|
|
|
|
Crna gora je naziv za središnji planinski predjel između masiva Klekovače, Lunjevače, Bobije, Srnetice te sjeverozapadno i zapadno od prijevoja Mlinište, Čardaka (Vitoroga), Hrbine i Paripovca (Čemernice). Nalazi se jugozapadno i južno od gradića Ključa u zapadnoj Bosni i istočno od Drvara. Na jugu je Glamočko polje.
Crna gora nema jedan izraženi planinski greben, već se radi o vapnenačkoj visoravni (1250-1350 m prosječne n.v.), s koje se uzdiže više grebena i vrhova, od kojih je najviši Gola kosa, 1651 m. Dosta razvijeni krški reljefni oblici pokriveni su gustim šumama. Pokrivena je velikim brojem vrtača raznih dimenzija, koje su izdubene u dolomitnim vapnencima. Vrtače su prosječnog promjera 30 m, a dubine 8 m, neke i veće. Na 1 km2 dolazi 11-150 vrtača. Istočnim dijelom njezinih šuma u prošlosti je prolazila dionica šumske željeznice Drvar - Jajce, dio mreže tzv. Štajnbajsovih željeznica (pogledaj >Klekovača) IZVORI SOLDO, Špiro: Crna gora. Enciklopedija Jugoslavije, svezak 2. Zagreb, 1956. str. 488.; Crna gora. Hrvatska enciklopedija, Svezak IV. Zagreb, 1942. str. 115. ENGLISH SUMMARY: Crna Gora
Crna gora ("Black mountain") is a limestone plateau (1250-1350 m average alt.), between the mountains of Klekovača and Lunjevača in the NW and Čardak (Vitorog) in the SE. It is located southwest and south of the town of Kljuc in western Bosnia. Here, strongly developed karst relief forms are covered with dense forests. Tre terrain is covered with a large number of sinkholes of various dimensions, which are carved in dolomite limestones. The sinkholes have an average diameter of 30 m and a depth of 8 m, some even larger. There are 11-150 sinkholes per 1 km2. In the past, the eastern part of its forests was crossed by the section of the forest railway Drvar - Jajce, part of the so-called Steinbeis Railways network (see> Klekovača mt. page). |
 Klikom na logotip Booking.com direktno pronađi smještaj u okolici planine Crne gore u zapadnoj Bosni
Oglašavajte ovdje:
|
|
IZLAGANJE
Vrhovni komandant u drvarskoj operaciji Pukovnik Dimitrije Brajušković IZVOR Za pobjedu i slobodu - Drvarska operacija - Učesnici govore. Naučni skup 23. i 24. maja 1984. Beograd 1986. (PDF) ... Postupajući po Titovom nalogu, Arso Jovanović i Koča Popović su precizirali marš-rutu za pokret Vrhovnog štaba čim je Koča od Štaba 1. proleterske divizije dobio izvještaj da neprijatelja nema, sem četničkih grupica, u Jasenovim Potocima, Borcima i Podgorju, ni u Vrbijanima i Lisini, te da su razbijene i odbačene s Mliništa njemačke snage, a u 18.30 časova je javljeno da neprijatelja nema ni u planinskom prostoru Crne gore (ogranku Klekovače). S predviđenom marš-rutom Jovanović je upoznao Tita i on se saglasio s njom i naredio pokret. Kolona je krenula tek po padu mraka. U prethodnici se nalazila 3. krajiška proleterska brigada 1. proleterske divizije, a u zaštitnici — Inžinjerijska brigada Vrhovnog štaba. Išlo se zgusnutom kolonom i brzo da bi se što prije prošlo kroz malu brešu još nespojenog obruča koji tek što nisu zatvorile napadne kolone legionarske 373. pješadijske divizije. Naime, jedna njena borbena grupa, koju je sačinjavao 384. lovački puk, vec je bila dostigla liniju Drvar — Prekaja; druga borbena grupa, koju su sačinjavali ojačani 105. SS izviđački bataljon i 7. izviđački bataljon, izbila je iz Glamoča preko Vaganja u Rore; treća borbena grupa, koju je sačinjavao 1. puk »Brandenburg«, nastupala je od Bosanskog Grahova prema Tičevu; četvrta borbena grupa, sastavljena od 54. brdskog izviđačkog bataljona i Oklopnog grenadirskog jurišnog bataljona, izbila je preko Resanovaca na Klanac... ... Posle razgovora s Kornjejevim, Tito je pozvao k