okolici, među stoljetim stablima, prateći konfiguraciju terena, smještene su sobrašice. Sobrašice ili šatre (rodovske drvene trpeze) je naziv za male jednostavne drvene zgradice koje su podizali imućniji domaćini, pojedine obitelji i i koristile ih, njima i njihovim gostima, samo povremeno za objedovanje poslije liturgija i pričešća, u duhu ranohrišćanskih agapa - zajedničkih trpeza ljubavi, prilikom održavanja crkvenih sabora, na praznike Petrovdana, Preobraženja i Pokrova Bogorodičnog. U Jablanici ih nazivaju šatre, a u drugim dijelovima Srbije i Bosne zovu ih ostalim imenima: sobrašice, rodovske trpeze, sofrašice, sobre, sofre, čardak, kolibe, klupe, kreveti, čardaci, čardačići. Podizane su neposredno poslije nastanka crkve u Jablanici, tako da je na jednoj od najljepših upisana 1840. godina - što svjedoči o njihovom nastanku. Pojedine sobrašice su potpuno zatvorene, dok su ostale u obliku trijemova nisko odignutih od tla, na direcima, sa sofrom i klupama konstruktivno uklopljenim u gradnju. Ponekad, stolovi u pročelju (gdje sjedi glava obitelji) imaju kružni oblik čime oponašaju izgled sofe. U užičkom i zlatiborskom kraju još se jedino ovdje mogu videti ovakvi građevinski objekti kao svjedoci nekadašnjeg graditeljstva. Najznačajniji srpski geograf Jovan Cvijić je zapisao o njima: To su zgradice sabora i narodnog veselja, svaki imućniji ima kod crkve ili manastira svoju sobrašicu, u koju prima i gosti srodnike i prijatelje o saborima. Kompleks crkve-brvnare u Jablanici proglašen je zaštićenim kulturnim dobrom, a 2013. godine izvršena je rekonstrukcija crkve i izgrađeni su novi vidikovci, informativne ploče i klupe za odmor. Konzervacija je djelomično izvedena na sobrašicama 1987. godine. Pristup. Crkva brvnara u Jablanici udaljena je 25 km od centra Zlatibora. Od Zlatibora se ide u smjeru juga, ka Novoj Varoši. Nakon oko 5 km je skretanje ka Torniku i selima Jablanici i Stublu, kao i za manastire Uvac i Dubrava. Nakon 12-13 kilometara na planinskom prijevoju, odvaja se cesta za selo Jablanicu, do koje ima još osam kilometara. Kada se udje u selo, skrene se desno i nastavlja još oko pola kilometra. Kod zadnjih kuća se ide oštro uzbrdo kroz šumu oko stotinu metara. Ključ od crkve se drži u kućama najbližim crkvi. IZVOR Crkva brvnara u Donjoj Jablanici. Wikipedija (sr) 
Crkva, zvonik, sobrašnice i groblje u pozadini
|
Sobrašice su nastale, u duhu ranohrišćanskih agapa-zajedničkih večera ljubavi, tako što su služile za okupljanje vernika tri puta u toku godine, i to na praznike Petrovdana, Preobraženja i Pokrova Bogorodičinog. Tokom ovih praznika, u sobrašicama se služila hrana, koju su pripremale domaćice iz kuće vlasnika sobrašice, i to obavezno posna jer se i posle pričešća, istoga dana, na rodovskim trpezama, upražnjavao post. Iako su gosti u sobrašicama bili prevashodno članovi familije vlasnika sobrašice, za trpezu su pozivani i svi oni koji su došli na crkvenu službu iz drugih krajeva i koji nisu imali svojih šatri ili trpeza. 
