|
|
SREDIŠNJI DINARSKI POJAS > POVRŠI I BRDA CRNE GORE I PROKLETIJE > VISITORSKA GRUPA > Visitor
Država: Crna Gora
Najviši vrh: Bandera (Krivi smet), 2212 m
Koordinate: 42.6101, 19.8864
Država: Crna Gora
Najviši vrh: Bandera (Krivi smet), 2212 m
Koordinate: 42.6101, 19.8864
|
|
UvodVisitor (Vizitor) je planina u jugoistočnom dijelu Crne Gore između Plavsko-gusinjske kotline na jugu i istoku, doline Lima na istoku i sjeveroistoku i rijeke Zlorečice na zapdadu i sjeverozapadu. Glavni grebeni planine pružaju se pravcem jugozapad-sjeveroistok.
Najviši vrh je visok 2212 metara. Najviši vrhovi Visitora su građeni od trijaskih vapnenaca, koji leže preko metamorfnih škriljevaca. U najnižem ledenjačkom cirku Visitora, čije dno se sastoji od zelenih škriljevaca, nalazi se jezero, na apsolutnoj visini 1820 metara. Vodu gubi prema Murinskoj rijeci (Murinjskoj r.), kroz naslagane morenske bedeme. Okruženo je crnogoričnom šumom i bujnim pašnjacima. ENGLISH SUMMARY: Visitor- 
|
ŠTO VRIJEDI VIDJETI I POSJETITI:  Klikom na logo direktno pronađi smještaj na širem području ove planine Search directly for accommodation in the vicinity of this mountain 
Oglašavajte ovdje:
|
|
POGLAVLJE: Visitor i Zeletin
IZVOR MILOJEVIĆ, Borivoje. Ž.: Sinjajevina, Visitor i Zeletin; Fizičko-geografska promatranja. Geografski vestnik, 1935. (PDF) Visitor i Zeletin leže u onom uglu koji pravi Lim, skrećući u svom gornjem toku, oko Plavskog Jezera, iz pravca Z—I u JI—SZ. Obe ove planine sastoje se u osnovi od paleozojskih škriljaca, u kojima se javljaju starije eruptivne stene; viši planinski delovi sastavljeni su od krečnjaka, koji su na Zeletinu označeni kao trijaski. (Kurt Hassert: Petermann’s Mitteilungen, Ergänzungsheft Nr. 115, Taf. 1.) Glacijalni reljef. Najviši deo Visitora čine dva grebena, između kojih je prostrana udolina. Istočni greben pruža se JJI—SSZ i zove Plana; najviši njegov vrh dostiže visinu od 2210 m. Ovaj se greben sastoji od krečnjaka. Zapadno, prema pomenutoj udolini, ispod grebena su struje od krečnjačke plazine. Zapadni greben zove se Kosa i ima dinarski pravac. On se sastoji od krečnjaka i znatnim delom od škriljca. Koljate, udolina između oba grebena, otvorena je prema SZ. Njeno dno čine u zapadnom delu kršne glavice, koje se takođe pružaju dinarski, i koje su visoke oko 2000 m. One su razjedene i raspadnute, a mestimice uglačane. Istočno od njih pruža se udolina, čije je dno visoko oko 1950 m. Prema SZ i pomenute glavice i ova udolina padaju u jedmi vrtaču, čije dno leži na visini od 1930 m. Dalje prema SZ, preko jedne prečage, kojom je ova vrtača zagrađena, silazi se u novu vrtaču, čije je dno visoko 1910 m. Pomenuta depresija između oba visitorska grebena izvesno pretstavlja cirk: dno joj je visoko oko 2000 m, okrenuto je SZ (dok je sa ostalih strana uokvireno grebenima, čije su strane strme) i najzad, krečnjačke glavice, koje čine jedan deo njenog dna, mestimice su uglačane. U onoj vrtači, čije je dno visoko 1910 m, i to uz njenu severnu stranu, vide se tri izdvojena bedema. Oni se sastoje od krečnjačkih blokova i oblutaka, koji su uloženi u peskovitu glinu; među oblucima ima i kvarcevitih i mermernih. Pomenuta udolina sa vrtačama skreće prema ZSZ, i u njej se vidi bedemčić. On se takođe sastoji od krečnjačkih blokova i oblutaka, među kojima se nailazi i na porfirske. Ovi bedemi, visoki oko 1920 m, izvesno pretstavljaju morene. Oni se sastoje od krečnjačkih oblutaka, koji nisu zaostali od raspadanja krečnjaka u podlozi. Ali u ovim bedemima ima i oblutaka od kvarcita, mermera i porfirske stene, tj. od stena od kojih se ne sastoji ono zemljište, na kome pomenuti obluci leže. Ovi su obluci, dakle, doneti. Njih nije mogla doneti reka, jer rečni nanosi ne bi imali oblik bedema. Dalje prema Z, jednim otsekom, visokim do 60 m, silazi se na dno udoline, koje leži na visini oko 1850 m. Po svom poprečnom profilu ova udolina ima oblik valova i dugačka je oko 200 m. Još dalje prema Z, niz otsek, visok oko 150 m, silazi se u udolinu, sa čijeg se dna, u visini oko 1700 m, diže poprečni, morenski bedem, visok 6 do 8 m. Jedan visok bor, koji je ležao na istočnoj strani ovog bedema, izvalio se iz korena i u svojim žilama podigao mnogo stenovitih komadića. Oni su od škriljaca, mermera i kvarcita, a najviše od krečnjaka. Kako su u podlozi ovog bedema jedino sivi krečnjaci, to je nanos, iz koga se ovaj bedem sastoji, donet sa I, i pretstavlja stariju