|
|
SREDIŠNJI POJAS > POVRŠI I BRDA CRNE GORE I PROKLETIJE > PROKLETIJE / BJESHKËT E NEMUNA > Grupa Rrabës
Država: Albanija
Najviši vrh: Maja Rabes, 2270 ili 2311 m prrema drugim izvorima
Koordinate najvišeg vrha: 42.3738, 19.6714
Država: Albanija
Najviši vrh: Maja Rabes, 2270 ili 2311 m prrema drugim izvorima
Koordinate najvišeg vrha: 42.3738, 19.6714
|
U SURADNJI SA:
|
UvodGrupa Rabes nalazi se u Albaniji. Malena površinom, u odnosu na okolne planinske skupine, najsjeverniji je dio velikog jugozapadnog prokletijskog bloka koji se prostire na jug sve do rijeke Drim i još obuhvaća planinske grupe: Troshanit (Biga e Shalës), Shkrelit, Bishkazit, Maranajt, Cukali / Cukalit i Mali Shoshit.
Na istočnoj i sjevernoj strani planinske grupe Rrabës nalazi se dolina Bogë koja u širokom zavoju, na potezu od Ducaja, preko Bogë, sve do prijevoja Thores (spust prema Thethiju) razdvaja grupu Rabes od grupa Veleçikut i Radohimës. Na jugoistoku se nalazi područje sela Ducaj od koga ide granica grupe Rabes iz doline kod Ducaja usjekom prema prijevoju Troshanit, razvajajući tako grupe Rabes i Troshanit. U ovoj grupi ima još nekoliko vrhova (oko 8) viših od 2000 metara, kojima na kartama nisu navedena imena, ali su zbog strmine atraktivni pojavom (posebno n.n. 2263 m) i vjerojatno zanimljivi penjačima i alpinistima - posebice jer su slabo posjećeni (ili uopće nisu nikada imali posjeta, op.). Najčešći usponi na vrhove ove grupe su iz sela Ducaj, preko katuna Brushtulli i Dedajve (1541 m n.v.), koji se nalazi podno prevoja Troshanit ili iz Bogë. Uz nešto složeniju orijentaciju, postoji mogućnost pristupa i s prijevoja Thorës (cesta Bogë-Theth) krećući se zapuštenim starim stočarskim stazama u smjeru prijevoja Troshanit. Na sjevernoj padini, iznad doline Bogë nalazi se špilja Shpella e Pucit. 
Položaj planinske grupe Rabës
O visinama najvišeg vrha
*Na kartama je vrlo često kao najviša među vrhovima grupe Rabes upisana kota n.n. vrha 2263 m (KOORDINATE 42.3739/19.6807). Međutim, najviši Rrabës se nalazi zapadno od spomenute kote. Očitanjem izohipsi na digitalnim kartama daje visinu od 2270 metara (KOORDINATE: 42.3738, 19.6714). Na karti Wanderkarte Nordalbanien Thethi und Kelmend (Hubert Verlag) tome je vrhu Maja Rabes pripisana visina od 2311 m, očitanjem Google Earth aplikacije se očitava 2270 metara. 
