OVČAR (Овчар)
Područje: Planine Starog vlaha i Raške (Sandžaka)
Grupa: Starovlaške planine
Država: Srbija
Najviši vrh: 986 m (u pojedinim izvorima: 985 m)
Koordinate najvišeg vrha: 43.8965, 20.2174
Grupa: Starovlaške planine
Država: Srbija
Najviši vrh: 986 m (u pojedinim izvorima: 985 m)
Koordinate najvišeg vrha: 43.8965, 20.2174
O planini ...
|
|
UvodOvčar, odn. Ovčar planina (ćiri. Овчар, Овчар планина) je niža planina u zapadnom Pomoravlju, u zapadnoj Srbiji, 10,5 km zračne linije zapadno od grada Čačka. Najviši vrh je visok 986 m, a prema drugim izvorima 985 m. Vapnenačke je građe. Bila je to jedinstvena masa sa susjednim Kablarom (885 m), prije no što ju je rijeka Zapadna Morava probila i oblikovala Ovčarsko-kablarsku klisuru koja je razdvojila planine Ovčar i Kablar. Dva vrha dijeli samo dva i pol kilometra zračne linije. Prema jugoistoku se nastavlja na planinu Jelicu, s kojom zatvara mikroregiju Dragačevo. Na planini Ovčar se u davnoj prošlosti nalazio vulkan koji sada nije aktivan. Klima je planinska i umjerena kontinentalna.
Prepoznatljiva obilježja Ovčarsko-kablarske klisure su njezine vrlo strme strane i dvostruki uklješteni meandri. Područje klisure je zbog raznovrsnosti biljnog i životinjskog svijeta, kulturno-povijesne baštine, te izuzetne ljepote, proglašeno Predjelom izuzetnih odlika, zaštićenim područjem prve kategorije. Na vrhu Ovčara nalaze se televizijska antena i predajnik Radio-televizije Srbije. Predajnik je bio uništen 1999. godine tijekom NATO-va bombardiranja SRJ u vrijeme Kosovske krize. Obnovljen je nakon toga rata. Pored predajnika, na vrhu planine se nalazi i vidikovac sa pogledom na grad Čačak. Pod planinom se nalazi Ovčar Banja (glavnina toga naselja je pod kablarskom padinom) s izvorima termalne i ljekovite vode, te akumulacijsko jezero. Na planinama Ovčar i Kablar se nalaze brojni pravoslavni manastiri (10 aktivnih manastira i dva sveta mjesta obilježena crkvicama), tako da se ovaj kraj često naziva "srpskom Svetom gorom". Ovčar i Kablar vidljivi su po vedrom vremenu s viših krajeva Beograda. ENGLISH SUMMARY: OvčarOvčar (Serbian Cyrillic: Овчар, pronounced [ɔ̌ʋtʃaːr]) is a lower mountain in western Pomoravlje (West Morava river valley) Serbia, near the city of Čačak. It is limestone structure. It was a unique mountain mass with neighboring Kablar (885 m), before the West Morava river penetrated it and formed the Ovčar-Kablar gorge that separated the Ovčar and Kablar Mountains. The highest peaks of those two mountains are at only two and a half kilometres of distance. Ovčar mountain continues to the southeast to mount Jelica, with which it closes the Dragačevo micro-region. There was a volcano on the Ovčar mountain in the past that is now inactive. The climate is mountainous and temperate continental. At the top of Ovčar stands a television antenna and a transmitter of Radio Television of Serbia. The transmitter was destroyed in 1999 during NATO's bombing of the FRY during the Kosovo crisis. It was rebuilt after that war. In addition to the transmitters, at the top of the mountain there is a lookout overlooking the town of Čačak. Below the mountain is the spa settlement Ovčar Banja, and the reservoir lake. There are numerous Orthodox monasteries on the mountain (12 active monasteries and two churches), so this area is often referred to as the "Serbian Holy Mountain". 
Položaj planina Ovčar i Kablar
Detalj stare topografske karte izvornog mjerila 1:300.000 Ime (Etimologija)-
|
ŠTO VRIJEDI VIDJETI I POSJETITI:  Klikom na logotip Booking.com direktno pronađi smještaj u okolici Ovčara
Oglašavajte ovdje:
|
GEOGRAFIJA / ZEMLJOPIS
Reljef Ovčara
Jugozapadno od Ovčara je Debela gora, a jugoistočno grebeni Jelice Podloga: Elastic Terrain 
Ovčar, prostorni pogled - pogled iz smjera sjeveroistoka
Desno, u pozadini Ovčara vidi se niži, izduženi greben planine Jelice. Dolje, desno je šumovita sjevena padina Debele gore, iznad Ovčarsko-kablarske klisure. Izvor: Google Earth, 2020. 
Ovčar, prostorni pogled - pogled iz smjera sjeverozapada
Desno, u pozadini Ovčara vidi se niži, izduženi greben planine Jelice. Dolje, desno je šumovita sjevena padina Debele gore, iznad Ovčarsko-kablarske klisure. Izvor: Google Earth, 2020. |
Reljef Ovčara
Jugozapadno od Ovčara je Debela gora, a jugoistočno grebeni Jelice Podloga: Elastic Terrain |
PRIRODA
Zaštita prirode
|
Klisura Zapadne Morave između planina Ovčara i Kablara stavljena je pod zaštitu države Srbije kao predjel izuzetnih odlika i utvrđena kao prirodno dobro od izuzetnog značaja (I. kategorija).