bočnu morenu. Zapadno od ovih najviših grebena visitorskih leži izvorište onog malog kraka Murinske Rijeke, koji se pruža J—S. Ono se sastoji, pri dnu, od eruptivne stene granitske strukture, a pri vrhu od škriljaca. Strane njegove su dosta strme, čime potsećaju na cirk, a dno je neznatno, ravno ili nagnuto. Na dnu su dva-tri ulegnuća, čija dubina iznosi svega 1 m. Kako su ona u eruptivnim stenama, to su mogla postati jedino radom snežaničke erozije. Još dalje prema Z, iza sedla Visitorske Ćafe, koje je visoko 1862 m, i koje se sastoji od škriljaca, dolazi izvorište jugozapadnog kraka Murinske Rijeke. Ono je, prema pomenutoj reci, upravo ogromno. Sastoji se od eruptivnih žica i od zelenkasto-sivih, vrlo jedrih škriljaca. Okvir mu je strm, skoro kao u cirka. Dno je nagnuto, ali se mestimice vide po njemu sitna ulegnuća, koja je stvorila snežanička erozija. U zapadnom delu ovog obluka razvijen je mali cirk. On je okrenut ISI, i dno mu je visoko oko 1920 m. Prema ZJZ diže se strma strana do visine od 2060 m. Na dnu cirka je basen Visitorskog Jezera, izduben ledničkom erozijom u pomenutim zelenkastim, jedrim škriljcima. Ovaj je basen zagrađen stenovitom prečagom, po k ojoj ima velikih blokova; oni pretstavljaju morenski nanos. Lednik je ovde bio cirkusni. Dosova Rijeka, koja leži na Z, ima takođe ogroman obluk. On se sastoji od istih zelenkastih, jedrih škriljaca. Strane obluka su vrlo strme, a dno nagnuto. Mestimice su po dnu plitka ulegnuća, proizvod snežaničke erozije. U zapadnom delu ovog obluka leži mali cirk, okrenut SI. Dno mu je visoko oko 2030 m, a strana na JZ diže se do 2090 m. Cirk je zagrađen stenovitom prečagom, po kojoj ima oblutaka. Ova se prečaga diže iznad dna za 10 m, i u gornjem delu sastoji od morenskog nanosa. Kao što se iz ovih izlaganja vidi, lednici na Visitoru bili su jače razvijeni u pomenutom krečnjačkom cirku, koji je okrenut SZ. Za vreme prve, starije glacijacije lednik je bio dolinski, i silazio do visine od 1700 m; za vreme druge, mlađe glacijacije lednik je bio cirkusni i staložio morene u visini od 1920 m. Zapadno, u izvorištu jugozapadnog kraka Murinske i u obluku Dosove Rijeke lednici su bili samo cirkusni, i zadržavali se na visinama od 1930 i od 2040 m. Severno od glavnog vrha visitorkog, visokog 2210 m, leži obluk Pepićke Rijeke, takođe u krečnjacima. Strane ovog obluka su otsečne, ali mu je dno jako nagnuto, te otuda on ne bi bio cirk. Na severozapadnoj padini Mramorja, u visinama od 1900 do 1750 m, česte su vrtače, i u jednoj od njih je Mramorsko Jezero. J. Cvijić smatra da je ovaj jezerski basen, visok 1820 m, zagrađen morenom i da pretstavlja cirk. (J. Сvijić: Ledeno doba u Prokletijama i okolnim planinama (Glas S. k. a. n., XCL, s. 250-2). Tako su skoro u svima izvornim kracima Murinske Rijeke postojali cirkovi i lednici. Sama dolina ove reke ima fluvijalnodenudacione karaktere, ali se pred njenim ušćem u Lim, u selu Murini, na levoj, severozapadnoj strani javljaju tri šljunkovite terase, od 10, 15 i 20 m relativne visine. Kako su one fluvijoglacijalne i kako su staložene u dolini Murinske Rijeke kao u gotovom udubljenju, to je ova dolina preglacijalna. Ona je stvorena poglavitno u pliocenu, usled regresivne erozije, koja je polazila od Lima, odnosno od Drine. Ali, kako se Lim tokom diluvijuma usecao u fluvijoglacijalnim nanosima, to se u isto doba u takvim nanosima morala usecati i Murinska Rijeka. Zeletin leži severozapadno od Visitora, i ima u celini lučan oblik: udubljena strana okrenuta mu je SI. Od okvira pruža se prema SI greben, koji se zove Rogovi. On se sastoji od krečnjaka i silazi do visine od 1720 m. Ovim grebenom izdvojena su na severoistočnoj strani Zeletina dva cirka, severozapadni i jugoistočni. Greben Goveđak, koji se pruža severozapadno od ove prečage u dinarskom pravcu, ima najviši vrh od 2035 m. Ovaj se greben sastoji od jedrih krečnjaka, koji čine zidove i isprosecani su pukotinama. Ispod zidova su blaže strane sa točilima. Cirk je otvoren prema SI, i na toj strani zagrađen bedemom, visokim 5 do 6 m. Jugoistočno od grebena Rogova leži znatno prostraniji cirk. Prema J zagrađen je grebenom Planom, koji se pruža ZJZ—ISI i ima najvišu visinu od 2125 m. Ovaj je cirk otvoren prema S. Strane su mu krečnjački otseci, ispod kojih su česta točila. Dno ovog cirka visoko je oko 1800 m, i u pravcu I—Z vrlo široko. Ono je blago nagnuto prema S, i po dnu su male vrtače, duboke 