Naslovna fotografija
Pogled na vrhove skupine Rrabës od lokve na padinama vrha Maja Bridashes, iznad Bogë ENGLISH SUMMARY: Rrabes mountain group
- Ime (Etimologija)-
|
ŠTO VRIJEDI VIDJETI I POSJETITI:  Klikom na logo direktno pronađi smještaj na širem području ove planine Search directly for accommodation in the vicinity of this mountain 
Oglašavajte ovdje:
|
ZEMLJOPIS
Vrhovi u grupi Rrabës:
- Maja e Rrabës (Maja e Rabës, Maja e Rrabës, Maja Rrabës, Maj’ e Rrabës, Mal’ i Lugut Kualit, Raba (prema očitanju izohipsi na elektroničkim kartama i na Google Earthu visok je 2270 m; na drugim kartama stoji 2311, a prema jednoj staroj ruskoj vojnoj karti čak 2325 m)
- Maja e Çardakut (Maja Cardakut, Çardaku; na m ongim kartama upisan je kao Maja e Rabës, 2250 m)
- Maja Shpina e Rrabës (1964 m)
- Maja Raba e Ducajve (2190 m prema izohipsama, dok na nekim elektronskim kartama stoji čak 2221 m)
- Maja Helmit (1762 m)
Vrhovi grupe Rabes
Pogled iz smjera zapada, iz smjera maje Boçanit
Pogled iz smjera zapada, iz smjera maje Boçanit
PRIRODA
|
STANOVNIŠTVO I NASELJA
DOLINOM BOGË
Boga (Bogë)
|
Boga (neodređena forma na alb. jeziku je Bogë), selo u nekadašnjoj komuni Shkrel, u sjevernoj Albaniji. Reformom lokalne uprave 2015. godine postalo je dio općine Velika Malesija (Malësi e Madhe). Boga je rasuto naselje, koje se prostire oko dva kilometra. Smješteno na gotovo 1000 m nadmorske visine, posljednje je naselje na kraju u doline Përroi i thatë.
Boge su povijesni bajrak albanskog klana Kelmendi (Klimenti), koji se smjestio na izvorišnom području rijeke Prroni i thate - prema istoku se graničio s područjem plemena Šalja (Shala), a na jugu, prema selu Ducaj, sa Škreljima (Shkreli). Selo je ranije bilo svrstano u komunu Shkrel usprkos činjenici kako je bratstvo Bogë izvorno dio plemena Keljmendi. Stanovnici Boge tradicionalno su katolici. U selu se nalazi katolička crkva (Kisha e Bogës), na oko 920 m n.v. Prema zapisima Edith Durham godine 1908. brojalo je 75 katoličkih obitelji. Selo se dijeli na dva dijela, zaseoke Preçaj i Kolaj. U selu se nalazi katolička crkva (Kisha e Bogës), na oko 920 m n.v. Selo je navodno osnovano 1480. godine, a najranije spominjanje imena sela kao Bogu, ptječe iz 1680-ih.godina. Godine 1918. broji više od 200 stanovnika, a 1995. više od 500. Kraj je slabo razvijen. Gotovo cijela populacija bavi se poljoprivredom, a posljednjih nekoliko godina turizam je postao sve važniji. Iz tog razloga, regija je poput svih planinskih područja Albanije s velikim utjecajem iseljavanja. Kako tlo nije pogodno za ratarstvo, od veće je važnosti stočarstvo. Stoku, koja još i danas dijelom provodi ljeto u planinama, prije su zimi vodili u priobalnu albansku ravnicu, na područje Kurbina, južno od Lješa. Godine 1963. privatna su poljoprivredna gospodarstva silom kolektivizirana u zadruge. Boga je cestom povezana s Koplikom (25 km) u Skadarskom bazenu. Preko prijevoja qafa e Thorës (1685 m n.v.) ova se prometnica nastavlja prema Thethiju (30 km od Boge) u dolini Shala. ____