Granice Predjela izuzetnih odlika "Ovčarsko-kablarska klisura"
IZVORI I LITERATURA
GRUPA AUTORA: Prostorni plan područja posebne namene predela izuzetnih odlika "Ovčarsko-kablarska klisura" - Nacrt prostornog plana. Institut za arhitekturu i urbanizam Srbije. Beograd, maj 2018. godine (PDF) GRUPA AUTORA: Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika „Ovčarsko – Kablarska klisura”: 16/2000-495 (HTML) |
Predeo izuzetnih odlika "Ovčarsko – Kablarska klisura" Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika „Ovčarsko – Kablarska klisura”: 16/2000-495 05 broj 353-1422/2000 U Beogradu, 5. maja 2000. godine Vlada Republike Srbije Klisura Zapadne Morave između planina Ovčara i Kablara stavlja se pod zaštitu kao predeo izuzetnih odlika i utvrđuje za prirodno dobro od izuzetnog značaja i svrstava u I kategoriju. Ovčarsko-Kablarska klisura je predeo izvanredne pejsažne raznolikosti, lepote i atraktivnosti, jedinstvena i veoma značajna kulturno-istorijska celina sa devet manastira, drugim sakralnim i memorijalnim objektima i obeležjima, osobeni spomenik geo-nasleđa značajan kao primer međudejstva geoloških, geomorfoloških i hidroloških procesa i pojava, područje raznovrsne i višestruko značajne flore, vegetacije i faune. Ovčarsko-Kablarska klisura je na području opština Čačak i Lučani, površine 2.250,00 ha, od čega na području opštine Čačak 1.700,00 ha, na delovima katastarskih opština Vidova, Međuvršje, Pakovraće, Rošci i Vrnčani, a na području opštine Lučani 550,00 ha na delovima katastarskih opština Dljin i Dučalovići. OPIS GRANICA PREDELA IZUZETNIH ODLIKA OVČARSKO-KABLARSKA KLISURA Granica prirodnog dobra „Ovčarsko-Kablarska klisura” počinje na istočnom delu dobra, na levoj obali Zapadne Morave, na oko 1000 m nizvodno od manastira Vavedenje i ide na sever obroncima Vidovske kose do njenog temena i nastavlja dalje na severozapad vododelnicom između sliva Zapadne Morave i Kamenice, preko Parloga, trigonometara 446, 461, 433, preko Vinogradine, trigonometra 455, izbija na Alavučko brdo, zapadno od Vidovskog tunela, izbija na greben Ostrvice i skreće ka jugozapadu. Dalje nastavlja preko trigonometra 551, vrha Ostrvice, Bećine glavice (623 m.n.v), sa južne strane seoskim putem obilazi zaseok LJubičići (selo Rošci) i nastavlja dalje ka jugozapadu do izohipse 840 m.n.v. ispod trigonometra 885 (drugi po visini vrh Kablara), nastavlja ovom izohipsom na zapad do zapadnog grebena Kablara, odakle se spušta ka Siminoj kući, skreće na jug do trigonometra 630, obilazi zaseok u LJeskovom dolu sa juga i zapada, pa pošto preseče potok Vaganjci izbija na trigonometar 670, u luku obilazi dva izvorišna kraka potoka Asanovac, izbija na Babin nos i spušta se do leve obale Zapadne Morave, seče je i nastavlja dalje uzvodno desnom obalom. Na 400 m zapadno od Kađenice nastavlja grebenom ka jugu do ispod lititce pod kotom 683 i Branojevca, obilazi ih sa juga i izbija na Branojevac. Odatle ide skoro pravom linijom na istok, južno od Veljkove kose, izbija na put Ovčar Banja – Dučalovići i prati ga do kote 418, nastavlja grebenom Kovljevače do nadmorske visine od 470 m, skreće na severoistok grebenom Oglavac, izlazi na kotu 807 i dolazi do puta koji od Dučalovića vodi na vrh Ovčara, prati ovaj puta zapadnom ivicom do nadmorske visine od 900 m, skreće na istok istočnim grebenom Ovčara, a odatle ka severoistoku do temena brda između Vaznesenja i Kladnjeg brda, a odatle vododelnicom na istok, preko kote 395 obuhvatajući sa južne strane teme ovog brda, izbija na padine Ovčarića, dakle ide u pravcu severozapada do magistralnog puta i desne obale Zapadne Morave do tačke koja je od manastira Vavedenja udaljena 500 m nizvodno. Tu seče rečni tok pod pravim uglom i dolazi do početne tačke. |
STANOVNIŠTVO I NASELJA
Kulturno-povijesna baština
|
Manastiri Ovčara i Kablara
Ova skupina manastrira na planinama Ovčaru i Kablaru broji 10 aktivnih manastira i dva sveta mjesta obilježena kapelom. Ovčar (manastiri): Vavedenje, Vaznenje, Preobraženje, Sretenje, Sv. Trojica i jedno sveto mjesto obiježeno kapelom: pećina Kađenica. Kablar (manastiri): Jovanje, Uspenje, Nikolje, Blagoveštenje, Ilinje, i jedno sveto mjesto obiježeno kapelom: Savinje 
Položaj manastira Ovčarsko-kablarske klisure, od kojih su četiri (redni brojevi 1, 2, 4 i 6) pod zaštitom države kao nepokretni spomenici kulture od izuzetne vrijednosti.
Izvor: Tadić, Petrović, Veselinović, 2013. 
Položaj i orijentacija manastirskih crkava Ovčarsko-kablarske klisure
Izvor: Tadić, Petrović, Veselinović, 2013. |
|
Po planini i po kraju ...
Planina Ovčar, karta
Detalj stare topografske karte izvornog mjerila 1:50.000 Planinarenje po Ovčaru
Zbog svoje pristupačnosti, prirodnih i kulturno-povijesnih vrijednosti, planine Ovčar i Kablar su popularne među planinarima i alpinistima od sredine dvadesetog stoljeća kada su markirane prve staze. Danas ovdje postoji desetak obiježenih staza, ukupne dužine oko 90 kilometara, raličitih težina - od laganih do zahtjevnih. Uobičajena polazna, a i završna tačka za planinarenje na Ovčar (jednako kao i na obližnji Kablar je na dnu klisure, uz Zapadnu Moravu, u Ovčar Banji. U tome mjestu se nalazi i planinarski dom PSD "Železničar" iz Beograda. Za uspon na Ovčar treba savladati visinsku razliku od oko 700 m. Zbog velikog broja staza moguće su brojne varijante uspona, čija dužina i vremensko trajanje može varirati. Uobičajene rute mogu biti i do 10-15 km u trajanju 4-6 sati. Pored toga mnoge od staza prolaze pored nekog od manastira i pored uređenih česmi s vodom. Ovčar VRH; NADMORSKA VISINA: 986 mNa vrhu Ovčara nalaze se televizijska antena i predajnik Radio-televizije Srbije. Predajnik je bio uništen 1999. godine tijekom NATO-va bombardiranja SRJ u vrijeme Kosovske krize. Obnovljen je nakon toga rata.