2 do 3 m. Od prvog cirka, koji bi se mogao nazvati goveđačkim, nastaje prema SI otsek; on pada u jednu poprečnu udolinu, visoku oko 1700 m. Dalje prema SI iz ove se udoline diže kosa, visoka oko 12 m. I po dnu udoline i po kosi česti su krečnjački, morenski obluci; u udolini oni čine male bedemčiće. Severno od drugog cirka, koji leži ispod Plane, tj. severno od planskog cirka, nastaje takođe otsek. On pada do bedema, koji leže u visini oko 1650 m. U osnovi ovi se bedemi sastoje od sivih krečnjaka, po kojima se nailazi na morenske oblutke od crnkastog i sivog krečnjaka. Novim otsekom silazi se na bedem, visok oko 1550 m. On se sastoji od crnkastih i sivih morenskih oblutaka, koji su uloženi u peskovitu glinu. Odavde prema SI nastaje karstifikovana dolina Šeremeta, a u visini oko 900 m leži, preko limske fluvijoglacijalne terase, ogromna plavina ovog potoka. Snežanici, izvori i jezera. Zbog znatne visine Visitor ima sve odlike planinske klime. 19—VII—1955 u 13 časova u cirku Koljatima na Visitoru, u visini oko 2000 m, temperatura vazduha iznosila je 11°; tada je duvao severni vetar. Jug i zapad duvaju najviše u proleće i jesen, donoseći sneg i kišu. Istog dana, na stranama pomenutog cirka nije bilo snežanika. Oni su se videli u obluku Pepićke Rijeke, okrenutom S. Snežanika je, međutim, tih dana bilo u zapadnom delu Visitora. Iznad cirka, u kome je Visitorsko Jezero, video se mali snežanik, okrenut ISI; on je ležao na visini oko 2050 m. Na dnu onog cirka, koji leži u izvorištu Dosove Rijeke, postojao je takođe snežanik. 20—VII— 1933 u 18 časova i 50 minuta temperatura snega na površini snežanika bila je 0,5°, temperatura ovlaženog termometra 7,6° a suvog 10,3°. Na Zeletinu, podnožjem goveđačkog cirka, bilo je takođe snežanika, okrenutih S; najniži su ležali u vrtačama. 21—VII— 1933 u 15 časova i 35 minuta temperatura snežanika bila je 0°, temperatura ovlaženog termometra 11,5°, a suvog 15,6° U visokom, kršnom delu Visitora nema izvora ni potoka. Zapadni deo Visitora sastoji se, kao što je rečeno, od jedrih škriljaca i eruptivnih stena, i po svojim hidrografskim osobinama znatno se razlikuje od najvišeg dela visitorskog, koji je uglavnom krečnjački. Dok je ovaj deo Visitora bez izvora i potoka, dotle su u zapadnom delu hidrografski objekti vrlo česti. U izvorištu onog kraka Murinske Rijeke, koji se pruža J—S, ističe izvor Pipuran. 19—VII—1933 u 17 časova temperatura vode u ovom izvoru bila je 4,6°, temperatura ovlaženog termometra 9,5°, a suvog 12,5°. Po dnu obluka jugozapadnog kraka Murinske Rijeke, kao i po dnu obluka Dosove Rijeke, česti su izvori, od kojih polaze potoci. Jugoistočno od Mramorskog Jezera u krečnjacima se javljaju škriljci, i na njihovom dodiru je jedan izvor; temperatura njegove vode bila je 4,5°. Silazeći od Mramorja ka Džamiji, u visini oko 1500 m, isticao je izvor iz škriljaca. 18—VII—1933 u 15 časova temperatura vode na ovom izvoru bila je 8°, temperatura ovlaženog termometra 12,5°, i suvog 15,5°. Na Zeletinu, severoistočno od goveđačkog cirka u pomenutoj udolini sa morenskim oblucima, na dodiru krečnjaka i škriljaca, koji su u podlozi, izbija vrelo Blatina; od njega postaje potočić, koji posle kratkog toka prema SZ ponire. 21—VII— 1933 u 17 časova 35 minuta temperatura vode na ovom izvoru bila je 4°, temperatura ovlaženog termometra 11°, a suvog 13,3°. Niže prema SI, u visini oko 1200 m, na dnu karstifikovane doline izbijao je izvor. 22—VII— 1933 godine u 8 časova 25 minuta temperatura izvorske vode bila je 7°, temperatura ovlaženog termometra 12,5°, a suvog 15,4°. Na Visitoru postoje i dva jezera, Visitorsko i Mramorsko. Prvo leži u onom cirku, koji pretstavlja obluk jugozapadnog kraka Murinske Rijeke. U pravcu SI—JZ ovo je jezero dugačko oko 40 m, dok mu širina iznosi oko 20 m. Vodu dobija topljenjem snežanika, a gubi isparavanjem. 20—VII— 1933 u 17 časova 50 minuta temperatura vode u ovom jezeru bila je 17,5°, temperatura ovlaženog termometra 8,8°, a suvog 11,8°. Mramorsko Jezero leži u jednoj vrtači, za koju J. C v i j i ć , kao što je rečeno, misli da je cirk. Jedan potočić utiče u ovu vrtaču i tako stvara jezero. Pred ušćem potočić teče podzemno. Voda iz jezera ističe takođe podzemno, a kad nivo naraste onda i površinski, i to na severozapadnom okviru. 18—VII— 1933 u 17 časova 30 minuta temperatura vode u Mramorskom Jezeru iznosila je 20°, temperatura ovlaženog termometra 9,5°, a suvog 11,5°. 