|
|
|
|
Priče iz Srbije - Crkva u Jablanici
Autor: EU u Srbiji Datum objave: 26.4.2022. Opis. Toliko je hramova i crkava na teritoriji Balkana od kojih zastaje dah, ali crkva Jablanica, posvećena Pokrovu presvete Bogorodice, u borovoj šumi zlatiborskog kraja, nešto je sasvim posebno. Sagrađena je 1838. godine, i to tako što u nju nije ukucan niti jedan ekser. Bila je simbol okupljanja i očuvanja naroda, ali ju je bio načeo zub vremena. Danas je ona ponovo saborno mesto žitelja ovog kraja: obnovljena je uz pomoć Evropske unije, i u punom sjaju otvorila svoju portu i vernicima i turistima, koji sve češće dolaze u Jablanicu, pomažući tako da mladi ostanu da žive i rade u ovom kraju. “Crkva živi, iako se polako zatvaraju sela”, priča Jovan Stojković, sveštenik crkve u Jablanici, kako kaže, najvećem selu u Srbiji. Otac Jovan i dalje je pod utiscima obnove i restauracije crkvenog kompleksa. Liturgije se služe jednom mesečno, a posebno svečano bude uoči Pravoslavne nove godine, 13. januara, kada se ispred bogomolje okupi veliki broj ljudi. Tu je i još jedan simpatičan običaj – krstonoše. “Narod odavde krene i pravi krug kroz selo. Kreće se ujutru oko 7 časova i vraća se oko 19, na večernju molitvu.. Tu imamo jednu novu salu, koja je takođe obnovljena zahvaljujući pomoći Evropske unije”, navodi otac Jovan. |
U zagrljaju Zlatibora - CRKVA BRVNARA U JABLANICI
Autor: Turisticka organizacija Zlatibor Datum objave: 18.4.2024. Opis. Turistička organizacija Zlatibor pripremila je serijal emisija pod nazivom „U zagrljaju Zlatibora“ koje na neposredan način otkrivaju lepote i potencijalnim turistima približavaju zlatne potencijale Zlatibora. U sedmoj epizodi vam predstavljamo čuvara zlatiborske duše - crkvu brvnaru u zlatiborskom selu Jablanica. Кroz istoriju rušena, pa snažnom voljom Zlatiboraca obnavljana, broji godine i pamti svoje ktitore, neimare, ikonopisce i verujući narod koji je dolazio na poklonjenje Bogu. Udaljeno 25 kilometara od turističkog centra Zlatibora selo Jablanica, kao jedno od najprostranijih u Srbiji, pored kulturnog iskustva posetiocima nudi i doživljaj netaknute zlatiborske prirode. |
Jablanica SRB HD
Autor: Turisticka organizacija Zlatibor Datum objave: 22.7.2021. Opis. Prostrani travnati pašnjaci, borove šume vekovnog trajanja, netaknuta priroda jeste ono po čemu je poznato zlatiborsko selo Jablanica. Udaljeno je 22 km od centra Zlatibora i to je jedno od najprostranijih planinskih sela u Srbiji. Pored prirodne lepote koja ga okružuje sa svih strana, selo je čuveno još i po crkvi brvnari koja potiče još iz 1838. godine i posvećena je Pokrovu Presvete Bogorodice. Selo Jablanica je poznato i po proizvodnji katrana što predstavlja delatnost koja se prenosila sa generacije na generaciju i od koje su se prehranjivale na stotine porodica. |
Sveštenička kuća (Parohijski dom) je bila namenjena svešteniku i njegovoj porodici. Ovo je tipična zlatiborska brvnara, koja je podignuta na kamenoj osnovi. Kamena osnova imala je funkciju podruma, dok se kuća sastoji od dve prostorije: kuće i sobe. Cela kuća je izgrađena od tesane borove građe. Krov je od šindre, tesane od srčanoga, najkvalitetnijeg dela borovih stabala.
|
|
Groblje. Groblje iz 19. stoljeća, koje se nalazi stotinjak metara zapadno od crkve, i danas je u upotrebi. Nadgrobni spomenici pretežno su od pješčenjaka, bojenim klesanim natpisima, biljnim ornamentima i simboličkim prikazima (predstavama). Unutar ograde crkve nalazi se također nekoliko grobova, zanimljivih zbog činjenice da su ograđeni drvenim okvirima.
|
|
Vidikovci. Sa brdašca iznad crkve pruža se pogled na dolinu Jablaničke reke, Gornju i Donju Jablanicu.