Najviši vrh Ovčara se nalazi u šumi, i kada ima vegetacije, s njega se vidi samo dio rijeke (meandri). No, ako se prije skretanja za vrh Ovčara nastavi cestom (desno) još 100 m i pored repetitora izađe na drugi, malo niži vrh, može se doći do vidikovca s odličnim pogledom na Kablar, zapadnu Moravu, Čačak i brojne druge planine. |
Uspon na Ovčar (Mt. Ovčar Ascent)
Autor: Marko Randjic; Datum objave: 14.12.2015. Opis: 13. 12. 2015. Planinari iz Ivanjice penju se na Ovčar / Mountaineers from Ivanjica climb Mt. Ovčar 
Ovčar; pogled iz sela Pridvorica
Autor: Ranko; Wikipedija |
Planinarske staze na Ovčaru
Cijelu kartu Planinarske staze Ovčara i Kablara pogledaj OVDJE
Cijelu kartu Planinarske staze Ovčara i Kablara pogledaj OVDJE
|
Ruta: Uspon na Ovčar iz Ovčar Banje Uspon počinje od kampa u Ovčar Banji markiranom stazom broj 7, kroz listopadnu šumu na zapadnoj padini Ovčara. Prolazi se pored manastira svete Trojice (ispred manastira je jedna česma). Nakon manastira uspon postaje strmiji. Siječe asflairanu cestu, prolazi pored česme, odn istočnika (izvora) s pitkom vodom kod sela Dučalovići. Od sela završni uspon na vrh, s kojega se pruža odličan pogled. Povratak je moguć drugom rutom, spuštanjem prema manastiru Sretenje, i dalje sve do južne obale Zapadne Morave iznad kojega se nalazi manastir Preobraženje. Od ovoga manastira uzvodno rijekom vratiti se na polazišnu točku u Ovčar Banji. UDALJENOSTI NA OVČARU Ovčar Banja (kamp) - vrh Ovčar: 2:30 h Ruta: Tri manastira na Ovčaru Iz Ovčar Banje prijeći preko visećeg mosta, hodati uz Zapadnnu Moravu nizvodno do manastira Preobraženje. Od ovoga manastira uspon pješačkom stazom broj 7, nad Koronjskim dolom kojime teče Koronjski potok -- sve do manastira Sretenje. Nastavak pješačenja pored česme na Glogovcu i prema manastiru Sv. Trojice, odakle se stazom broj 7 silazi do Banjskog potoka vraća u Ovčar Banju. TEHNIČKI PODACI O RUTI Staza je kružna, dužine oko 8 km, ukupan uspon 400 m, vrIeme prolaska s posjetama manastirima iznosi oko 4 sata. |
OVČAR - planinarenje 2015
Autor: Slobodan Stefanovic; Datum objave: 27.2.2015. Opis: Planinarski klub ,,ERA,, iz Užica je u nedelju 22. februara 2015. godine organizovao zimski uspon na vrh Ovčar - 986 m.n.v. iz Ovčar Banje. Polazak na uspon za 18 članovana Planinarskog kluba ,,ERA,, iz Užica je bio u 9,00 časova. Na stazi do vrha smo posetili manastir Sv. Trojice, prošli pored sela Dučalovića, a u povratku smo takođe posetili manastire Sretenje i Preobraženje. Povratak u Ovčar Banju u 15,45 časova. |
Manastir Sveta Trojica
Manastir pod Ovčarom, osnovan u drugoj polovici 16. stoljeća. Spominje se prvi put 1594.-1595. Crkva ima tlocrt u obliku slobodnog križa (unutarnji i vanjski zidovi imaju oblik jednakokrakog križa), s pridodanim đakonikonom (desno od apside - prostor u kome se čuvaju odežde za svećenike koji sudjeluju u liturgiji, crkvene knjige, i neki liturgijski predmeti) i proskomidijom (lijevo od apside), i peterostranom oltarnom apsidom. Kubus ima izvana 12 strana. Brod je nadsveden bačvastim svodom, a priprata niskom kalotom (u arhitekturi plitka kupola ili gornji dio apside kružna presjeka). Živopis iz 17. st. sačuvao se samo u timpanonima vanjskog i unutarnjeg portala.
Manastir Sretenje KOORDINATE: 43.8925, 20.2061 ; NADMORSKA VISINA: oko 800 m; WIKIPEDIJA
|
Manastir Sretenje Gospodnje smjestio se na oko 800 m n.v. na zaravni ispod vrha Ovčara, na izvorištu Koronjskog potoka, nedaleko od sela Dučilovići. Osnovan je u drugoj polovini 16. st. na što ukazuju i sačuvani arhitektonski oblici hrama. Prema pisanim podacima manastir se prvi put spominje u jednom rukopisanom evanđelju iz 1571. godine. Teško je stradao od Turaka u 17. stoljeću, a za vrijeme Velike seobe Srba manastir je opustio.
Prvu temeljitu obnovu izvršio je monah Nikifor (Nićifor) Maksimovići, koji je nakon obnove manastira Preobraženja, 18181, godine počeo obnovu manastira Sretenje. On je dao obnoviti crkvu, konak i bedeme. Po želji Kneza Miloša, radi velikih zasluga je proizveden (postavljen) je za arhimandrita manastira Sretenje, a kasnije je hirotonisan za episkopa užičkog. Po smrti je sahranjen u 1853. u sretenjskoj crkvi. Živopisali su je 1844. Živko Pavlović iz Požarevca i Nikola Pavlović iz Ohrida. Manastirska crkva ima zidani ikonostas kakav nema niti jedna crkva u Ovčarsko-kablarskoj klisuri. Među svetiteljima na freskama se nalazi i ruski Svetitelj Kirilo Beloezerski što ide u prilog tezi da su monasi iz Ovčarsko-Kablarske klisure imali susrete s monasima iz Rusije. Manastirski kompleks je opasan zidom 1845. godine. Većina konaka, kao i imanje s vinogradom u Pakovraću, pripadaju vremenu užičkog episkopa. Posljednje veliko stradanje manastira se bilo je 1941. godine kada je bombardiran od strane Nijemaca. Od 1948. godine manastir je ženski. U porti je u novije vrijeme izgrađen veliki konak kome je dograđena kapela posvećena Pokrovu Presvete Bogorodice. Konzervatorsko-restauratorski radovi na arhitekturi i zidnom slikarstvu obavljeni su tokom 1988. godine. ARHITEKTURA Manastirska crkva je podignuta kao jednobrodna građevina, s dubokom, izvana peterostranom oltarnom apsidom, plitkim pravokutnim pjevnicama i pripratom gotovo kvadratnog tlocrta, nad kojom je podignut zvonik - kula-zvonara. Nadsvedena je bačvastim svodom, sa slijepom kalotom nad pripratom. Fasadna dekoracija svedena je na kameni sokl i blago profiliran krovni vijenac. Donji dijelovi naosa, oltarne apside i zidane oltarne pregrade, kao i mramorna ambonska rozeta u obliku šesterokrake zvijezde, s bordurom od srcolikih listova bršljana, datiraju sretenjski hram na kraj 16. stoljeća. ŽIVOPIS Živopis naosa, oltarnog prostora i zidane oltarne pregrade iz 1844. godine rad je Živka Pavlovića iz Požarevca, dok je Nikola Janković autor slikane dekoracije priprate. Na strogost u izboru, kako ikonografskih tako i likovnih rješenja, i ovako konzervativnog zografskog slikarstva, s tek ponekim elementom baroka, utjecao je duboko religiozan Nićifor Maksimović. Oltarna freska prikazuje svećenika kome je anđeo vezao ruke jer je nedostojan i nespreman služiti Svetu Liturgiju. OSTALO U selu Pakovraće, u istočnom podgorju Ovčara nalazi se Metoh manastira Sretenje. Manastir Sretenje je nepokretno kulturno dobro Republike Srbje kao spomenik kulture od velikog značaja. Manastirska slava je Sretenje Gospodnje praznuje se 15.2. (2.2. po julijanskom kalendaru), a slava kapele Pokrova Presvete Bogorodice 14.10. (1.10. po julijanskom kalendaru). Svetu Liturgiju služe sveštenomonasi manastira Preobraženje svake nedelje i praznikom u 8 sati. 