|
Plavsko-gusinjska dolina iz zraka
Lijevo se vide strme južne padine Visitora. Izvor: Albinfo; Wikipedija 
Pogled na Visitor, Plav i Plavsko jezero
VISITOR I ZELETIN
Datum objave: 15.11.2021. Objavio: Crna Gora od Iskona Opis. Visitor i Zeletin. Proizvodnja Televizija Crne Gore, 2004. |
|
POGLAVLJE: II VISITOR I ZELETIN IZVOR MILOJEVIĆ, Borivoje. Ž.: Sinjajevina, Visitor i Zeletin, antropogeografske crte. Glasnik Skopskog naučnog društva, knj. XIV. Skoplje 1934. (PDF) Najviši delovi Visitora, grebeni Plana i Kosa, jesu pod travom. Trava je naročito gusta na onom delu Kose, koji se sastoji od škriljaca, dok je na krečnjacima ređa. Sem trave, na ovim grebenima se vide i četinarski žbunovi. Točila su skoro, potpuno gola. Po dnu i stranama onih obluka i cirkova, što leže zapadno od najvišeg dela visitorskog, vide se trava, niski četinari, borovnice, venja itd., dok su veliki četinari vrlo retki. Kako se ovaj deo Visitora sastoji od škriljaca i eruptivnih stena, koji, raspadajući se, daju neprekidan sloj gline, to je biljni svet na njemu gust. Struje od točila po stranama obluka ovde su takođe gole. Ispod travnog regiona nastaju retki četinari. Njih ima na severnoj strani Visitora, u izvorištu Pepićke Rijeke, dalje oko jedne vrtače, čije je dno visoko 1910 m, kao i oko valova, čije dno leži na visini od 1850 m. Na otseku ispod ovog valova među četinarima se vide šibovi bukve. Gusta četinarska šuma javlja se i u zapadnom delu Visitora, ispod dna pomenutih cirkova, po stranama dolinskim. Mlada četinarska drveta su izvaljena iz korena, i to od usova. Na Mramorju su takođe retki četinari, a oko jezera gusti. Njihova stabla pala su u jezero, i na suvim stablima, iznad vode, uhvatila se mahovina i trava. Tako je veliki, jugoistočni deo jezera pod travom. Ispod visine od 1750 m nastaje i po stranama Murinske Rijeke mešovita šuma, četinarska i bukova: u udolinama više bukova, a na stranama, izloženim vetru, više četinarska. U visini oko 1500 m javlja se samo listopadna šuma, bukova, grabova itd., dok na visini oko 1300 m počinju livade, postale krčenjem listopadne šume. Jugozapadno od Džamije jedna udolina, čiji potok pritiče Murinskoj Rijeci, pruža se od, JI prema SZ. Na njenoj prisojnoj strani, Koja je okrenuta SI, vide se livade i retke breze, dok je na osojnoj strani, okrenutoj SI, zaostala listopadna šuma, u nižim delovima ove, osojne strane mlada šuma se krči, da bi se dobili prostori za livade. Livade su jače rasprostrte i na obema stranama Murinske Rijeke. Na Zeletinu, u severozapadnom, goveđačkom cirku otseci su stenoviti i goli, a u Jugoistočnom, planskom, na stenovitim otsecima su i male police, obrasle travom. U prvom cirku, ispod otseka nastaju padine pod travom i retkim četinarima, dok su točila skoro potpuno gola; u drugom cirku, visoko uz strane pešu se retki četinari, a po dnu cirka su mladi četinari i bukve. Idući niz dolinu prema SI nastaju gusti četinari. u visini oko 1300 m među četinarima se javljaju bukve, a u visini oko 1200 m bukve i druga listopadna drveta sasvim prevlađuju. U visini oko 1000 m jače su razvijene livade, a na plavini, visokoj 900 m, javljaju se njive sa kukuruzom. Paralelno sa vegetacionim, idući s visine u nizinu, ređaju se ovi privredni regioni: najviši je region planinskih suvata, gde čobani izgone leti stoku na pašu ; niže je četinarski region, gde se seku drva i vide počeci industrije drveta; još niže je region livada, gde se kosi seno, koje se snosi u sela za zimsku ishranu stoke, i gde se stočari bave sa stokom krajem leta, kada se pokose livade; najniži je region kultura, sa njivama kukuruza i sa šljivacima. Iz sela, Koja leže u dolini Lima oko Visitora, seljaci iskorišćuju ovu planinu, penjući se na nju početkom leta