Pogled na Gornju Jablanicu
Pogled na vrh Liska
|
Pogled na Donju Jablanicu
Pogled na Donju Jablanicu
|
Česma. Podignuta je 1975. godine.
|
|
LJULJAŠ (1268 m)
Smjerokaz kod crkve brvnare u Donjoj Jablanici
Greben Ljuljaša iznad Jablanice
Ljuljaš, pogled iz smjera sjeverozapada
|
ZLATIBOR Jablanica - Prisad - vrh Ljuljaš - Orlić - vrh Zakopina - Klačina
Autor: Slobo Stefanovic Datum objave: 29.102024. Opis. Tradicionalna planinarska akcija Planinarskog društva "Aleksandar Džavović" iz Čajetine od 16. juna 2019. godine. ZLATIBOR vrh Ljuljaš - planinarenje
Autor: Slobodan Stefanovic; Datum objave: 18.1.2017. Opis: Planinarski klub ,,ERA,, iz Užica je u ponedeljak 02. januara 2017. godine organizovao planinarsku akciju na području planine Zlatibor. Polazak učesnika na akciju je vozilima u 8,00 časova iz Užica. Nakon dolaska u selo Gornja Jablanica preko Zlatibora i Ribnice, sledi silazak putem do crkve brvnare niz tok reke Jablanice. Nakon posete crkvi sledi uspon na vrh Ljuljaš (1269 m) preko zaseoka Aluge i sedla zvanog Prisad. Od ovog vrha se grebenski prelazi preko pašnjaka na vrh Orlić (1209 m), a zatim na vrh Mali um (1120 m). Sledi spuštanje preko mesta zvanog Kolijevka i niz tok potoka Klačina do početne tačke. Ova kružna staza je bila duga oko 14,5 km. Povratak u Užice u 17,15 časova. Vodič: Stefanović Slobodan latibor , Ljuljaš , Jablanica , Stefanović Slobodan. ZLATIBOR Stublo - Radov potok - Tomov potok - vrh Ljuljaš
Autor: Slobodan Stefanovic; Datum objave: 7.4.2018. Opis: Planinarski klub ,,ERA,, iz Užica je u subotu 07. aprila 2018. godine organizovao uspone na vrhove: Mali Um (1120 m), Orlić (1235 m) i Ljuljaš (1269 m) i obilazak klisure Radovog i Tomovog potoka sa atraktivnim vodopadima iz sela Stublo na planini Zlatibor. Polazak učesnika na ovu akciju je bio u 8,00 časova iz Užica. Prelazak vozilima iz Užica do sela Stubla preko Zlatibora i Ribnice. Kružna planinarska staza polazi iz mesta zvanog Kolijevka i penje se preko vrha Mali Um do ispod vrha Zakopina. Od ovog mesta, staza se spušta od izvora Radevog potoka niz njegov tok do uliva u Crni potok. Od ovog mesta se nastavlja dalje uz tok Tomovog potoka koji obiluje vodopadima i slapovima. Sledi dosta strm uspon kroz njegovu klisuru. Nižu se stenoviti odseci visine i do 60 m preko kojih pada voda. Nastavlja se do izvora u podnožju vrha Orlić. Prelaz od ovog vrha do vrha Ljuljaš i povratak na početnu tačku grebenom nakon ukupno pređenih 11 km. Povratak u Užice u 17,00 časova. |
KLJUNAČKA GLAVA (1078 m)
KIK (1130 m)
SRIJEM (1101 m)
Srijem, šumoviti vrh u pozadini (desno)
Srijem, pogled iz smjera sjeverozapada
|
Pogled na brdo Srijem s vidikovca iznad crkve brvnare u Jablanici
|
TOVARNICA (1076 m)
Zaselak Jevkovići, Tovarnica u pozadini
Lijevo iza Tovarnice je Popova Torana (1050 m). 