sebi Arsa Jovanovića, Sretena Zujovića i Koču Popovića. Saopštio im je suštinu razgovora koje je vodio s general-lajtnantom Nikolajem Kornjejevim i dogovor da se Kornjejev s jednim dijelom Sovjetske vojne misije s Kupreškog polja avionom prebaci na Vis. Zatim je razmotrena postojeća vojna situacija i tom prilikom je Koča Popović izvijestio da je 1. proleterskoj diviziji već javljeno da, počev od jutra 1. juna (1944., op.) pa nadalje, obezbjeđuje sa sjevera i s juga prostor kod Mliništa sve dok ne prođe kolona Vrhovnog štaba od šumskog masiva Crne gore k Vitorog-planini. Nakon Kočinog izvještaja utanačeno je da kolona Vrhovnog štaba, preka predjela Bjeljevine, dođe do željezničke stanice Lisine, a odatle da ide željezničkom prugom do željezničke stanice Mlinište, odakle bi se išlo putem do sela Mliništa, a dalje, zavisno od konkretne situacije, najpodesnijim pravcem k Vitorog-planini. Oko 15 časova 1. juna Tito je naredio dalji pokret. Kolona je nastavila put dotadašnjom stazom i prošla na oko 100 m zapadno od kote 1204 i na oko 500 m zapadno od kote 1266, pa prispjevši do kraja staze nastavila kretanje između vrtača u pravcu zaravni Bjeljevine. Kada su nakon dva sata hoda tri bataljona 3. krajiške proleterske brigade, koji su sačinjavali prethodnicu, izbila na zaravan Bjeljevine, stigli na kosu Obršinu i stazom istočno od Obršine do željezničke pruge, na njih je cijelom njihovom dužinom otvorio snažnu vatru 3. bataljon njemačkog 13. SS brdsko-lovačkog puka, koji je blagovremeno bio posio položaje. Istovremeno su s istočne strane Samograda četnici otvorili vatru na 4. bataljon 3. krajiške proleterske brigade, koji je bio u desnoj pobočnici kolone Vrhovnog štaba. Ubrzo je 7. izviđački bataljon 7. SS dobrovoljačke brdske divizije »Princ Eugen« otvorio vatru na italijanski proleterski bataljon »Mateoti« 3. krajiške proleterske brigade i na dva bataljona Inženjerijske brigade Vrhovnog štaba, koji su se nalazili u lijevoj pobočnici kolone Vrhovnog štaba. Satima se vodila veoma oštra borba dok nisu sve te neprijateljske snage, uprkos tome što im je kao pojačanje od Potoka došao 1. bataljon 13. SS puka, odbačene nazad do željezničke stanice Lisine. Tito, koji se u momentu otpočinjanja borbe zatekao u koloni na oko 700 m zapadno od zaravni Bjeljevine, čim je primio izvještaj da je neprijatelj odbačen i da se vrše pripreme za protjerivanje Nijemaca koji su nastavili da pružaju otpor i u zahvatu željezničke pruge, nastalu situaciju je razmotrio s većom grupom rukovodilaca: pored Arsa Jovanovića, Sretena Žujovića i Štaba 1. proleterskog korpusa, učestvovali su još i Edvard Kardelj, Aleksandar Ranković i Ivan Milutinović. Tom prilikom je Tito procijenio da bi dalje protjerivanje neprijatelja iziskivalo znatne ljudske žrtve, pa je odlučeno da se kolona Vrhovnog štaba zaustavi i prenoći, a sjutradan da krene kraćim pravcem, pošumljenim terenom i danju; izdato je naređenje da se prethodnica i obje pobočnice u toku noći izvuku iz borbe, a Štabu 1. proleterskog korpusa naredi da se koloni Vrhovnog štaba obezbijedi prelaz preko ceste južno od žandarmerijske stanice Mlinište. Nakon toga se kolona Vrhovnog štaba, bez prethodnice i pobočnica (one su kasno noću stigle), prije mraka vratila istim putem do onog mjesta u rejonu Tankog paleža (jugozapadno od kote 1204) gdje je logorovala tokom proteklog dana. Tu je provela noć 1/2. juna. Rano ujutro 2. juna (1944., op.) Tito je s načelnikom Vrhovnog štaba Arsom Jovanovićem i komandantom 1. proleterskog korpusa Kočom Popovićem precizirao marš-rutu novog pravca kretanja, a čim je Štab 1. proleterske divizije u 7 sati odgovorio da treba hitno krenuti k pomenutoj žandarmerijskoj stanici, Tito