postupno. Iz sela Brezovice, na pr., koja leži istočno od Visitora, u visini oko 1000 m, oko Đurđevdana seljaci izlaze sa stokom na Skakala, u visinu oko 1200 m, a oko trojica dolaze na Mramorje, u visinu oko 1850 m. Na Mramorje izdižu i seljaci iz Pepića, sela Koje leži u dolini Lima, severno od Visitora. O Ilindanu Brezovičani silaze sa stokom na livade, kod Džamije, u visinu od 1300 m. Leti, ovde se livade kose i seno snosi u selo. Oko Velike Gospođe spuštaju se sa stokom na Skakala, a kada se "kolomboći" oberu, siđu u selo. Iz Martinovića, sela koje leži u dolini Lima južno od Visitora, seljaci izlaze sa stokom u Beškeće, i tu ostaju od sredine juna do kraja avgusta. Iz Murine, koja leži severno od Visitora, takođe u dolini Lima, seljaci izlaze leti u izvorište Dosove Rijeke, — u katun Misu. Seljaci iz Ulotine, velikog sela u dolini Lima, severno od Visitora, imaju stanove u livadama, u visini oko 1000 m, i zatim u Katuništu, u visini od 1650 m. Oni izlaze sa stokom na proleće u livade, a krajem juna izdižu na Katunište. U avgustu, kad se seno pokosi, silaze sa stokom ponovo na livade, i u jesen se spuštaju u selo. Svi ovi katuni (Mramorje, Beškeće, Misa i Katunište) leže na granici između suvata i četinarske šume. Stanovi su u njima blizu jedan drugog. Kod stanova zidovi su od brvana, a krov od štica. U stanu je ognjište, na kome se vari mleko i gotovi jelo, a okolo su police; po njima su karlice sa razlivenim mlekom. Oko ognjišta se i spava. Sve do balkanskog rata na Visitor su izdizali sa stokom i Malisori od Skadra. Oni su dolazili uz dolinu Cijevne, i dalje išli Vrmošom na Gusinje. Kako su leti u okolini Skadra velike vrućine, i kako, uz to, vlada i groznica, to su Malisori izvodili na planinu svu čeljad i dogonili svu stoku. Po obluku jugozapadnog kraka Murinske Rijeke i po obluku Dosove Rijeke česte su zidine od malisorskih katuna. Na razvođu zapadno od Dosove Rijeke je Misa, razvaline od katoličke crkve, čiji su zidovi bili od drveta. Između Malisora, koji su dolazili na ove planine iz sredozemnog kraja, i seljaka iz doline Lima, koji su takođe izdizali sa stokom na ove planine, dolazilo je do sukoba i borbi. Na katunu Mramorju vide se nadgrobni belezi, gde su pali neki Srbljaci iz Polimlja, kada su stigli Malisore, koji su bili zajmili njihovu stoku, i pobili se s njima. Do 1912 godine Zeletinom je išla granica između Turske i Crne Gore. Kako su Ulotinjani, naročito ranije, gajili mnogo stoke, to su prelazili sa stokom državnu granicu i ulazili u malisorske ispaše. Malisori bi tada ubijali čobane i plenili stoku. Polimci su se onda svetili ubijajući Malisore, i tako su neprekidno trajale borbe. Posle 1912 godine granica između Crne Gore i Turske pomerena je dalje na JZ, i Ulotišani imaju danas stanove preko Zeletina, u Gropi i u Čeranića Kosi. |
STANOVNIŠTVO I NASELJA
|
Katuni na Visitoru Katuni na Visitoru su pogodni za stočarenje, jer imaju dosta žive vode i jedno jezero, a uz to i dobru pašu, velike borovnjake i šumu. Ovdje izdižu mještani Martinovića: Hasanđukaji, Preljvukaji, Balidemaji i drugi. Nažalost nijesam uspio da saznam i za druga prezimena, i ako ih ima. Udaljenost od katuna je oko jedan sat pješačkog hoda. Kolibe su dosta blizu jedne drugima. Izdig je početkom juna mjeseca, a povraćaj u kasnu jesen. Ovdje su nekada izgonili veliku stoku. IZVOR Vasilije Mujo Spasojević: Crnogorski katuni. Zagreb, 2006. Katuni Misa Na Visitor i Zeletin izgone stoku privrednici iz sela gornjeg Polimlja. Prostrani pašnjak Mramorje na Visitoru koristi stoka iz Brezovice i Pepića. Izdig započinje o Đurđevu, kada su najviši dijelovi planine još pod snijegom. Zato stoka ne kreće na visoke katune, već se etapno s kopnenjem snijega sve više izdiže. Zanimljivo