Pogled s padine Glavice - u pozadini su vrhovi: Tovarnica i Guvnine.
|
ORLIĆ (1230 m)
KIK (1206 m)
Planinarska staza broj 15
|
ZAKOPINA (1188 m)
MALI UM (1120 m)
VELIKI UM (1119 m)
VELIKE KAPE (1053 m)
|
GUVNINE (1108 m)
|
Powered by Wikiloc |
|
BELA GLAVA / BIJELA GLAVA (1047 m)
Pod vrhom Bela glava nalazi se spomenik Majoru Vasiliju Lukoviću i Palim borcima u Bitci na Cigli 1914.
|
Prvi spomenik u Prvom svetskom ratu isklesan bajonetima - Kvadratura kruga RTS - Jablanica Zlatibor
Autor: TU Jablanica - Zlatibor Datum objave: 29.4.2023. Opis. Na uzvišenju Cigla, koje meštani zovu Bijela Glava, u zlatiborskom selu Jablanica odigrala se jedna od velikih bitaka Prvog svetskog rata u odbrani otadžbine od zavojevačke austrougarske vojske, na južnom delu Drinskog fronta. Neposredno posle bitke na ovom mestu, vojnici saborci su svom poginulom majoru bajonetima usklesali sledeći kameni beleg: „Major Vasilije Luković, poginuo 1914. godine. Ispunio svoju dužnost prema Kralju i Otadžbini. Zavidimo ti, i pozdravljamo ti porodicu...“. Nakon čitavog jednog veka ovaj krajputaš prerastao je u spomen-obeležje, izgradjeno prema idejnom rešenju vajara Vladimira Mitrovića, a osim spomenika urađen je i put od centra sela Jablanica prema granici sa Republikom Srpskom, kao i put od centra sela Štrpci od strane Republike Srpske. Opština Čajetina za izgradnju ovog puta i infrastrukture opredelila je 15 miliona dinara. Podršku realizaciji obeležavanja ovog jubileja, kao i izgradnji kompleksa dale su i opštine Priboj i Rudo čiji su preci takođe položili žrtve na Cigli. |
OŠTRELJ (1078 m)
KOM (1003 m)
3. DOLINOM SREDNJEG I DONJEG TOKA JABLANICE
Donja Jablanica
|
U Jablanici se nalazi jedna od rijetkih drvenih crkvica - crkva brvnara. Sagrađena je 1838. godine. Oltar je zaokrugljen, a vrata su sa zanimljivim ornamentima. U sklopu crkvenog kompleksa se nalaze sobrašice. Crkva brvnara se ne nalazi ni u Gornjoj niti u Donjoj Jablanici, već na njihovoj međi, te je sasvim dovoljno reći crkva brvnara u Jablanici.
U Donjoj Jablanici se nalazi izvor alkalne vode, koji je po svojoj visoko alkalnoj ph-vrednosti jedan od najrjeđih u Europi. Kroz područje (lok. atar) ovog sela prolazi pruga Beograd – Bar, koja na putu prema jugu ubrzo prelazi granicu s Bosnom i Hercegovinom. 
|
|
Šarovac (Donja Jablanica)
|
|
|
|
|
|
|
|
Jevtovići (Donja Jablanica)
Jevtovića potok i zaselak Jevkovići
|
|
Donja Jablanica (Donja Jablanica)
|
|
|
|
Rajovići (Donja Jablanica)
Rajovići. U pozadini lijevo je brdo Tovarnica.
|
4. BRDSKI OGRANAK GOROVUČ - METALJKA
|
Izduženi vijenac brda smještenih između donjih tokova rijeke Jablanice i Crnog Rzava, kao i između između prijevoja Ljeljenac, prostora Šamarevina i naselja Donje Jablanice na jugoistoku te naselja Masala i ušća Jablanice u Crni Rzav na sjeverozapadu, zapravo je krajnji zapadni istureni greben brdsko-planinske mase Tornika i Liske, povezan s tom masom vrlo uskim prijevojem Ljeljenac i odvojen kanjonom Jablanice od Ljuljaške skupine brda. Najviši vrhovi u tome vijencu su (od sjeverozapada prema jugoistoku): Metaljka (763 m), Romanija (676 m), Rudina (758 m), Čukara (763 m), Vidovića brdo (763 m), Gorovuč (960 m), Suvi bor (919 m), Džamija (853 m) i dr.