Manastir Sretenje
Autor: Vladimir Mijailović; Wikipedija 
Manastir Sretenje
Autor: Vladimir Mijailović; Wikipedija Kad je ovaj namastir najprije građen, ne zna se, i bio je pust odavno, pa ga sad (1818) ponovio onaj isti Nikifor (rodom iz Užičke naije, iz sela Ježevice), koji je i Preobraženije ponovio... osim što je ovaj pravi kaluđer i ljubitelj otačastva svoga... On je u Preobraženiju 1814... stekao nekoliko hiljada groša: Pa, veli, stanem misliti šta ću činiti sa ovolikim novcima? Da idem na Jerusalim, i da dam novce, da se njima popravljaju i krase crkve i namastiri po tuđim zemljama, neću! bolje i je na takovo što u našoj zemlji upotrebiti. I tako otide te ponovi Sretenije |
Narodna predaja
O osnivanju manastira Sretenje postoji narodna predaja koju su zapisali i stari putopisci i kroničari (Vuk Karadžić, Feliks Kanc, i dr.). Prema toj predaji, kada su, vjerovjtno monasi, u staro vrijeme htjeli zidati manastir Sretenje, bacili su visoko u nebo, prema vrhu Ovčara krunu, gledajući, kada padne, gdje će se zaustaviti, pa da tamo zidaju manastir. Tako je ona pala iznad Male Korone i skotrljala se preko nje do Velike Korone blizu izvora i tu se zaustavila. Otuda je ostalo da ta mjesta nose naziv Korone i Koronjski do, što znači kruna. I danas se i brdo iznad samog manastira zove Koronjsko brdo, a podno njega je Koronjski do, kojime teče Koronjski potok. IZVORI I LITERATURA Vuk Stefanović Karadžić: Početak opisanija srpski namastira. Danica, zabavnik za godinu 1826. str. 9-24, Beč 1826. Gradac, januar-april, str. 18. Čačak, 1991. Feliks Kanic: Ovčarsko-kablarski manastiri. Gradac, januar-april, str. 31. Čačak, 1991. 
Nikifor Maksimović
(Ježevica, 12.1.1788 - Manastir Sretenje, 28.2.1853); užički vladika (1831.-1853.) Rođen je od oca Maksima i majke Gospave. Knjigu je "učio" u manastiru Kamencu, Morači i Sv. Trojici, a grčki jezik u manastiru Rakovici. Zamonašen je 12.1.1808. Za đakona i prezvitera rukopoložio ga je mitropolit beogradski Leontije. Poslije rukopoloženja bio je sabrat manastira Nikolja. Obnovio je manastire Preobraženje i Sretenje. Krajem 1830. beogradski mitropolit Antim proizveo ga je za arhimandrita. Za vladiku užičkog rukopoložen je u Carigradu 19.7.1831. Iste godine je vladičansko središte premjestio iz Užica u Čačak. Već iduće godine bio je prisiljen da iz političkih razloga napusti svoje vladičanstvo i pređe u Crnu Goru. Budući da je Cetinjska mitropolija bila upražnjena, vladika Nikifor je, na molbu mladog arhimandrita Petra Petrovića Njegoša, rukopolagao svješteničke kandidate u svetim obiteljima (manastirima) gdje je boravio. Na poziv kneza Miloša i njegovog brata Jovana, vladika Nikifor se 1833. vratio u svoje vladičanstvo. U Čačku je podigao 1837. vladičanski dvor. Posebnu pažnju je posvećivao manastiru Sretenju, kome je poklonio ikonostas, podigao konak, a takođe i druge zgrade. Koliko se starao o Sretenju svjedoči i to da je 1845. naručio da se manastir prikaže na bakrorezu, koji je morao biti i opisivan. Vladika Nikifor je pomagao školovanje siromašnih mladića, podizanje škola i izdavanje srpske knjige. Godine 1846. izabran je za člana Družtva Srbske Slovesnosti. Sahranjen je gdje je i umro, u manastiru Sretenje. TURISTICKA EMISIJA ATLAS IZ ISTORIJE MANASTIRI SRETENJE I JOVANJE
Proizvodnja: Bsprodukcija Kragujevac; Datum objave: 2.2.2011. |
Manastir Preobraženje
Manastir koji se nekada nalazio pod Kablarom, a danas je na suprotnoj desnoj obali Zapadne Morave, na sjevernm obroncima Ovčara. Osnovan je u 16. stoljeću. Prvi puta se spominje 1579. godine. Imao je crkvu koja je početkom 18. stoljeća teže oštećena, 1811. obnovljena, a 1911. prilikom izgradnje željezničke pruge srušena je crkva, zajedno s manastirom. Danas je na tome mjestu željeznička stanica Ovčar Banja.
Manastir Vaznesenje
Tlocrt manastira Vaznesenje (autor: D. Milutinović, 1875.)
Izvor: Istorijski muzej Srbije, Fond Milutinović/Valtrović |
Dučalovići
|
Selo Dučalovići
Autor: Budimir Tomović; Datum objave: 9.10.2014. Opis: Selo Dučalovići se nalazi u Dragačevu, na padinama planine Ovčar. Živopisni predeli ovoga sela oduševljavaju slučajne prolaznike kao i turiste koji posećuju ovaj kraj, često govoreći da je ovo selo biser Dragačeva. |
Ovčarsko-kablarska klisuraOvčarsko-kablarska klisura je sužena dolina meandrirajuće Zapadne Morave između planina Ovčara i Kablara, dugačka 15 km. To je domna epigenija, te je vrlo značajna za genezu porječja Zapadne Morave. U klisuri se nalaze dva umjetna jezera - Ovčarsko (za HE "Ovčar", akumulacija zamuljena nanosima) i veće Međuvrško jezero (za HE "Međuvršja", 7 MW). U klisuri se nalazi Ovčarska Banja, ana okolnim padinama i desetak manastira. Njome prolaze željeznička pruga i magistralna cesta.