je, da stoka iz Martinovića, koja se izdiže na pašnjak Beškeće, izlazi na Visitor kasnije i bez etapnih zadržavanja. Slično izdižu i privrednici iz Murine na pašnjak Misu. Oko prava za pašnjak Misa bilo je početkom 20. stoljeća krvavih obračunavanja između Crnogoraca i Malisora. Visitor i Zeletin postali su, naime crnogorski državni teritorij istom 1912. godine. Ranije su to bile malisorske planine. Ostaci kamenitih malisorskih katuna na Misi mogu se još i danas zapaziti. IZVOR Mirko Marković, Stočarska kretanja na Dinarskim planinama (Antropogeografska promatranja) |
|
Sleđena tišina Visitora
Datum objave: 28.5.2020. Postavio: Duh Crnih Brda . Дух Црних Брда Opis: Dušan Kostić: Sleđena tišina Visitora. Stihove Govori: Varja Đukić - Glumica. Neka, neka ti nisam pisao. Ostavih za sobom, jednog jutra, rose, jedne, i sjenke i vjetrove zavičajne, i Lužu onu u sjenkosima; odoh iznenada sa tek probuđemh obala — sve me tu prijatelju, podsjeti na oči moje djetinje. U svemu vidjeh sebe; samoća, samoća, samoća! Pa odoh. Ne izdržah... Što boli tišina ova, što boli taj mir, taj korak šaptav zvijezda snenih! Na rastanku, rodni grade, molim da se poljupci vrate, meki; da prebolim tugu sokaka golih, tvojih svelih; da zagrlim, da ispijem miris livada pokošenih. Kaplje, kaplje noć. Psi laju. Ah, sam sam i pust sam u zavičaju!... Sad vidim: odbjeglo sve je. Djetinjstva nema. Ni drugova, ni igre. Samo trava, i godine samo, i smrče u tišini, i neizgažene staze u planini. Samo mir. Samoća duga. Samo trava. I draga krajina plava. Žudnja me ovdje baci Gdje se bijele ovce, i kape, i oblaci; Žudnja mi ovdje zvoni: u muku tom ne kloni, možda u jatu plavom, možda pod krovovima ima radosti plahe i blage zore ima; možda će proći nemir slutnja ova laka sa pjenom od oblaka. Prolazim pijan od sebe, od snova, i krovova, od trnja što me kida, od vjetra što zatrese; ševarje šumi mene pod sjenkom jastrebova -- djetinjstvom da me vida, djetinjstvom da ponese. Al vidim: odbjeglo sve je, godine samo tuku i tavna mreža borâ. Aj, zalud tebi drhtavo pružih ruku — tišina Visitora!... Jer boli samoća ova, jer boli taj mir, taj korak šaptav zvijeda snenih! Na rastanku, travni grade, molim da se poljupci vrate, meki; da prebolim tugu sokaka golih, tvojih, svelih — miris livada pokošenih. Da zgazim samoće? Čemu one kad u valovlju rastanka tonem i pijem daleke luke? Ja sam dio ulica, ja sam pjesma njina, zaboravljena tuga harlekina, ja sam dio svjetla i svete gradske buke kojoj iz mira ovog dajem ruke. Odlazim — i svu noć pusto vape vrata za vedrim žamorom asfalta, za gradom što je razvio zastave svoje, i moje, i moje. Oprosti za otvoreno srce — ja mira nemam, tišinâ nemam ovdje iako tiho sve je. Mir je moj u šumu korza, u šljunku neke aleje gdje se sve na hrpu baci — i koraci, i oblaci, i sve melje bez odmora, bez umora, sleđena tišino Visitora!... |
DUŠAN KOSTIĆ - SLEĐENA TIŠINA VISITORA
Datum objave: 3.9.2019. Postavio: Duh Crnih Brda . Дух Црних Брда Opis: DUŠAN KOSTIĆ - SLEĐENA TIŠINA VISITORA (interpretira Dejan Đonović) Dušan Kostić, (Peć, Kraljevina Crna Gora, 1917 — Meljine, Crna Gora, 1997) je bio crnogorski knjizevnik. Djetinjstvo je proveo u Plavu gde je završio i osnovnu školu. Gimnaziju je završio u Beranama, a potom Filozofski fakultet u Beogradu. Još kao student, prije Drugog svjetskog rata, pisao je revolucionarne pjesme. Učestvovao je u ratu kao partizan. Poslije rata je bio urednik Radio Beograda, lista „Borba“, „Književnih novina“, časopisa „Mladost“, „Književnost“, „Savremenik“. Bio je pjesnik i romanopisac, a svojim djelom je ljetopisac svoje zemlje i veoma značajan hroničar vremena u kojem je živio. Zauzima značajno mjesto u našoj književnosti za djecu i omladinu. Napisao je više zbirki pjesama: „Pjesme“, „Zemlji voljenoj“, „Poema o gradu i ljubavi“, „Proljeće nad rovom“, „Govor zemlje i mreže“. Napisao je zatim više romana: „Gluva pećina“, „Sutjeska“, „Modro blago“ i „Gora koštanova“. Za svoj rad dobio je više nagrada. POETIKA ZEMLJE - MOJA CRNA GORA http://www.poetikazemlje.me |