je naredio da krene već formirana marševska kolona. Na čelu je, kao prethodnica, išao 2. bataljon, a u zaštitnici 3. i 4. bataljon 3. krajiške proleterske brigade. Pobočnice nisu isturane. Zbog nesigurnosti s koje strane može uslijediti iznenadan napad neprijatelja, kretalo se grebenima planinskih kosa i visova. Kolona je najprije ponovo išla oko 600 m stazom pored kote 1204, pa nastavila kretanje bespućem, skrećući na istok južnom padinom visa označenog kao kota 1266, prolazeći pri tom na oko 200 m južno od te kote. Potom je išla južnom padinom visa označenog kao kota 1288, prolazeći na oko 250 m južno od te kote. Dalje je išla južnim dijelom prevoja Samograd, a zatim nastavila kretanje blagom kosom središnog dijela predjela Crna gora, prolazeći pri tom na oko 850 m južno od kote 1322. Presijecajući zatim stazu koja se spušta zapadno od visa Krš na oko 900 m jugozapadno od kote 1488, kolona Vrhovnog štaba je nastavila penjaje zapadnim grebenom Gola kosa do 1560-te horizontale, od koje silazi malim grebenom na sjeverozapadne padine visa Kutjerovac. Odatle ide oko 2,5 km kosama pravo na jug, pa nastavlja kretanje zapadnom ivicom Roguline doline i izbija na sjeveroistočne padine uzvišenja Veliko brdo, odakle blago skreće na jugoistok i na oko 250 m južno od kote 1385 počinje da se penje grebenom uzduž kose Jančare vrh do kote 1495. Kad je tu izbilo čelo kolone oko 12 časova, Tito je dao odmor. Odatle je Koča Popović poslao radiogram Štabu 1. proleterskog korpusa: tražio je da ga izvijesti kakva je situacija između Mliništa i sela Perduhova i javio mu da Vrhovni štab namjerava da se preko ceste prebaci u Bubnjeve poljane. Nakon jednočasovnog odmora, Tito je naredio dalji pokret. Kolona Vrhovnog štaba se spustila grebenom do jugozapadne ivice Jokića poljane i presijecajući put Vrbljane — Štekerovci na oko 1000 m južno od kote 1525 prošla istočnim dijelom Vrletine doline, zatim je prošla na oko 300 m sjeverno od kote 1448, a potom na oko 500 m istočno od nje. Nastavljajući dalje kretanje, kolona je išla preko istočne padine Reveničkog vrha i presjekla put 0 na oko 600 m sjeveroistočno od te kote, odakle je skrenula blago na jugoistok i presjekla trasu šumske željezničke pruge na oko 650 m sjeveroistočno od iste kote. Idući tako, kolona Vrhovnog štaba je na oko 300 m istočno od te trase izbila na put i njim išla svega oko 500 m zapadnim padinama Tubinog brda, a zatim je njegovim južnim podnožjem izašla na raskršće puteva 500 m južno od kote 1226. Odatle je pošla sjeveroistočnim, pa istočnim rubom Labodere šume, prolazeći pri tom najprije na oko 300 m sjeverno, a zatim oko 700 m istočno od kote 1264. Potom nastavlja kretanje sjevernim, pa sjeveroistočnim rubom Ređuše šume do zaravni koja je udaljena oko 750 m sjeveroistočno od kote 1356, a na odstojanju oko 4 km od ceste koja vodi preko Mliništa. Tu je Tito oko 14.30 časova zaustavio kolonu. Naredio je da se patrolama izvidi okolni teren i uspostavi čvrsta veza s bataljonima 1. proleterske biigade koji vode borbe u šumama kose Andanuše i da se od Štaba 1. proleterske divizije radio-vezom prime najsvježiji podaci o neprijatelju, a u međuvremenu da se kolona Vrhovnog štaba pripremi za brzo kretanje preko vatrom ugroženog terena. U to vrijeme se na oba boka uzanog koridora slobodnog prostora kojim je kolona Vrhovnog štaba trebalo da prođe obostrano vodila odlučna borba. Desno, na položaje 1. i 2. bataljona 1. proleterske brigade svom žestinom su napadali 105. izviđački bataljon, ojačan četom tenkova, i 3. bataljon 14. SS puka 7. SS dobrovoljačke brdske divizije »Princ Eugen«. Oni su prispjeli od Glamoča, preko Rora i Perduhova Sela, do šumskog dijela kose Andanuše i