Ovčarsko-kablarska klisura, pogled u smjeru Kablara
Ovčarsko-kablarska klisura, pogled u smjeru istoka (desno, obronci Ovčara)
|
Ovčarsko-kablarska klisura
Proizvodnja: Čačak Uživo; Datum objave: 16.7.2014. Opis: Ovčarsko-kablarska klisura se nalazi u centralnom delu Srbije, u okviru Zapadnog Pomoravlja, a razdvaja visoku Šumadiju, na severu, od Dragačeva i Starovlaško-raške visije na jugu. Spada u ona područja Srbije koja svojim prirodnim vrednostima i spomeničkim lepotama privlače pažnju već vekovima. Osnovno prirodno obeležje klisure čine upečatljivi masivi Ovčara i Kablara, po kojima je i dobila ime. Glavnu masu ovih planinskih uzvišenja izgrađuju krečnjaci iz perioda triajsa. Malo koja klisura u Srbiji je ukrašena tako izraženim uklještenim meandrima ili termalnim izvorima kao ova. Glavnu morfološku osobenost klisure predstavljaju izvanredno izražene okuke rečnog toka Morave i donjeg, najnižeg dela doline, koje je naš čuveni naučnik Jovan Cvijić nazvao nakalemljenim mendrima, odnosno uklještenim meandrima. Uredbom Vlade Republike Srbije (SL. Glasnik RS br. 16/2000) Ovčarsko-kablarska klisura proglašena je kao zaštićeno prirodno dobro I kategorije -- Predeo izuzetnih odlika. Zaštićeno područje se prostire na 2250ha, od čega je 1700ha na području opštine Čačka, a 550ha na području opštine Lučani. Na području klisure ustanovljeni su režimi zaštite II stepena (542 ha) i III stepena (1707 ha). Ovčarsko-kablarska klisura spada u red onih područja u Srbiji koja su poznata široj javnosti po svojim prirodnim lepotama i spomeničkim vrednostima, koja privlače pažnju već vekovima. Osnovno prirodno obeležje klisure čini reljef, a pre svega upečativljivi masivi Ovčara i Kablara, po kojima je i dobila ime. Malo koja klisura u Srbiji je ukrašena tako uklještenim meandrima ili termalnim izvorima kao ova. Ogrnuta u lepe i tajanstvene šume, sa nezaboravnim pejzažima, još je lepša kad njeno nebo zapara orao ili kliktaj sivog sokola. TURISTICKA EMISIJA ATLAS UPOZNAJ SRBIJU OVCARSKO KABLARSKA KLISURA
Proizvodnja: Bsprodukcija Kragujevac; Datum objave: 25.10.2010. ОВЧАРСКО КАБЛАРСКА КЛИСУРА
Autor: Dejan Živković; Datum objave: 18.1.2013. Opis: Овчарско-Кабларска клисура ...«Овчарско-Кабларска клисура је предео изванредне пејзажне разноликости, лепоте и атрактивности, јединствена и веома значајна културно историјска целина коју чине девет манастира, други сакрални и меморијални објекти и обележја, особени споменик геонаслеђа значајан као пример међудејства геолошких, геоморфолошких, хидролошких процеса и појава, подручје разноврсне и вишеструко значајне флоре, вегетације и фауне» (чл.2.Уредбе о заштити предела изузетних одлика «Овчарско-Кабларске клисуре», Сл. гласник РС бр. 16/2000) Јединствена повезаност величанствених пејзажа и манастира, као нигде у Србији, показује како се природна и културна баштина уклапају, допуњују и прожимају и како утичу једни на друге. У Овчарско-Кабларској клисури се налази дванаест светилишта по шест на свакој обали Западне Мораве (мала Српска Света Гора). На левој обали су манастири Благовештење, Илиње, Никоље, јовање, Успење и црквица светог Саве, а на десној Сретење, Св. Тројице, Преображење, Вазнесење, Ваведење и пећина Кађеница. ...У Овчарско-Кабларској клисури има 10 уређених и обележених планинарских стаза (преко 100 км) које пружају велике могућности за планинарење, шетње, разгледање предела и посете знаменитостима. Уз 21 алпинитсички смер, постоји и 6 спортских пењалишта за вежбање, а прва Ferrata која је постављена у Србији налази се у централној стени на Каблару и њом се стиже до пећине Турчиновац. Током године организују се најразноврсније манифестације културно-уметничког, спортског и забавног садржаја (Традиционално новогодишње пешачење на врх Каалбра; Такмичење у даљинском јахању «Endurance»; Такмичење спортских риболоваца; «Овчарско-Кабларска регата»; Ликовна колонија «Српска света гора»; «Илиндански пливачки маратон»; «Велика планинска трка»). Све то, уз квалитетан смештај у више разноврсних објеката (виле, коначишта, одмаралишта, ауто-камп, планинарски дом, ресторани са смештајем) и добре услуге (сплав ресторани, гостионице, ресторани домаће кухиње), пружа могућности за угодан и садсржајан боравак гостију у Овчар Бањи и Овчарско-Кабларској клисури |
Jezero MeđuvršjePregrađivanjem Zapadne Morave na izlazu iz Ovčarsko-kablarske klisure nastalo je jezero Međuvršje. Betonska brana je visoka 30 m, a široka 190 m. Nadmorska visina jezera je 273 m, a zapremina vode u njemu 18,5 milijuna m3. Najveća dubina je 23 m. Za vrijeme visokog vodostaja dužina jezera dostiže 11 km. U ljetnom razdoblju površina jezera je izuzetno mirna, tako da se mogu izvoditi razne sportske discipline poput veslanja, kajakaštva, jedrenja na dasci i plivačkih maratona. Međutim, osnovni problem u njihovoj realizaciji je nedostatak prilaza samom jezeru i nepostojanje plaža i obala
|
Zapadna Morava - Međuvršje 4K snimak iz vazduha
Proizvodnja: FLY Media video produkcija; Datum objave: 21.6.2015. Medjuvrsje Lake in Ovcar-Kablar gorge, near Ovcar Spa
Autor: Inserbia Mreza; Datum objave: 5.11.2013. Opis: October 30, 2013. MEDJUVRSJE - Ovcar-Kablar Gorge is located in western Serbia, halfway between the towns of Cacak (17 kilometers to the east) and Pozega in the west, some 155 kilometers south-west of the capital Belgrade. In Cacak municipality, river Morava is dammed in four places. In 1954, the West Morava was dammed in the gorge when two hydroelectric dams with artificial lakes were created. Dam "Ovčar Banja" created smaller Ovcar Lake, which since then has been mudded by the alluvial silt brought by the river. The other, 7 megawatt strong dam "Međuvršje" created larger (1.5 square kilometers) Međuvršje Lake... |
Pakovraće NADMORSKA VISINA: 379 m; BROJ STANOVNIKA: 479 (2011.); WIKIPEDIJA
|
Pakovraće je selo u općini Čačak u Moravičkom okrugu. Kroz Pakovraće prolazi magistralna cesta Čačak-Užice, kao i regionalna cesta prema Lučanima. Na sjeveru, naselje se prostire do desne obale Zapadne Morave, na jugu do planine Jelice i padina planine Ovčar (odnosno do dragačevskih sela Rtara i Dučalovića), na istoku do sela Riđage, na zapadu do Međuvršja.
