|
Trebava (odn. Trebovac) |
|
Država: Bosna i Hercegovina Najviši vrh: Vis (692 m n.v.) Koordinate najvišeg vrha: 44.8298, 18.2865 |
|
o planini ... |
|
Oglašavajte ovdje: lokalnu ponudu, usluge i servise - smještaj - gastronomija - lokalni proizvodi - turistička ponuda - aktivnosti na otvorenom i dr. |
Trebava (ili Trebovac) je planina u sjeveroistočnoj Bosni i Hercegovini, smještena između Gradačca, Doboja i Modriče. Svrstava se u red niskih planina, ispod 1000 metara nadmorske visine. Nalazi se na dodiru dvije velike geografske cjeline: Dinarskih planina i Panonske nizije, i kao takva spada u malu grupu usamljenih planina sjevernog dijela BiH, pored Kozare, Prosare, Motajice, Vučjaka i Majevice. Njen najviši vrh je Vis (692 m).
Pogled s planine Trebave na selo Vranjak i dolinu rijeke Bosne. (Izvor: Wikipedia; Autor: Jovica Sjeničić)
Položaj Ime planine - etimologija Tipična slovenska/slavenska (mnogobožačka) svetilišta podizana su u čast slavenskih božanstava i na njima su se vršili obredi i prinosile žrtve. Uz te običaje vezuje se i samo ime Trebave. Riječ trebava je staroslovenskog porijekla i označava mnogobožanski žrtvenik. Još se danas u jeziku održala riječ trijebiti ili izdvajati, čistiti.
Pristupi planini GEOGRAFIJA/ZEMLJOPIS PLANINE Reljef Vrhovi Trebava se svrstava u red niskih planina. Njeni najviši vrhovi su:
Vis (692 m) Bečanj (566 m) Duga Njiva (629 m) Spletena Lipa (644 m) *** Vis je najviši vrh planine sa 692 m nadmorske visine. Nalazi se u blizini linije razgraničenja između entiteta Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine, sjeverno od grada Gračanica. Duga Njiva je jedan od najviših vrhova na Trebavi. Nalazi se na oko 24 kilometara od Modriče na nadmorskoj visini od 629 metara. Sa gradom je povezana sa tri asfaltirana pravca — Osječani, Vranjak i Tolisa. Zbog svojih prirodnih ljepota proglašena je za park prirode. Duga Njiva je popularna kao izletište i mjesto za rekreaciju i odmor. U okviru parka se nalazi i manastir posvećenom Svetom Iliji. Na ovom prostoru se nalaze i zaštićena stabla lipe i javora. Ostali oblici u prostoru Hidrologija - vode (rijeke i jezera) Trebava obiluje brojnim vodotocima, od kojih su svi tipa brdskih potoka i većinom formiraju uske doline sa vijugavim riječnim koritima koji su tokom godine povremeno ispunjeni vodom. Preko ljeta se nivo vode prilično smanji, ili čak potok potpuno presuši. Ovi potoci odvode nadzemne vode s Trebave prema rijekama Bosni i Savi. Jedan dio potoka otiče na južnoj strani Trebave u rijeku Spreču, a na istoku u Tinju.