ugrozili prelaz preko ceste. Istovremeno je 7. SS izviđački bataljon iste divizije lijevo, u rejonu sela Mliništa, uporno pokušavao da skrši otpor 3. i 6. bataljona 1. proleterske brigade i spoji se sa 105. izviđačkim bataljonom. U 17 časova je Štab 1. proleterske divizije javio Koči Popoviću da Vrhovni štab treba da krene preko Vučje poljane za Bubnjeve poljane. Takođe je već bila uspostavljena kurirska veza s 1. i 2. bataljonom 1. proleterske brigade i Tito je, procjenjujući da situacija postaje sve kritičnija, naredio da jedan bataljon iz prethodnice hitno pojača odbranu u rejonu šume na sjevernim padinama kose Andanuše i u zahvatu ceste. Taj zadatak je povjeren 2. bataljonu 3. krajiške proleterske brigade i on je, takoreči, pojurio na njegovo izvršenje. Nakon toga Tito je naredio pokret, zahtijevajući najbrže kretanje i ličnim primjerom davao takav tempo. Idući za njim preko pašnjaka na istok, kolona je prošla na oko 300 m sjeverno od savijutka oštre okuke na cesti u sjevernom podnožju kose Andanuše. Nijemci su osmotrili kolonu i na nju otvorili minobacačku vatru. Tom prilikom ranjen je jedan član Sovjetske i jedan član Angloameričke vojne misije. Kolona je zatim više trčeći nego hodom prešla cestu između sela Vasića i sela Savića na oko 500 m južno od mosta (kota 1156) u selu Savićima. Kad je njeno čelo dospjelo do sjeveroistočne periferije sela Vasića, tu izbilo na put i pošlo k predjelu Vučjim poljanama, cestom su prodrli njemački tenkovi i odsjekli začelje kolone, ali se ono brzo povuklo nazad u šumu. Međutim, njemačka pješadija je zadržana, pa su se i tenkovi vratili k njoj, što je začelje kolone Vrhovnog štaba iskoristilo i pošlo za kolonom. Po dolasku na Vučje poljane Tito je u rejonu kote 1363, nedaleko od Terzinog vrela, zaustavio čelo kolone da bi se kolona prikupila. Dalji pokret je uslijedio stazom pored kote 1363 do potočića Čardaka, a odatle putem do izvora Ponora i pred veče (2. juna) izbila u rejon kote 1151. Tito je naredio da se kolona tu razmjesti i prenoći, a tu je ubrzo prispjelo i začelje kolone koje je na cesti bilo odsječeno. Tako su Vrhovni štab i svi ostali najviši organi NOP-a, kao i savezničke vojne misije, izašli van obruča njemačkih snaga angažovanih u operaciji »Reselšprung«, tj. drvarskoj operaciji. Njihovo konačište obezbjeđivala je 3. krajiška proleterska brigada 1. proleterske divizije, dok su ostale dvije njene brigade nastavile borbu protiv njemačkih snaga, nastojeći da im spriječe prodor istočno od komunikacije Mlinište — Glamoč. Te večeri je Nikolaj Kornjejev, koji od jutra 25. maja nije imao radio-vezu sa sovjetskom bazom u Bariju, zatražio od Vivijana Strita da pošalje poruku u Bari da sovjetski avion noću 3/4. juna sleti na Kupreško polje radi evakuacije Sovjetske vojne misije. O tom svom zahtjevu Kornjejev je obavijestio Tita, ističući da on fizički više nije u stanju da podnese ma kakve napore, pa će se sa svojom misijom prebaciti na ostrvo Vis. Tada je Tito pozvao k sebi oficira za vezu sa savezničkim vojnim misijama potpukovnika Miladina Ivanovića i dao mu zadatak da s nekoliko sovjetskih i britanskih oficira odmah pođe na Kupreško polje, tamo odabere teren na koji se može spustiti avion i najhitnije organizuje sve što je potrebno da se avion već slijedeće noći može bezbjedno spustiti. Ivanović je s dvojicom britanskih i jednim sovjetskim oficirom i s vodom boraca iz 3. krajiške proleterske brigade pošao i rano ujutro 3. juna pristupio izvršenju zadatka. Ostavivši ljudstvo Vrhovnog štaba i savezničkih vojnih misija da se poslije napornog marša odmori, Tito je polazeći ka planini Vitorogu naredio Arsu Jovanoviću da on sa svim ostalim ljudstvom rano ujutro krene