Pakovraće ima dugu tradiciju uzgoja vinove loze, prije svega na brdu Ovčarić. Vinogradi u Pakovraću se spominju i u narodnoj epskoj pjesmi "Ban Milutin i Duka Hercegovac". "Kopaj mene devet vinograda U Banjici i u Atenici, U Loznici i u Pakovraću;" U Pakovraću se nalaze metoh manastira Sretenje i Zapis hrast kod škole (Pakovraće). Zapis hrast kod škole (Pakovraće) KOORDINATE: 43.8971, 20.2688
Zapis hrast promjera krošnje 19 m, nalazi se na parceli čiji je vlasnik Osnovna škola. Zapis hrast kod škole (Pakovraće). Wikipedija Metoh manastira Sretenje
Metoh manastira Sretenje se nalazi na manastirskom imanju u selu Pakovraće i predstavlja nepokretno kulturno dobro je kao spomenik kulture. Metoh se sastoji od konaka podignut za privremeni boravak monaha tokom radova u vinogradu i obimnog ogradnog zida. Na ulazu u podrum smeštena je ploča sa natpisom i godinom gradnje, kada je episkop užički Nićifor Maksimović otkupio zemljište za potrebe manastira. Konak je od tada pretrpeo značajne izmene u pogledu izgleda, ali i materijalizacije. Obimni kameni zid oko metoha izgrađen je 1851. godine, imao je dve velike lučno zasvedene kapije, od kojih je sačuvana samo ona na južnoj strani kompleksa, sa pločom na kojoj je upisana godina gradnje. IZVOR Metoh manastira Sretenje. Wikipedija |
Zapis hrast u selu Pakovraće
Autor: Zblagojevic; Wikipedija |
DEBELA GORA
NAJVIŠI VRH: Branojevac (792 m; prema dijelu izvora 791 m); KOORDINATE: 43⁰53,226‘ 20⁰10,304‘
Uz mnogo poznatije Ovčar i Kablar nalazi se nešto niža Debela gora. Debelu goru čini nekoliko vršaka koji se nižu od u dinarskom smjeru SZ-JI, od najvišeg šumovitijeg dijela nad Ovčarsko-Kablarskom klisurom (Branojevac, 792 m; prema dijelu izvora 791 m), sve do izdanaka planine Jelice, južno od Ovčara.
Zapravo je naziv Debela gora uvjetan, jer se, prema topografskim kartama, on odnosi samo na šumovitu sjeveru padinu visa Branojevac, iznad Zapadne Morave. No, kako oćito nije bilo jedinstvenog naziva za taj greben zapadno i jugozapadno od Ovčar planine, tako se ovaj naziv udomaćio u medijima - dok drugi visove Debele gore smatraju dijelom Ovčara - u širem smislu.
Prirodna granica između Ovčara i Debele gore je usjek Banjskog potoka, koji utječe u Moravu kod kampa i mosta u Ovčar Banji. Na suprotnoj strani Zapadne Morave nalaze se planine Orovica i Kablar. Sam vrh Branojevac je prekriven vegetacijom te s njega nema vidika. Niži dijelovi Debelog brda nad Zapadnom Moravom prekriveni su bukovom šumom, dok se na visini uz bukvu javljaju i primjese crnogorice.
Zapravo je naziv Debela gora uvjetan, jer se, prema topografskim kartama, on odnosi samo na šumovitu sjeveru padinu visa Branojevac, iznad Zapadne Morave. No, kako oćito nije bilo jedinstvenog naziva za taj greben zapadno i jugozapadno od Ovčar planine, tako se ovaj naziv udomaćio u medijima - dok drugi visove Debele gore smatraju dijelom Ovčara - u širem smislu.
Prirodna granica između Ovčara i Debele gore je usjek Banjskog potoka, koji utječe u Moravu kod kampa i mosta u Ovčar Banji. Na suprotnoj strani Zapadne Morave nalaze se planine Orovica i Kablar. Sam vrh Branojevac je prekriven vegetacijom te s njega nema vidika. Niži dijelovi Debelog brda nad Zapadnom Moravom prekriveni su bukovom šumom, dok se na visini uz bukvu javljaju i primjese crnogorice.