Ostale rijeke sa Trebave, koje se u donjim tokovima dosta razlikuju od potoka su: Lukavica rijeka, Ćetovilja, Tolisa i Sokoluša. Neki od većih Trebavskih potoka su: Riječanka, Babešnica, Koprivnska Velika i Mala rijeka, Zelinjska rijeka, Jasenička rijeka, Džakulska rijeka, Oteška rijeka, Vranjačka rijeka, Orahova, Međićka rijeka, Čivčijska rijeka, Markova rijeka, Brgula, Rajska i drugi. Trebava takođe ima dosta podzemnih voda, koje se na dosta mjesta javljaju kao izdašni izvori, od kojih su mnogi kaptirani. Geologija planine Geološku podlogu čine uglavnom serije sedimentnih stijena, i to paleogenski fliš. Na južnim padinama javljaju se vapnenci /karbonatni krečnjaci (permsko-mezozojsko-paleogene formacije). Javljaju se i bentoniti (nastali u naglim prirodnim izlivima kiselih lava), kvarcni pijesci (pliocensko-marinski sedimenti) i gline (Sprečanski tercijarni bazen). (1)
Gornji slojevi tla su vrlo bogati mineralima koji utječu na poljoprivrednu proizvodnju ali nisu koncetrirani u rudnim žilama (rudna bogatstva). Osim nekih siromašnih žila rude željeza, keramičke gline i nazočnosti slanih voda ne može se navesti neko značajnije nalazište. Na krajnjem jugu planine, visovima Lepar, Vjetrenka i naselju Drafnici, u srednjem vijeku je iskopavano i topljeno željezo, ali neisplatnost tog posla je zatvorila okna i ugasila peći do današnjeg dana. Klima PRIRODA Prirodna baština Biljni svijet - flora Životinjski svijet - fauna Zaštita prirode i ekologija STANOVNIŠTVO I NASELJA Povijesni/historijski pregled Predhistorija / Predpovijest
[Od same pojave čovjeka na ovim prostorima, planina Trebava ne igra posebno značajnu ulogu u životu prvih praistorijskih ljudi. U doba praistorije, u starijem i mlađem kamenom dobu, ljudi su naseljavali najniže terase Trebave, odakle su nadgledali puteve, životinje koje su lovili, i sklanjali se od neprijatelja. Dok su veće nadmorske visine bile prekrivene šumom, u nizijama stanovništvo se bavilo zemljoradnjom. Tek na početku metalnog doba stočarstvo dobija prednost u odnosu na zemljoradnju. Krče se šume i pretvaraju u pašnjake. Tad je počelo i naseljavanje visija na Trebavi. Počelo je uzgajanje ovce i koze, zatim balkaske rase goveda buša Na Trebavi su se ljudi bavili i zemljoradnjom, i najviše su se sijali, ovas i pšenica. Na ove prostore doseljavalo se stanovništvo iz Evrope u više navrata. Oko 14. vijeka p.n.e. za vrijeme kretanja i seoba po čitavoj Evropi, doseljava se stanovništvo iz sjevernog dijela Panonske nizije. Zatim oko 12. vijeka p.n.e., dolazi do drugog talasa doseljavanja. Krajem 4. vijeka p.n.e., ove prostore naseljavaju Kelti. Smatra se da su starosjedioci bili Iliri, čije je porijeklo i danas sporno. Rimsko doba Period rimske vladavine za Trebavu nije imao veliki značaj, jer su rimska naselja bila većinom u nizijama. Autothtono Ilirsko stanovništvo porobljeno je posle bitke rimske vojske sa Ilirima koje je predvodila poslednja ilirska kraljica Teuta. Prema nekim navodima, bitka se odigrala baš u podnožju Trebave, sjeverno od današnjeg grada Modriča, blizu lokaliteta Čvorkuša. U doba rimske vladavine, ovi prostori su povezivani putevima, a Rimljani donose tekovine novih kultura. Stari Sloveni/Slaveni Od kraja 4. vijeka nove ere počinju velike seobe naroda, kada Trebavu i njenu okolinu naseljavaju Stari Sloveni. U tom periodu počinje intenzivno razvijanje zemljoradnje i stočarstva, koje se održalo do danas, kao jedno od osnovnih zanimanja. U to doba i niču utvrđenja i svetilišta. Utvrđenja su Sloveni koristili za kontrolu puteva koji vode dolinom rijeke Bosne ili preko same Trebave. Tipična Slovenska (mnogobožačka) svetilišta podizana su u čast Slovenskih božanstava i na njima su se vršili obredi i prinosile žrtve. Uz te običaje vezuje se i samo ime Trebave. Na Trebavi i danas postoje ostaci nekih starih crkava (brdo Ćelija), koje su podizane na mjestu starih svetilišta. Postoje ostaci tvrđava (Gradina), a i starih naselja (Duga Njiva, Spletena Lipa). U dolinama Trebavskih potoka brojni su ostaci slovenskih naselja, ali i iz mnogo ranijih perioda. Srednji vijek Trebava je pripadala Ugarskoj, ali po širenju srpske drzave za