---

SJEVEROISTOČNI POJAS DINARSKOG GORJA > PLANINE SREDNJE I ISTOČNE BOSNE > PLANINE ISTOČNE BOSNE > Bokšanica
​Država: Bosna i Hercegovina
Najviši vrh: Klanac, 1275 m
​Koordinate najvišeg vrha:  

Položaj planine Bokšanice
Detalj stare topografske karte izvornog mjerila 1:300.000

Planina Bokšanica, prostorni prikaz
Izvor: Google Earth, 2021.

Planina Bokšanica nalazi se sjeverozapadno od  Višegrada u općini Rogatica, u istočnoj Bosni. Njezin najviši vrh je Klanac s nadmorskom visinom od 1275 metara. Bokšanica je građena od srednjoetrijaskih  vapnenaca.
IZVOR DŽAFIĆ, Dževad: Geografski prikaz općine Rogatica (HTML)

Borike

Borike (ponegdje pogrešno Borika) je naseljeno mjesto u općini Rogatica i najveća mjesna zajednica te općine. Selo je dobilo ime po borovoj šumi koja ga okružuje. Borike su pravi raj za sve ljubitelje prirode, zračno lječilište, bogate su šumskim predjelima punim divljači i livadama na kojima se mogu naći mnge vrste rijetkog bilja: medvjeđa Lijeska (lat. Corylus colurna), kao i Pančićeva omorika.

Po svom geografskom položaju Borike se nalaze na križanju puteva između Rogatice  (18 km), Višegrada  (35 km) i Han Pijeska (40 km). Borike su okružene Boričkom visoravni, koja se prostire na nadmorskoj visini između 950-1100 metara nadmorske visine. Okružena je brdima:

• Tmor (1350 m) s južne strane,
• Mednikom (1229 m) s jugozapadne strane, te planinama:
• Devetakom (1424 m) sa zapadne,
• Bokšanicom (1281 m) sa sjeverne,
• Ivicom-Sjemeć (1496 m) a jugoistočne i kanjonom rijeke Drine sa istočne strane.

Borike svojim teritorijem izlaze na lijevu obalu Drine u mjestu Stari Brod s nadmorskom visinom od oko 300 metara, pa se tako svrstavaju među rijetka mjesta s visinskom razlikom od oko 1000 metara nadmorske visine.

Na Boričkoj visoravni ima preko dvadesetak izvora pitke vode. Većina njih se ulijeva u ponornicu kod sela Agarovići, koja se u Starom Brodu, kod kanjona Suvi do ulijeva u Drinu. U selu Rađevići 1984. godine razvedena je voda u skoro sva borička sela i zaseoke. U sklopu vodovoda postoji glavni bazen Zečica i petnaest seoskih bazena iz kojih se opskrbljuje oko 200 domaćinstava. Dužina vodovodne mreže iznosi preko 200 km i predstavlja najdužu mrežu u ruralnom području Republike Srpske.

Na Borikama vlada planinska klima s velikim snijegovima, koji se dugo zadržavaju, do kasnog proljeća. Maksimalne temperature dostižu 30 °C, minimalne -28 °C, a srednje 15 °C. Godišnja količina padalina dostiže 1500 mm, dok je količina atmosferskog taloga (raspoređena po godišnjim dobima) najravnomjernija u Europi. Zanimljivo je da Borike, kao i Han Pijesak, Kosmaj i Bukulja u Srbiji, spadaju u najbogatija mjesta ozonom u bivšoj Jugoslaviji.

Ergela Borike

​Na Borikama je (1893.-1895.) godine osnovana ergela za uzgoj konja arapske rase, a 1925. i autohtone bosansko-brdske rase konja. To je bila jedina ergela ove vrste na prostoru Balkana. Prvobitni cilj ergele je bio da se dobije krupniji i masivniji brdski konj, s krupnijim vratom, a za to je bio potreban arapski oplemenjivač. Ergela je od 1895. godine počela s uvozom arapskih punokrvnih i polukrvnih konja iz najboljih europskih ergela kao što su: Radautz, Babolna, Slawuta. Za ostvarivanje ovakvog cilja, Austro-Ugarska je osigurala novac i stučnjake. Vojsci a i narodu je bio potreban konj snažne tjelesne građe i velike izdržljivosti. Dok je ergela bila u punom sjaju, 1960-ih, 70-ih i 80-ih godina, dobivani su visokorasni konji po kojima je BiH postala poznata ne samo u regiji, nego i u Europi.
1980-ih godina, na ergeli je uzgajano oko 400 grla, ne računajući veći broj u okviru kooperativnog narodnog uzgoja. Tada su bosansko-brdski konji osvajali nagrade i pobjeđivali na brojnim natjecanjima i poljoprivrednim sajmovima. U početku rada ergele, krenulo se s više uzgojnih linija ali zbog dominacije u nasljeđivanju osobina, zadržane su sam dvije uzgojne linije: Miško i Barut. Svi muški potomci nose ime po liniji oca, dobijaju svoje mjesto u matičnim knjigama, odnosno svakom grlu može da se prati porijeklo do deset generacija unazad. Žensko potomstvo dobija ime po rodu (porijeklu majke), matični broj i žig. Nakon više od 100 godina, ovaj konj ostao je fenotipski identičan izvornom arapskom konju, nepromijenjen izgledom i karakterom. Danas, ergela Borike broji 98 konja, od toga je 56 bosansko-brdske pasmine i 40 arapske pasmine. Ergela pruža usluge jahanja, vožnju saonicama zimi i kočijama ljeti.