Debela gora, prostorni pogled - pogled iz smjera zapada
Skroz lijevo je vrh Ovčar na kojega se nadovezuje planina Jelica (izduženi greben u pozadini). Izvor: Google Earth, 2020. |
Reljef Debele gore
Sjeveroistočno od Debele gore ističe se vrh Ovčar (gore, desno - bijela boja), dok je prema istoku (na rubu desno) planina Jelica. Dolje lijevo je greben planine Krstac Podloga: Elastic Terrain |
Debela gora, karta
Detalj stare topografske karte izvornog mjerila 1:50.000
Detalj stare topografske karte izvornog mjerila 1:50.000
Planinarske staze na Debeloj gori
Cijelu kartu Planinarske staze Ovčara i Kablara pogledaj OVDJE Kružnom stazom po Debeloj gori Polazak iz Ovčar Banje planinarskom stazom broj 6 i uspon uz Bаnjski pоtоk, uz njegove slapove i mali vodopad, zatim kroz zaselak Planinci, te izlazak na vrh Brаnојеvаc (792 m). Silazak s vrha do prvog križanja (5 min) i nastavak do drugog križanja (silazak od vrha: 15-20 min; uspon na vrh 25 min) na proplanku, gdje se može nastaviti spust stazom broj 6 prema početnoj točci - kampu u Ovčar Banji (za uspon tom stazom od križanja do kampa je inače potrebno oko 2 sata - za silazak ipak manje). Kod križanja, a desno od staze za Kađenicu je staza koja vodi do 3 min. udaljenog vidikovca odakle je dobar pogled na Zapadnu Moravu i sela Tučkovo i Jelen Do. Od navedenoga križanja moguć je i spust drugom rutom (5A) preko pećine Kađenice:
Od pećine Kađenice u smjeru Ovčar Banje nakon 15 minuta hoda dolazi se do hidroelektrane "Ovčar Banja". U idelnoj situaciji preko brane bi se moglo preći na drugu stranu rijeke, kako bi se izašlo na asfaltnu cesTu prema Ovčar Banji. No, ako su vrata hidroelektrane zaključana, valja se spustiti u korito Morave i preko stijenja (nije zahtjeno) uz obalu za 15 minuta stiže se do početne točke - kampa u Ovčar Banji. OSTALE MOGUĆNOSTI Inače, s vrha Branojevac je moguće spustiti se i u smjeru zaselka Čebići. Na putu do zaselka prolazi se pored česme (604 m n.v.) izgrađene 1939. godine. Od zaselka se izlazi na stazu 5A, i spušta sve do obale Zapadne Morave i zatim u smjeru istoka do pećine Kađenice. Još jedna mogućnost (nije kružna ruta) je nastavak spuštanja od vrha Branojevac šumskim putevima prema naselju Lučani na jugozapadnoj strani brda. TEHNIČKE KARAKTERISTIKE RUTE Staza broj 6 je kružna, dužine 10 km, visinska razlika pri uspоnu oko 500 m. |
UDALJENOSTI NA DEBELOJ GORI
Uspon od Ovčar Banje (kamp) preko Kađenice na vrh Branojevac: 2-2:30 h (staza je markirana) Ovčar Banja (kamp) - Banjski potok: 20 min Ovčar Banja (kamp) - Banjski potok - vrh Branojevac: 2-2:30 h Banjski potok
Banjski potok razdvaja Ovčar planinu od Debele gore. Dobio je ime Banjski jer se ulijeva u Zapadnu Moravu nasuprot naselja Ovčar Banja. Naziva se još i Dučalovićki jer teče prostorom sela Dučalovići, u općini Lučani. Pećina Kađenica
Ova se špilja smjestila u sjevernom podnožju Debele gore, nad rijekom Zapadnom Moravom. U njoj se 1814. godine, za vrijeme Hadži Prodanove bune, stanovništvo sakrilo od Turaka. No, Turci su otkrili ovaj zbjeg, i na otvore su naslagali granje i slamu koje su zapalili. Ljudi u špilji su se zbog toga ugušili dimom (kadom) - otuda potječe i ime špilje – Kađenica. Vladika Nikolaj Velimirović, 1936. godine dao je prikupiti kosti žrtava u dva sarkofaga, i one se i danas nalaze u špilji. Pećinom Kađenica upravlja manastir Preobraženje i svake godine na Vidovdan održava se parastos. OVCAR uspon na vrh Branojevac-planinarenje
Autor: Slobodan Stefanovic; Datum objave: 14.1.2016. Opis: Planinarski klub ,,Era,, iz Užica je za 19 planinara u nedelju 10. januara 2016. godine organizovao izlet na obroncima planine Jelice, odnosno Ovčara. Polazak učesnika na akciju je bio u 8,00 časova iz Užica. Nakon dolaska vozilom preko Požege do mesta Ovčar Banja, sledi planinarska tura sa usponom na vrh Branojevac (792 m) uz Banjski potok I zaseok Planinci. Povratak sa vrha kroz zaseok Ćebići i uz posetu pećini Kađenici do početne tačke. Ova tura je duga oko 13 km i staza je jednim svojim delom prolazila kroz Predeo izuzetnih odlika ,, Ovčarsko-kablarska klisura,, . Povratak u Užice u 16,30 časova. Lučani - Debela gora - Ovčar Banja Polazak iz centra Lučana prema vrhu Rudine (732 m), kroz sela i seoskim putevima. Nastavak puta od Rudina prema vrhu Branojevac (792 m). Od vrha Branojevac nastaviti za Ovčar Banju stazom broj 6, uz moguća dva smjera kretanja: a) direktan spust sjevernom padinom Debelog brda b) spust kroz šumu prema kućama u selu Dučalović (550 m). Od Dučalovića sput usjekom Banjskog potoka prema Ovčar Banji (285 m). |
Praktično ...
AKTIVNOSTI
Aktivnosti u zraku
|
PARAGLAJDING POLETIŠTE NA PLANINI OVČAR
Autor: Dejan Živković; Datum objave: 22.4.2013. Opis: Planina Ovčar na osam kilometara od grada Čačka, svojom geografskom lokacijom u odnosu na Požegu, Guču i Lučane, visinom nešto ispod hiljadu metara, povoljnim vetrovima i mogućim uređenjem poletišta sa radiusom od gotovo 360 stepeni, predstavlja idealno mesto za paraglajding sport. Vazduhoplovni savez Srbije i lokalni paraglajding klubovi "Parasex" i "Ovčar i Kablar" imaju nameru da sa gradom Čačkom, opštinom Lučani i Turističkom organizacijom Čačka, kao upravljačem zaštićenog prirodnog dobra, promovišu i urede poletište za republička i medjunarodna takmičenja. Idejnim rešenjem predvidjeno je da poletište "Ovčar" ima tri svoja dela: 1. Poletište "Istok" sa radijusom od 270 stepeni pokriva smerove vetrova SE (jugo- istok); E (istok), NE (severo- istok) SW (severo- zapad); 2. Poletište "zapad" sa vetrom iz smera W (zapad); 3.Poletište "Koronja" smerom ka dragačevskoj visoravni, čiji je položaj južno u odnosu na vrh planine Ovčar. Građevinski radovi biće izvedeni u skladu sa ograničenjima zaštite životne sredine. Mobilijari su deo idejnog rešenja u odnosu na potrebe sva tri mesta i kao takvi ćine celinu sa prirodnim okruženjem Ovčarsko - kablarske klisure. Zahvalnost pilotu paraglajdera Gagić Milošu ( Parasex ) na stručnoj pomoći i fotografijama. |
IZVORI I LITERATURA
Literatura
BOŠKOVIĆ, Đurđe: Spomenici kulture u Ovčarsko-kablarskoj klisuri. Gradac : časopis za književnost, umetnost i društvena pitanja. 19, 98/99, str. 71-73. (1991.)
DJERIĆ, Nevenka, GERZINA , Nataša: Late Triassic Radiolarians from the Ovčar-Kablar Gorge (SW Serbia). Geološki anali Balkanskog poluostrva. Knj. 69 (2008), str. 39-47
ĐOKOVIĆ, Milan: Pesma "Sa Ovčara i Kablara" stariji od jednog veka. Članak. Zbornik radova Narodnog muzeja Beograd. 20 (1990), str. 319-327. 1990.