|
Pogled na Ljeljenac
|
Crni Rzav
|
Crni Rzav izvire u Carevom polju pod Čigotom u selu Draglica i teče središnjim dijelom Zlatibora. Za razliku od Belog Rzava, dobio je ime po tamnoj boji serpentinske podloge preko koje protječe. Na nekim mjestima gradi lijepe kanjone. Od pritoka prima potoke: Ribnica, Obudojevica, Bijela voda i rijeku Jablanicu. Kod Vardišta se sastaje sa Belim Rzavom, koji izvire u Zaovinama na Tari, a kod Mokre Gore prima rijeku Kamišinu. Od spoja s Belim Rzavom u Vardištu, nastaje Rzav koji se desetak kilometara kasnije ulijeva u Drinu u Višegradu. Pregrađivanjm rijeke je stvorena akumulacija "Ribnica", za potrebe vodom Zlatibora i Čajetine. Rijeka je bogata ribom najviše klenom i krkušom.
Crni Rzav se razlikuje i po temperaturama vode od Bijelog Rzava. Zahvaljujući tamnijoj podlozi, Crni Rzav je tijekom ljeta vrlo tople vode. IZVOR Crni Rzav. Wikipedija (sr) 
|
Crni Rzav na Zlatiboru, u blizini izvora
Autor Bjoertvedt - Vlastito djelo postavljača, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39825098 |
Ribnica Zlatiborska (željeznička stanica)
|
|
5. DOLINOM UVCA (zlatiborski dio)
Krvavac (rijeka)
|
Krvavac je rječica koja tvori kanjom na jugozapadnoj strani Zlatibora, i desna je pritoka rijeke Uvac.
Ovaj je kanjon poznat među planinarima po zmijama kojih ovdje ima tijekom cijele godine (u zimskim mjesecima obično hiberniraju). Powered by Wikiloc |
ZLATIBOR Stublo - manastir Uvac - kanjon reke Krvavac
Autor: Slobodan Stefanovic; Datum objave: 7.5.2015. Opis: Planinarski klub ,,ERA,, iz Užica je u subotu 25. aprila 2015. godine organizovao planinarsku akciju, čiji je cilj obilazak kanjona reke Krvavac i manastira Uvac na Zlatiboru. Planinari su izvršili uspon i na vrh Malinjak - 1026 m.n.v. |
Manastir Uvac
|
|
Štrpci
|
Selo koje je prije 100 god. imalo biblioteku: Štrpci na GRANICI ISTOKA I ZAPADA | ZAPISI PORED PUTA
Autor: BN TV Datum objave: 18.5.2024. Opis. BN Portal .:: www.rtvbn.com ::. APLIKACIJA iOS: https://apple.co/3j0C2Bf APLIKACIJA ANDROID: https://bit.ly/3do72di Kontakt: https://bit.ly/39lwTBv Pratite nas na društvenim mrežama: Facebook► / radio-televizija-bn-229937160532143 Facebook► / bnmusic.televizija Instagram► bn_portal Oficijelni YouTube kanali BN televizije: BN TELEVIZIJA ► / @bn_televizija BN TV ► / @bn_tv Label and Copyright: BN Televizija Video: BN Televizija |
Zločin u Štrpcima 27.2.1993. Naoružani pripadnici Vojske Republike Srpske i paravojne jedinice "Osvetnici", pod zapovjedništvom Milana Lukića, su 27.2.1993. godine na željezničkoj stanici Štrpci zaustavili vlak broj 671, popularni Lovćen, koji je prometovao na relaciji Beograd-Bar, i tom prilikom oteli 20 putnika nesrpske nacionalnosti. Prema svjedočenjima, već u Novom Beogradu su putnici voza legitimirani, navodno su nadležni jurili švercere, a u stvari su prvi put na voznim kartama upisivana imena putnika. U to vrijeme već je naveliko buktio rat na teritoriju Bosne i Hercegovine, a pruga prolazi malim dijelom preko općine