Prodajom posljednjih 40 konja arapske i bosansko-brdske pasmine novim gazdama u Foči i Bosanskom Petrovcu, prestala je postojati čuvena ergela na Borikama, koja je 2019. godine trebala proslaviti 125. rođendan.

Hotel Borike
Nedaleko od ergele, u borovoj šumi smješten je Hotel Borike. Odmah nakon izgradnje 1984. godine, privukao je pažnju političke i estradne elite. Pravo na ljepotu prirode, najbolje konje i neograničene količine ozona imali su samo odabrani. Nedavno je hotel obnovljen i raspolaže kapacitetom od 35 ležaja, posjeduje dobar restoran, (koji nudi jela nacionalne kuhinje: borički kajmak, cicvaru u medu i domaće rakije), aperitiv bar, lovačku sobu kao i atraktivni apartman, u kome su nekada boravili najveći politički autoriteti poput Džemala Bijedića, koji je nedaleko od ovog mjesta imao svoju kuću za odmor. Hotel je izuzetno pogodan kako za odmor tako i za poslovne sastanke, seminare i konferencije.

Kultura
Na Borikama se nalazi crkva Svetih apostola Petra i Pavla, koja je sagrađena 1909. a posvećena 1910. godine. Ispred hrama se svake godine na Ilindan 2.8. odžava tradicionalni Ilindanski sabor na Borikama, gdje je pravoslavno  stanovništvo spojilo vjersku tradiciju ovih krajeva sa zabavom, kreirajući manifestaciju na kojoj se predstavljaju srpska folklorna društva, pjevačke i sviračke grupe, narodne nošnje.
Na Borikama se nalazi i spomenik kralju Petar I Karađorđević, u zaseoku Sjeversko. Podignut je 1925. godine.
​
Stanovništvo
Kretanje broja stanovnika u prošlosti: 378 (1961.); 244 (1971,); 261 (1981.; Srbi 244, Muslimani 12, Jugoslaveni 5); 224 (1991.; Srbi 226, Muslimani 17, Ostali 1): 140 (2013.).

IZVOR  Borike (Rogatica). Wikipedija (sr)

Stablo 
Na Borikama se nalazi i raritetni primjerak stabla medvjeđe lijeske, starosti 450 godina, obujma krošnje 12 metara i izuzetne ljepote. Ovo stablo je pod zaštitom države.

Medvjeđa lijeska 
Ostala imena: drvolika lijeska, turska lijeska, divoljeska, lat. Corylus colurna; srp. mečja leska

Poznata još kao medvidiji lišnjak, vrsta je lijeske koja raste na područjima jugoistočne Europe i jugozapadne Azije. Ovo je naviša vrsta lijeske koja može narasti do 30 m s promjerom debla i do 1,5 m. Biljka je listopadna a njeni su listovi zaobljeni, dugi od 6 - 15 cm, široki od 5 – 13 cm, prekriveni malim dlačicama sa svake strane i nazubljeni na rubovima. Biljka je jednodomna i cvjeta u rano proljeće prije listanja. Za razliku od običnog liješnjaka  plodovi su nešto manji s debeljom i tvrđom ljuskom te manjom jezgrom i dolaze u "grozdovima" od po tri do osam povezanih čahura.
IZVOR  Medvjeđa lijeska. Wikipedija (hr)

Deblo medvjeđe lijeske
Autor: Botaurus; Wikipedija

List i plod medvjeđe čijeske
Autor fotografije: đböhringer friedrich; Wikipedija

Razno
Jugoslavenska rok grupa Bijelo dugme je svoj drugi album Šta bi dao da si na mom mjestu, zajedno s pjesnikom Duškom Trifunovićem pripremila na Borikama. Nakon toga su svjetski mediji objavili priču o Borikama, koje je vođa grupe Goran Bregović nazvao "rajskim ostrvom na Balkanu".