za njim. Tito je. idući stalno putem koji vodi najprije preko Čardak-livade, zatim pored izvora Torčeka, pa sjeveroistočnom padinom kose Gorice, potom preko sela Pribelja, zatim rubom šume Gorice, prispio u zoru 3. juna na oko 500 m zapadno od kote 1531 na planinu Vitorog i tu se zadržao. Tu je oko 9 sati stigao kurir s izvještajem Miladina Ivanovića da je pronađen podesan teren za aerodrom na pašnjacima kod sela Bajramovaca, da je uz pomoć narodne vlasti i omladinske organizacije pristupljeno njegovom uređenju i da će biti sve spremno za prijem aviona prije završetka dana... |
IZLAGANJE
Borbe treće proleterske krajiške brigade u drvarskoj operaciji General-potpukovnik Savo Trikić IZVOR Za pobjedu i slobodu - Drvarska operacija - Učesnici govore. Naučni skup 23. i 24. maja 1984. Beograd 1986. (PDF) Poglavlje:
BRIGADA NA NEPOSREDNOM OBEZBJEĐENJU VRHOVNOG ŠTABA ... Pokret je izvršen prema predviđenom planu. Pošto su jedinice u toku noći prešle preko puta s. Rore — s. Prekaja, prvog juna u ranu zoru izbile su na liniju Revenički vrh (k. 1384) — Celopek (k. 1339) — Repovac (k. 1208). Radi lakšeg pokreta preko pošumljenog terena izvršena je pregrupacija jedinica. Na čelu kolone kretala se borbena grupa sastava: 1, 5. i 6. bataljon 3. krajiške i dva bataljona Inžinjerijske brigade, pod komandom zamjenika komandanta 3. krajiške i političkog komesara Inžinjerijske brigade majora Romana. I ovoga puta, dok je kolona Vrhovnog štaba bila u pokretu iz rejona Poljice prema Crnoj Gori i Obršini, borbena grupa »Jiriš« kretala se iz rejona Potoka prema Prekaji u potpuno suprotnom pravcu i na bliskom rastojanju. Zatim se razvila i nastupala prema Tičevu, gdje su se nalazile jedinice 8. korpusa, s ciljem da ih razbije i uspostavi vezu sa 1. pješadijskim pukom »Brandenburg«. Tako je i ovoga puta neprijatelj izmanevrisan. Do 8 časova kolona Vrhovnog štaba prikupila se u širem rejonu Bjelejevine, Bukovača. Organizovano je kružno obezbjeđenje i upućene su patrole u pravcu neprijatelja. Dan je protekao bez borbe. Cio predio odisao je svježinom borove, jelove, smrečeve i bukove šume. Bio je vrlo lijep i sunčan junski dan... IZVOR Za pobjedu i slobodu - Drvarska operacija - Učesnici govore. Naučni skup 23. i 24. maja 1984. Beograd 1986. (PDF) |
|
Imate li bilo kakve komentare, ispravke, mišljenja ili priloge o ovoj stranici?
Molimo pošajite ih putem slijedećeg obrasca ili direktno na adresu elektroničke pošte: E-MAIL Navedite o kojoj se planini ili temi radi. Ovisno o Vašoj želji, Vaš identitet u objavljenom tekstu (prilogu) može biti prikazan ili neobjavljen. ODGOVARAM NA SVAKI UPIT! Ukoliko ne dobijete odgovor, molim Vas pišite direktno na slijedeću adresu: [email protected] INDIVIDUAL VISITORS SINCE JANUARY 14TH, 2019
|
DONATE TO DINARSKO GORJE WEB-PAGE (Paypal) 
Svi materijali (tekstualni, kartografski, fotografski, audio i video) kojih je isključivi autor DINARSKO GORJE mogu se slobodno preuzimati, bez ikakvih dodatnih uvjeta. Radi se o materijalima na stranici uz koje nije posebno navedeno tko je njihov izvor ili se iz samog sadržaja to ne vidi. Ukoliko želite koristiti pojedine sadržaje sa stranice, a u dvojbi ste o njihovu porijeklu, molimo da kontaktirate DINARSKO GORJE.
All materials (textual, cartographic, photographic, audio and video) of which the sole author is DINARSKO GORJE WEBPAGE (Dinaric mountains) can be freely downloaded and used without any additional conditions. These are materials on the site where their source or author is not specifically stated. If you want to use some content from the site, and you are in doubt about its origin, please contact the Website administrator. 
PLEASE, KEEP OUR ENVIRONMENT CLEAN!
|