*Bajrak je bila vojno-teritorijalna cjelina u Otomanskom Carstvu, koju su činila sela u planinskom graničnom području na Balkanskom poluotoku, odakle su se regrutirali mladići za vojnu službu. Ovaj je sustav uveden u kasnom 17. stoljeću, a posebno je bio izražen u sjevernoj Albanijji i na Kosovu, između ostaloga i jer su Albanci ovaj sustav prlagodili u svoje klanske strukture. Bajrakom se također zvala manja osmanska vojna jedinica do 60 vojnika u pratnji vezira ili beglerbega, a također i zastava koja se nosila u rat ili koristila prilikom svečanosti. |
Boga, crkva sv. Mihovila
|
Boga
Centar sela. U pozadini vrhovi planinske grupe Radohime
Centar sela. U pozadini vrhovi planinske grupe Radohime
|
Crkva u Bogi (Kisha e Shen Mehillit)
Crkva je posvećena svetom Mihovilu, čiji se blagdan obilježava 28. i 29. rujna/septembra. Speleološki objekti Oko Boge se nalaze neke od najznačajnijih špilja u Albaniji. Turizam Boga je dobra polazišna točka za šetnje i planinarenje po prokletijskim planinama. Otvaranjem novih smještajnih objekata, odn. osposobljavanjem tradicionalnih seoskih domaćinstva za primitak turista, selo je sve privlačnije za boravak. Danas se u selu nalazi osnovna škola, nekoliko mjesta na kojima se može nešto pojesti i nekoliko kafića i barova, od kojih su neki i male trgovine. Znamenite osobe iz Boga
Cesta između Ducaja i Boge
Južni dio Boge
|
Proketijski suton
Lokva na lokaciji Gryke Lugje uz cestu koja povezuje albanska naselja Boga i Ducaj. Gledajući prema jugu, iznad Ducaja dižu se vrhovi prokletijskog grebena čiji je najviši vrh maja Biga e Shales (zovu ga i m. Biges e Gimajt, Biga e Gimajt i dr., 2230 m). Najniža vidljiva točka na grebenu je prijevoj Qafa e Shtogut (1679 m) preko kojega vodi pastirski put od Ducaja u dolini Boge, prema dolini rijeke Kir. Stjenoviti šiljak u sredini fotografije vrh je Maja e Vogël (1893 m). KOORDINATE LOKVE: 42.3610696,19.633056 
Boga, detalj
IZVORI I LITERATURA
DURHAM, Edith: High Albania. London, 1909. pogl. CHAPTER III (KASTRATI, SKRELI, GRUDA, AND HOTI) (PDF) ELSIE, Robert: The Tribes of Albania: History Society and Culture. I.B. Tauris. London/New York, 2015., The Boga Tribe, str. 79. MYRES, John Linton Myres, WINTERBOTHAM, Harold St. John Loyd, LONGLAND, F.: Albania. Naval Intelligence Division. 1945. NOPCSA, Ferencz: Aus Šala und Klementi: Albanische Wanderungen. D. A. Kajon. 1910. (PDF) |
Bogë
Središte sela smjestilo se na širokom zavoju gornjeg dijela doline Përroi i thatë, koji se još naziva i Dolina Boge - Lugina e Bogës
Središte sela smjestilo se na širokom zavoju gornjeg dijela doline Përroi i thatë, koji se još naziva i Dolina Boge - Lugina e Bogës
Lugina e Bogës (Dolina Boge)
Lugina e Bogës
|
Gornji dio doline Suhog potoka karakterističnog U-profila, jer je oblikovana djelovanjem ledenjaka u vapnenačkom gorju, smatra se suhom dolinom, usprkos činjenici kako u Bogi ima prosjčno 3093 mm padalina godišnje (s vršnim vrijednostima od 5237 milimetara godišnje ili 420 milimetara u roku od 24 sata), što je najviše u državi.
Na obje strane doline Boge uzdižu se prokletijske planine više od 2000 metara. Nešto su niže planine (oko 1000-1900 m n.v) zapadnog zida doline - od sela Boge u smjeru Razme. 