Rudo u Republici Srpskoj, jednom od dva entiteta BiH. Poslije Užica, na stanici Štrpci sačekali su ih naoružani pripadnici Višegradske brigade Vojske Republike Srpske. Oni s bošnjačkim imenima izvedeni su iz vagona i odvedeni vojnim kamionom dalje ka u školu u mjestu Prelovo, gdje su ih prvo opljačkali, a zatim šamarali, šutirali nogama, udarali kundacima pušaka, zatim ih natjerali da uđu u dvoranu za tjelesni odgoj, gdje su ih nastavili udarati po svim dijelovima tijela više od sat vremena, nanoseći im brojne tjelesne ozlijede. Potom su ih bez odjeće i bose i ruku vezanih žicom za leđima, odveli do napuštene kuće blizu obale reke Drine u selu Mušići, gdje su ih ubili, a njihova tijela potom bacili u rijeku. Najstarija žrtva imala je 59, a najmlađa 16 godina. Do sada su pronađeni ostaci samo četvorice žrtava (većina na obalama drinskog jezera Peruććac). Ubijeni su: Iljaz Ličina, Esad Kapetanović, Fehim Bakija, Šećo Softić, Rifat Husović, Halil Zupčević, Senad Đečević, Jusuf Rastoder, Ismet Babačić, Adem Alomerović, Muhedin Hanić, Safet Preljević, Džafer Topuzović, Rasim Ćorić, Fikret Memović, Fevzija Zeković, Nijazim Kajević, Zvjezdan Zuličić, Tomo Buzov i jedna nepoznata osoba. Bosna i Hercegovina je osudila optužene za zločin u Štrpcima kaznama 13 i 15 godina, a Srbija 5 i 10 godina po okrivljeniku. Tijekom sudskih procesa, na temelju dokumentacije Železničko-transportnog preduzeća (ŽTP) "Beograd" utvrđeno je da je otmica bila unaprijed planirana i da su predstavnici državnih institucija Srbije i Savezne Republike Jugoslavije, koju su činile Srbija i Crna Gora, bili upoznati s postojanjem plana da se na stanici Štrpci izvrši otmica putnika muslimanske nacionalnosti. ŽTP je odmah po saznanju da postoji takav plan obavijestio nadležne, ali ništa nije poduzeto da se otmica spriječi. Takva informacija je postojala mjesec dana prije otmice. Među državnim institucijama koje su bile obavještene su i Ministarstvo obrane SR Jugoslavije, Užički korpus Vojske Jugoslavije kojim je tada zapovjedao Dragoljub Ojdanić, kao i Državna bezbednost. Dokumenti koji su nađeni pokazuju da je u suštini to rađeno navodno zbog "spriječavanja osoba sa Sandžaka da se priključe protivničkim snagama, i da to treba spriečiti na bilo koji način". Jedini ubijeni koji nije bio Bošnjak (Musliman) bio je Tomo Buzov iz Rudina kod Kaštel Novog (Hrvatska), umirovljeni oficir Jugoslovenske narodne armije (u posjeti sinu koji je služio JNA u Podgorici) i čije ime u tom vlaku nikome nije zasmetalo, ali se on usprotivio otmici upitavši naoružane vojnike: Ima li zakona u ovoj državi?, zbog čega je i on tada bio otet i ubijen. 2015. godine jedan ponton u Kaštel Novom dobio je spomen ploču sa imenom Tome Buzova, a 2016. tabla je postavljena i na njegovom ulazu u zgradu na Novom Beogradu. Pisalo je "U znak sećanja na humanost i hrabrost čoveka koji je živeo na ovoj adresi", ali bez spominjanja zločina ni stanice Štrpci. Međutim, tabla je u međuvremenu uklonjena ili ukradena. |