Crkva u Crkvinama na Borikama kod Rogatice (BN TV 2019) HD
Datum objave: 2.7.2019. Autor: BN TV

Crkvine - Hram Sv. Jovana krstitelja, reportaža RTRS
Datum objave: 16.7.2017. Autor: Visit Rogatica
Opis: Crkvine - crkva Sv. Jovana krstitelja, Borike,Rogatica

Kvadratura kruga: Nema više mog mrkova, ni ergele na Borikama
Datum objave: 6.11.2021. Autor: RTS Kvadratura kruga - Zvanični kanal
Opis: Jedina balkanska ergela rasnih konja boričko-arapske pasmine više ne postoji. Posle 125 godina postojanja ona je ugašena. Ergela na Borikama je preživela dva svetska i jedan građanski rat, mnoge nevolje i nedaće, ali političko-tajkunsku privatizaciju, nije. Tražeći spas za ergelu, meštani Borika su se obraćali predsedniku Republike Srpske, ministru poljoprivrede i načelniku opštine Rogatica, ali od toga nikakve vajde nije bilo. Kada je Naseru Oriću, ratnom komandantu Srebrenice prodata polovina od poslednjih 150 konja sa ergele, ljudi sa Borika su formirali udruženje koje je pokrenulo peticiju za spas ergele, koju je potpisalo 1.600 ljudi. Ni to nije pomoglo da se sačuva ergela koja je decenijama bila rasadnik plemenitih grla arapske pasmine za sve ergele arapskih konja u bivšoj Jugoslaviji i u kojoj je, ukrštanjem bosanskih, brdskih sa arapskim konjima stvorena nova, borička pasmina jakih i izdržljivih konja elegantne linije i hoda. Štale za pastuve sada su prazne. Manježi za dresuru i jahanje konja su pusti, kao i beskrajni pašnjaci na Borikama, visoravni koja se proteže na 80 kvadratnih kilometara. Ovo je, ujedno i priča o vekovnoj ljubavi ljudi sa Borika prema konjima, ali i storija o konju Gazalu sa ergele na Borikama, koji je uginuo od tuge za svojim krotiteljem i to tri dana posle njegovog odlaska u penziju. Gazal i Radomir Stanišić proveli su 15 godina zajedno. Kao krotitelj konja Radomir je na Borikama proveo ceo svoj radni vek. Kada su mu javili da je ergela na Borikama ugašena i da konja više nema, Radomir je sutradan umro. Od tuge. Urednik: Branko Stanković Snimatelj: Darko Bursać Montaža: Marija Baronijan Šašić

Stari Brod

KOORDINATE 43.872778, 19.210278  NADMORSKA VISINA 322 m  BROJ STANOVIKA 17 (2013.)

Stari Brod je selo u općini Rogatic, na lijevoj obali rijeke Drine. Naziv je dobio po nekadašnjem prijelazu preko rijeke (preći-prebroditi), kao i u slučaju mjesta  Brodarevo,  Danjski Brod, Slavonski Brod i sl. Pridjev stari je selo dobilo, vjerojatno nakon izgradnje mosta u Višegradu. U Drugom svjetskom ratu, u proljeće 1942. godine, izvršen je pokolj u Starom Brodu i Miloševićima.
U Starom Brodu, kod kanjona Suvi do ulijeva se u Drinu rijeka ponornica u kojoj se, kod sela Agarovići, prikuplja voda većine izvora pitke vode s Boričke visoravni. Od sela Rađevići 1984. godine razvedena je voda u skoro sva borička sela i zaseoke. U sklopu vodovoda postoji glavni bazen Zečica i petnaest seoskih bazena iz kojih se opskrbljuje oko 200 domaćinstava. Dužina vodovodne mreže iznosi preko 200 km i predstavlja najdužu mrežu u ruralnom području Republike Srpske.
U Starom Brodu se nalazi i izvor ljekovite vode, u čijem sastavu ima mnogo minerala i aminokiselina, te ga zbog toga narod u šali naziva izvor "muške vode". ​
Kretanje broja stanovnika u prošlosti: 156 stanovnika (1961.); 114 (1971.); 80 (1981.); 48 (1991.); 17 (2013.). Prema nacionalnom opredjeljenju, svi stanovnici su Srbi. 
IZVOR  Stari Brod (Rogatica). Wikipedija (sr)