Memorijalni planinarski pohod "Putevima Redža Šarkinovića" U znak sjećanja na Redža Šarkinovića 2019. godine ustanovljen je memorijalni planinarski pohod na planinu Visitor nazvan "Putevima Redža Šarkinovića". Pohod, dug osam kilometara ide do Smetnog vrha (2198 mnv). Polazak je s obale Plavskog jezera od Šarkinovića Latka, preko katuna Ravni krš, na kojem su nekada izdizale i obitelji Šarkinović, do Smetnog vra i vrha Visitora. To je put koji povezuje i brojna imanja obitelji: Knežević, Brković, Dašić i dr. Redžo Šarkinović je tokom više godina taj put gradio i financirao, a želju o planinarskoj stazi je uspio ostvariti pod stare dane. Planinarski pohod je inicirao Rasim Muminović, iz New Yorka, koji, kao i brojni Plavljani i Gusinjani, živi u inozemstvu, a tokom ljeta boravi u zavičaju. Redžo Šarkinović-Ramo bio je jedan od najpoznatijih Plavljana i vrlo omiljen u gradu. Rođen je 1923. godine u Plavu, u Šarkinovićima (zaselak Latek). Veliki dio svog života posvetio je Plavskom jezeru, rijekama Ljuči i Limu. Sa stricem Brahom, od desete godine, bavi se ribolovom, loveći ljeskovim štapom s navezanim konopcem. Sudionik je Drugog svjetskog rata nakon što se dvadeset godina priključio partizanima. U početku je bio kurir Hajra Šahmanovića i Jusufa Redžepagića, prvoboraca ovoga kraja, a od 1943. je pripadnik Devete crnogorske narodno-oslobodilačke udarne brigade, u kojoj je bio raspoređen u mitraljeskoj četi. Sudjelovao je i u ključnim borbama za oslobođenje Jugoslavije. Nakon završetka rata, još četiri godine proveo je u riječnoj ratnoj floti. Kao član posade minolovca čistio je Savu i Dunav od zaostalih mina, a u tom se razdoblju tri puta sreo i sa Titom. Po povratku u Plav vraća se ribarstvu, svojoj predratnoj ljubavi. Stječe povjerenje inžinjera agronomije iz Titograda, Đoka Drecuna, koji ga šalje u Sloveniju na usavršavanje, a po povratku Redžo utire put ribočuvarskoj službi u Plavu kojoj je posvetio značajni dio svog života, dajući izuzetan doprinos uvećanju ribljeg fonda, pogotovo formiranjem mrestilišta na Alipašinim izvorima. Od sigurne smrti spasio je 34 osobe. Na uzburkanom Plavskom jezeru 1974. spasio je devet članova obitelji Đuričanin. Vuk sa jezera, odn. legenda s Plavskog jezera, kako su ga zvali, za taj čin dobio je srebrnu značku zagrebačkog tjednika “Arena”. Beogradske “Večernje novosti” odlikovale su 1976. Godine Redža Srebrnom glavom lava, jer je iz nabujale rijeke Grnčar spasio obitelj Feratović iz Gusinja. Redžo je preminuo 20.5.2016. u 93. godini života. Sahranjen je na mjesnom groblju u Šarkinovićima. Ravni krš
Ravni krš je vidikovac s kog se pruža dobar pogled na Plav i Plavsko jezero. Do njega se, osim planinarenjem i pješice, može doći i motorima ili terenskim vozilom. Od Plavskog jezera do katuna Ravni krš traje oko dva i po sata. |
Brezojevica
Manastir Brezojevica (manastir Svete Trojice)
Pravoslavna crkva Svete Trojice iz 12. stoljeća
Ustupljeno zahvalnošću gosp. Slobodana Mišeljića U Plavskoj župi, u selu Brezojevice, u blizini izvora Lima, tamo gdje rijeka tvori pri izlasku iz jezera ogroman luk podno varoši Plava, na ušću rijeke Komarače u Lim, ispod uzvišenja Gradac, na kome je nekada bio grad i utvrđenje, ispod stijene, nalazi se manastir Svete Trojice. Manastir pripada Eparhiji budimljansko-nikšićkoj Srpske pravoslavne crkve. Posvećen Sv. Trojici, narodna predaja ovaj hram vezuje za rani srednji vijek – doba Nemanjića.