vladavine Nemanjića, ona ulazi u sastav Usorske župe kao posjed srpskih vladara. Usorska župa je nedugo posle izgubljena, zbog pritiska Mađara ali i nedovoljne zainteresovanosi srpskih vladara za prostorom na kojem su živjeli i Bogumili. Mađari potpomoguti Papom i franjevačkom crkvom razbijaju Bogumile nasilu ih pokrštavaju. U periodu turskih osvajanja Bosne, na Trebavi ostaje uglavnom pravoslavno stanovništvo dok se pokatoliceni Bogumili povlace sa Mađarima preko Save, a ostali Bogumili koji nisu prihvatili katoličanstvo prihvataju islam zbog raznih privilegija u odnosu na pravoslavno stanovništvo. U istom veku, u opustošenu Bosnu Turci dovode Vlahe, romanizirana ilirska plemena, stočare iz Stare Srbije ili Raške. U periodu do 18. vijeka dolazi do velikih migracija srpskog stnovnistva iz Crne Gore, Jugozapadne Srbije i Hercegovine u sjevernu i istočnu Bosnu. Ovo novo stanovništvo potiskuje poislamljene Vlahe i ponovo naseljava planine Ozren i Trebavu. Ove migracije se nastavljaju do sredine 19. vijeka[2]. Period turske vladavine bio je obilježen ugnjetavanjem i tlačenjem pravoslavnog naroda na Trebavi. Za vrijeme turskog sultana Selima III, Turska je zapala u krizu, te je postala nestabilna čestim pobunama feudalaca. Njihova samovolja i pobune najviše su se odražavale na ionako napaćeni narod. Uslijedile su bune, a jedna od buna na ovim krajevima podignita je uparavo na Trebavi, pod vođstvom popa Hadži Petka Jagodića. Bitka se odigrala na Dugoj Njivi 12. i 13. septembra 1858. godine[3]. Ustanika je bilo oko 1700, i bili su iz trebavskih sela. Bajraktar im je bio Marjan Djeric. Kada im je nestalo municije i kada je brojnijim Turcima stiglo pojačanje, ustanici su se povukli. Pošto su se bojali osvete mnogi su se preselili u Slavoniju i Srbiju. Hadži Petko Jagodić je sa grupom ustanika usio da pobjegne uAustriju. Nakon ustanka uslijedila je osveta Turaka u kojoj su turske bande spalile 200 hrišćanskih kuća a pobile 600 ljudi. 2000 hrišćana pobjeglo je u Austriju, a 230 okovano i odvedeno u Sarajevo[3]. Prvi i Drugi svjetski rat Period Austro-ugarske vladavine, koja je počela okupacijom 1878. nije toliko uticao na Trebavu i njena sela koliko na okolinu, u smislu uvođenja reformi na dotadašnji turski sistem. Austro-ugarska je eksploatisala resurse čitave Bosne i Hercegovine, pa i ovih krajeva. U prvom svjetskom ratu mobilisani su stanovnici Trebavi i upućeni na Kajmakčalan i Solunski front. Preživjeli su se po završetku rata vrtaili svojim kućama. Do Drugog svjetskog rata Trebava i njena sela su bili u periodu najintenzivnijeg privrednog razvoja, da bi sve stalo u Drugom svjetskom ratu. Za vrijeme Drugog svjetskog rata, planina Trebava bila je uporište i sklonište četničkih odreda. Za to vrijeme sukoba i razaranja, Trebava je dosta osiromašila, materijalno i u pogledu stanovništva. Kulturno-povijesna baština Tradicionalne aktivnosti i narodna baština Tradicionalna gastronomija - jela i pića Turizam Toponimija - nazivlje u planini Priče iz planine ... ... legende, anegdote ... |
|
o kraju ... |
|
|
|
aktivnosti ... |
|
Pješačenje i planinarenje Slobodno penjanje i alpinizam Biciklizam- brdski i klasični Aktivnosti na vodi Aktivnosti u zraku |
|
praktične informacije ... |
|
Smještaj Ugostiteljski objekti i usluge Vremenska situacija / vremenske prilike Prometna situacija / Saobraćajne prilike |
|
izvori ... |
|
Reference (1) http://www.quickiwiki.com/hr/Trebava
(2) Wikipedia - Trebava (Trebovac) Ostali izvori BARAKOVIĆ, A., Prirodni resursi Trebave (nemetalične mineralne sirovine), Gračanički glasnik, br.2
Grupa autora, .: Modriča sa okolinom u prošlosti, Odbor za monografiju "Modriča i okolina kroz istoriju", Modriča 1986. Vanjske poveznice - korisni linkovi i adrese |
|
kontakt ... |
|
Imate li bilo kakve komentare, ispravke, mišljenja ili priloge o ovoj planini?
Molimo pošajite ih putem slijedećeg obrasca ili direktno na adresu elektroničke pošte: E-MAIL Navedite o kojoj se planini ili temi radi. Ovisno o Vašoj želji, Vaš identitet u objavljenom tekstu (prilogu) može biti prikazan ili neobjavljen. (obavezna je samo rubrika ´vaši prilozi´ ili ´vaši komentari´) |
|