Naselje Bogë u dolini
|
Pogled na dolinu Boge s obronaka maje Bigamit
|
Fusha e Okolit
Na polju fusha e Okolit, prije asfatiranja ceste Boga-qafa e Thorës
Pogled na polje Okolit i Bošku dolinu sa istoka
|
|
Okol (Boga), Okoli, Okoli i Bogës
Qafa e Thorës (Qafa Buni i Thorës, Qafa Terthorjës)
NADMORSKA VISINA 1685 m
|
Planinskim prijevojem Thorë (Qafa e Thorës, Qafa e Bunit të Thores; Qafa Terthorjës), u albanskim Prokletijama, prolazi cesta Koplik – Bogë – Theth. Dionica od Bogë do Theha dugačka je 25 km, a 12-ak posljednjih km ove ceste (podatak iz 2018. godine) još nije asfaltirano i u vrlo je lošem stanju. Cesta je izgrađena 1936, i bila je prva prometnica koja je stizala do doline rijeke Shala. Stariji pješački put (tzv. "Ovčji put", Shtegu i Dhenve), prolazi nešto sjevernije, preko prijevoja visokog 1775 m - Qafa e Shtegut te Dhenve. Donja fotografija prikazuje područje oko prijevoja, a desna zračni snimak prijevoja Thore (donji i srednji dio fotografije - vidi se linija ceste) i starog pješačkog puta (gornji dio fotografije). Prijevoj Thorë zapravo nije prijelaz u gornju dolinu Shale gdje se nalazi Theth, već se strmo spušta prema jugu u jednu bočnu dolinu Shale. Cesta i dalje nastavlja prema istoku nekoliko kilometara strmim odsjekom sve do grebena na kome prelazi na njegovu sjevernu stranu i nastavlja spust podno drugi prijevoj Shtegu i Dhënve i daje brojnim serpentinama prema Thethu. Nedaleko od prijevoja, prema istoku, nalazi se mala lokva. Malo dalje, na mjestu gdje se otvara pogled na dolinu Shale, stoji spomenik u spomen Edith Durham, "kraljici gorštaka" (Mbretëresha e Malësoreve) i barunu Nopcsi.
Prjevoj je mjesto gdje se susreću Malesija (Velika Malesija, Malësia e Madhe) i Dukagjin (Dukađin). WIKIPEDIJA: Qafa e Thorës 
Pod prijevojem
Pogled na prijevoj iz smjera Bogë
|
Prijevoj Qafa e Thorës iz zraka
Spomen ploča baronu Nopcsi na prijevoju
Prijevoj Qafa e Thorës
|
Ducaj (Boga)
|
Riječno-ledenjački nanosi kod Ducaja
Zanimljivi riječno-ledenjački nanosi (fluvio-glacijalni n.) nalaze se kod sela Ducaj, na 830 m n.v. Na ovome dijelu je nanesen kameni materijal radom vodotokova i ledenjaka doline Boge. On se proteže u obliku bedema dugačkog 800 m, širine 18 m i visine od 5 do 7 m. Kameni material došao je s planinskim potocima i vodom nakon topljenja leda u planini. Imaju znanstvenu vrijednost: geomorfološku i geološku, obrazovnu i turističku. Do nanosa je lak pristup cestom Skadar – Boga. 
Pogled na Ducaj
Zaselak Mrekaj-Ducaj
|
Ducaj
Detalj pastirske kolibe na livadi iznad sela 
Ducaj
Stari put u južnom dijelu sela |
OD DUCAJA DO VRŠNOG PODRUČJA
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Brushtulli i Dedajve (1541 m n.v.)
NADMORSKA VISINA 1541 m
|
|
Gropa e Troshanit
Qafa e Troshanit
|
PO VRŠNOM PODRUČJU
|
|
|
|
|
MAJA RABA E DUCAJVE
Ducaj u podnožju vrha Raba e Ducajve
|
Pogled na dolinu Bogë
|
|
|
MAJA E RRABËS
|
Maja Rrabes, najviši vrh na horizontu - pogled s uspona na vrh Radohimës
|
MAJA E ÇARDAKUT
Vrh Çardakut, 2250 m, dominira pogledom iz sela Bogë
|
Mrizi (ahu) i Pleshtit
Na sjeverozapadnim padinama planinske grupe Rabes iznad ceste Koplik-Bogë-Theth, nalazi se Mrizi (ahu) i Pleshtit (alb. ahu = bukva), zaštićeno područje bukove šume. Proglašeno je 2002. godine i spada u kategoriju IUCN kategorija III: Prirodni spomenik ili obilježje. |
MAJA SHPINA E RRABËS
NADMORSKA VISINA 1964 m
|
|