Zapisi kazuju da su dečanski kaluđeri dali nalog jeromonarhu Nestoru i njegovoj bratiji da izgrade ili obnove manastir na izvoru Lim u Plavskoj župi. Na manastiru postoje dva natpisa iz 16. stoljeća. Jedan na ulaznim vratima, a drugi u prostoru oltara. Nijedan u cjelosti nije očuvan, ali prema njima saznajemo da je manastir podigao, ili obnovio, jeromonah Nestor Dečanski 1567. godine sa svojom bratijom. Predaja kaže da je manastir Svete Trojice podignut 30 godina prije manastira Visoki Dečani, a da je današnji oblik manastira građen na ruševinama prvobitnog zdanja kojeg su Turci razorili kada su pokorili Plavsku Župu. Manastir je građen uz pomoć kneza Vukomira Stevanova i Živka Bjelakova iz dinastije Nemanjić, gospodara Plavske Župe. Oni "na svetim vodama Lima podigoše Drezgavicu" (Brezojevicu crkvu) o čemu postoje zapisi, a Jovan Cvijić iznosi podatak da je manastir sagradio Nestor uz pomoć Velmoža Nemanjića o čemu svjedoči i živopis na oltaru manastira i da je "žrtvenik" obavljen uz pomoć donatora Mari... Marina Marića. Ovaj podatak priopčava i profesor Sreten Petković u radu: "Tragom jedne slikarske grupe iz druge polovine XVI stoleća", "Zbornik Filozofskog fakultete", knjiga VIII , Beograd. str. 541—553. Ovaj živopis navodi Petković, objavljen je, takođe, za vrijeme starca Nestora. U to doba Brezojevički manastir je imao jurisdikciju koja je obuhvaćala prostor Plavske Župe do Zlorečice (Dobre rijeke), Čakora i Treskavice iznad Plava, pa do iznad Prokletija. Manastir je bio zapušten od 1850. godine, a 1912. godine i nakon 1945. godine, nasilno rušen. Nakon ovih brojnih napuštanja, pretvoren je u parohijski grobljanski hram. Prema predaji i nekim zapisima, obnovljen je 1567. godine i danas je kao i u prošlosti centar okupljanja žitelja ne samo ovog dijela sjeverne Crne Gore, nego i šire. Manastir je zidan u bizantskom stilu, bez kubeta, te pripada stilu jednobrodnih sakralnih objekata s pripratom i polukružnom apsidom. Zidovi i priprata hrama bili su ukrašeni živopisom koji je radila ista grupa zoografa koja je živopisala (oslikavala) manastir Moraču. U ratnim vihorima manastir je viša puta paljen i dizan iz pepela, pa su freske uništene, izuzev neznatnih fragmenata. Kao duhovni centar svetosavskog pravoslavllja na ovim prostorima, zbog svog istorijskog i prosvjetnog značaja, manastir privlači pažnju ne samo vjernika-hodočasnika, nego i turista, a postao je i značajan centar saborovanja. Pretpostavlja se da je nekada bio metoh manastira Visoki Dečani, ili Pećke Patrijaršije. IZVOR Manastir Brezojevica. Wikipedija (sr) 
Nikita; izvorna freska iz 12. stoljeća
Ustupljeno zahvalnošću gosp. Slobodana Mišeljića |
Unutrašnjost crkve Svete Trojice. Crkva je nekoliko puta teško oštećena i gotovo uništena
Ustupljeno zahvalnošću gosp. Slobodana Mišeljića 
Neki od nekoliko preostalih izvornih natpisa iz 1100-ih, u kojemu se spominje Nestor Starac. Kaludjer Nestor koji je došao sa Svete Gore i osnovao crkvu i manastir Svete Trojice
Ustupljeno zahvalnošću gosp. Slobodana Mišeljića |
Botanička bašta Velemun
|
Botaničku baštu flore Prokletija “Velemun“, osnovao je krajem 20. stoljeća biolog i strastveni ljubitelj prirode Milutin Praščević, u sklopu svog domaćinstva u Brezojevicama, 2 km od Plava, na 915 m nadmorske visine, pod planinom Visitor. To je mali privatni botanički vrt, koji je prije svega bilo u funkciji turizma, znanosti, rekreacije i đačkih izleta.
Vrt je nakon 20-ak godina dostigao fond od preko 370 biljaka. Među brojnim vrstama koje ovdje rastu postoje i endemične vrste koje se mogu naći samo u ovim krajevima. Ovo je mjesto na gdje se može vidjeti dio biljnog svijeta karakterističnog za područje Nacionalnog parka Prokletije i okolnih planinskih prostora: Visitor, Čakor, Komovi. Među brojnim biljnim vrstama posebnu pažnju privlače: Blečićeva Vulfenija s Visitora, Crnogorska Petoprsta i Prokletijski odoljen donešeni sa Karanfila, Planinski zvjezdan sa Grebena, Đuraševa zečina s Volušnice, Velemun s Visitora, Sniježni runolist sa Hajle, Alpinska petoprsta s vrha Maja Jezerce. Botanički vrt je tako koncipiran, da najviše biljnih vrsta bude s južne, najtoplije strane, dijelom i s istočne. KONTAKT Botanička bašta Velemun. Facebook
|
|
AKTIVNOSTI
Aktivnosti u zraku
Visitor je poznato i idealno uzletište za paraglajdere.
IZVORI I LITERATURA
Botanička bašta flore Prokletija "Velemun", Brezojevice-Plav
|