Pokolj u Starom Brodu i Miloševićima 

​Pokolj u Starom Brodu i Miloševićima je počinjen tijekom proljeća 1942. godine, uglavnom na obalama rijeke Drine, u mjestima Stari Brod i Miloševići, u općini Višegrad. Ustaše su u ovom pokolju ubile oko 6.000 Srba, isključivo civila. Dio ljudi se namjerno ili nenamjerno utopio u rijeci Drini bježeći od ustaša. Najmasovnije ubijanje ljudi je izvršeno 22.3.1942., ali su ubijanja trajala i do početka svibnja/maja 1942.
U mjestu Stari Brod je 2008. godine podignuto obilježje u znak sjećanja na ovaj zločin. U pločama od kamena su uklesana imena ubijenih. Nešto kasnije, u maju 2010. godine započela je gradnja spomen kapele i zvonare. Kao znak sećanja na žrtve 7.9.2019. je u Starom Brodu otvoren Spomen-muzej za koji je projekt napradio arhitekt Novica Motika iz Zvornika.
PROČITAJ VIŠE Pokolj u Starom Brodu i Miloševićima. Wikipedija (sr)

​Trag: Jauk u Starom Brodu - zločin i muk
Datum objave: 26.4.2017. Autor: RTS Trag - Zvanični kanal
Opis. Pre 75 godina, u istočnoj Bosni, u kanjonu Drine kod Višegrada, u selima Miševići i Stari Brod, Crna legija Jure Francetića i Handžar divizija su ubile oko 6.000 izbeglica - uglavnom starih, žena i dece. Ljudi u zbegovima, prispeli od Sarajeva, Kladnja, Han Pijeska, sa Romanije, Sokoca - tražili su prelaz preko Drine, molili za čamce i skele, kako bi se domogli Srbije, i kakvog-takvog spasa.Većinu su ustaše, ipak, ovde stigle, i nastao je krvavi pokolj, koji su, tek posle dva dana zaustavili Nemci. U Višegradu je ljudskost jednog mašinovođe spasla mnogo ljudi. Vojin Nikitović, mašinovođa parnog voza u sumrak 10. avgusta, pazeći da ne privuče pažnju stražara, daje uputstva nekolicini poznanika, da, kada padne mrak, što više ljudi smeste u kompoziciju na sedmom koloseku. Pet stotina putnika Vojinovog voza je tako izbeglo pokolj. Bila je to gotovo neverovatna - izbeglička, železnička i junačka epizoda. Po oslobođenju, o njoj se, ipak, prestalo govoriti. Ili je, barem jedan deo - onaj o spasavanju izbeglica, prikriven. Ostalim srpskim izbeglicama koje su dospele u Stari Brod i Miloševiće, uglavnom nije bilo spasa. Cele porodice, pre zaustavljanja krvavog pira, našle su smrt u hladnoj Drini, kako živi ne bi pali u ruke dželatima. O ustaškim zločinima se zarad očuvanja bratstva i jedinstva ćutalo decenijama. Za zločine niko nije odgovarao, a tek je 2008. godine obeleženo mesto velikog stradanja srpskog naroda u Starom Brodu. Autor: Jelena Božović Snimatelj: Duško Perić Montažer: Goran Damljanović Urednik: Ljubisav Aleksić Odgovorni urednik redakcije Aktuelnosti: Dragan Stojanović

Стари Брод - зелена гробница // Stari Brod - The Green Tomb
Datum objave: 24.7.2020. Autor: Заборављени коријени
Opis. Стари Брод и Милошевићи су мјеста страдања више од шест хиљада Срба који у прољеће 1942. године нису успјели прећи набујалу Дрину и преласком у Србију спасити се од муслиманских и хрватских усташа. Тако је кањон Дрине постао дом за више од 320 српских дјевојака које бјежећи од мучења загрљене скочише у хладне дубине. 22. марта 1942. године, у најмасовнијем покољу на православни празник Младенци, крвави таласи однијели су и бебе збачене са бајонета које нису стигле ни прво "мама" да изговоре. На мјесту страдања старобродских мученика изграђени су спомен-музеј и капела, као и 27 скулптура гдје свака носи име и презиме српских предака и њихове трагичне судбине. Хладна Дрино, гробнице зелена, проговори душама мученика својих, таласима поруку понеси о јаду, о смрти, о бајонетама што набодену дјецу носе, о утробама растргнутим, о заташканој муци и патњи народа који је вјековима своја огњишта поред тебе градио.