KANIC, Feliks: O ovčarsko-kablarskim manastirima. Članak. Gradac : časopis za književnost, umetnost i društvena pitanja 19, 98/99, str. 27-33. 1991.
MAJSTOROVIĆ, Gordana: Ovčarsko-kablarska klisura. Čačak, 2007. / 2009.
MILOVANOVIĆ, Branislav: O stratografiji i tektonskoj strukturi ovčarsko-kablarske klisure (Zapadna Srbija). Članak. Vesnik Geoloskog instituta Kraljevine Jugoslavije. Knjiga VII. str. 65-94. Beograd, 1938.
PANTIĆ, Smiljka: Prvi nalazak trijaskih mikrofosila u oblasti Mučnja, Ovčara, Kablara i Jelice (Zapadna Srbija). Članak. Glasnik Prirodnjačkog muzeja; ser. A, knj. 27, str.223-241. Beograd, 1972
RAJIĆ, D., TIMOTIJEVIĆ, D.: Manastiri Ovčarsko-Kablarske klisure. Čačak, Narodni muzej. Službeni glasnik. Beograd, 2012.
TADIĆ, Мilutin, PETROVIĆ, Аleksandar S., VESELINOVIĆ, Ratomir: Orientation of the Monastery Churches of Ovčar-Kablar Gorge (the Republic of Serbia). Članak. Glasnik Srpskog geografskog društva. Br. 1, sv. 93, str. 35-50. Beograd, 2013. (PDF)
SAŽETAK: Posle Fruške Gore, Ovčarsko-kablarska klisura jeste prostor najveće koncentracije starih srpskih manastira. U radu je sa matematičko geografskog stanovišta analizirana orijentacija crkava svih devet tamošnjih manastira, sa težištem na crkve šest manastira koje potiču iz tzv. produženog
srednjeg veka. Od njih šest, tačno ka ravnodnevačkom istoku usmerena je samo osa crkve Sv. Trojice. Uzimajući u obzir sredstva i metode koje je mogao koristiti protomajstor, tačnom se može smatrati i orijentacija crkve manastira Vavedenje čiji je otklon samo 4°. Taj otklon mogao je biti i posledica protomajstorove zablude o datumu ravnodnevice, isto kao i otklon ose crkve manastira Sretenja. Osa crkve manstira Blagoveštenja usmerena je približno ka tački izlaska sunca letnjeg soslsticijuma. Od šest uslovno srednjovekovnih crkava, samo se osa crkve manastira Nikolje, najstarije u toj grupi, nalazi van istočnog sektora horizonta, tj. jedina ona nije orijentisana u skladu idealtipskim crkvenim pravilom.
VUJIĆ, Joakim: Ovčarsko-kablarski manastiri. Članak. Gradac: časopis za književnost, umetnost i društvena pitanja. 19, 98/99, str. 22-27. 1991.
VUKAJLOVIĆ, B. Ivana: Potencijali Ovčarsko-kablarske klisure za sportsko-rekreativne aktivnosti. Diplomski rad. Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja Univerziteta u Beogradu. Beograd, 2014. (PDF)
DJERIĆ, Nevenka, GERZINA , Nataša: Late Triassic Radiolarians from the Ovčar-Kablar Gorge (SW Serbia). Geološki anali Balkanskog poluostrva. Knj. 69 (2008), str. 39-47
ĐOKOVIĆ, Milan: Pesma "Sa Ovčara i Kablara" stariji od jednog veka. Članak. Zbornik radova Narodnog muzeja Beograd. 20 (1990), str. 319-327. 1990.
KANIC, Feliks: O ovčarsko-kablarskim manastirima. Članak. Gradac : časopis za književnost, umetnost i društvena pitanja 19, 98/99, str. 27-33. 1991.
MAJSTOROVIĆ, Gordana: Ovčarsko-kablarska klisura. Čačak, 2007. / 2009.
MILOVANOVIĆ, Branislav: O stratografiji i tektonskoj strukturi ovčarsko-kablarske klisure (Zapadna Srbija). Članak. Vesnik Geoloskog instituta Kraljevine Jugoslavije. Knjiga VII. str. 65-94. Beograd, 1938.
PANTIĆ, Smiljka: Prvi nalazak trijaskih mikrofosila u oblasti Mučnja, Ovčara, Kablara i Jelice (Zapadna Srbija). Članak. Glasnik Prirodnjačkog muzeja; ser. A, knj. 27, str.223-241. Beograd, 1972
RAJIĆ, D., TIMOTIJEVIĆ, D.: Manastiri Ovčarsko-Kablarske klisure. Čačak, Narodni muzej. Službeni glasnik. Beograd, 2012.
TADIĆ, Мilutin, PETROVIĆ, Аleksandar S., VESELINOVIĆ, Ratomir: Orientation of the Monastery Churches of Ovčar-Kablar Gorge (the Republic of Serbia). Članak. Glasnik Srpskog geografskog društva. Br. 1, sv. 93, str. 35-50. Beograd, 2013. (PDF)
SAŽETAK: Posle Fruške Gore, Ovčarsko-kablarska klisura jeste prostor najveće koncentracije starih srpskih manastira. U radu je sa matematičko geografskog stanovišta analizirana orijentacija crkava svih devet tamošnjih manastira, sa težištem na crkve šest manastira koje potiču iz tzv. produženog
srednjeg veka. Od njih šest, tačno ka ravnodnevačkom istoku usmerena je samo osa crkve Sv. Trojice. Uzimajući u obzir sredstva i metode koje je mogao koristiti protomajstor, tačnom se može smatrati i orijentacija crkve manastira Vavedenje čiji je otklon samo 4°. Taj otklon mogao je biti i posledica protomajstorove zablude o datumu ravnodnevice, isto kao i otklon ose crkve manastira Sretenja. Osa crkve manstira Blagoveštenja usmerena je približno ka tački izlaska sunca letnjeg soslsticijuma. Od šest uslovno srednjovekovnih crkava, samo se osa crkve manastira Nikolje, najstarije u toj grupi, nalazi van istočnog sektora horizonta, tj. jedina ona nije orijentisana u skladu idealtipskim crkvenim pravilom.
VUJIĆ, Joakim: Ovčarsko-kablarski manastiri. Članak. Gradac: časopis za književnost, umetnost i društvena pitanja. 19, 98/99, str. 22-27. 1991.
VUKAJLOVIĆ, B. Ivana: Potencijali Ovčarsko-kablarske klisure za sportsko-rekreativne aktivnosti. Diplomski rad. Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja Univerziteta u Beogradu. Beograd, 2014. (PDF)
Elektronski izvori
Ovčar. Wikipedija
