Grupa Shkelzen

Masiv Shkëlzena smjestio se između dubokih dolina rijeke Gashi na zapadu, doline Tropojske rijeke na istoku, i Tropojske ravnice na jugoistoku. To se područje nalazi na krajnjem istoku albanskih Prokletija (odn. kako ih ovdje također zovu Albanskih Alpa; alb. Alpet Shqiptare), u općini Tropoja, u sjeveroistočnoj Albaniji, u blizini granice s Kosovom, i ovaj masiv dominira krajolikom Tropoje. Masiv oblikuje istočni rub tzv. Male Malesije (alb. Malësia e Vogël - za razliku od zapadnog dijela Prokletija, koji se naziva Malësia e Madhe - Velika Malesija). Planinsko područje na kojemu se nalazi masiv još nazivaju i Malësia i Gashit ("Gaško visočje" , "Visočje Gašija"), a dio područja kome pripadaju i masiv i tropojski kraj također zovu i Malësia e Gjakovës ("Đakovičko visočje").

Maja e Shkëlzenit (Skilzen), vrh po kome je ova grupa imenovana, odn. ovaj masiv najpoznatiji, visok je 2404 metra (prema Wikipediji), 2405,2 m prema albanskoj vojnoj karti (1:50.000 "K-34-53-C Bajram Curri", 2. izdanje, Tirana 1988.), odn. 2407 m (prema starijoj jugoslavenskoj topo-karti 1:200.000, sekcija Skadar) i dominira ravnicom Tropoje nad kojom se uzdiže gotovo 2000 metara. Ipak, najviši vrh masiva je Maja e Zezë (2425 m).

Uvećaj kartu

ENGLISH SUMMARY: Shkëlzen mountain group

The Shkëlzen massif is located in the Tropoja district of northeastern Albania, near the border with Kosovo. Maja e Shkëlzenit (Skilzen), the peak after which this group is named, is the most famous in this massif. It is 2404 meters high (according to Wikipedia), 2405.2 m according to the Albanian military map (1: 50.000 "K-34-53-C Bajram Curri", 2nd edition, Tirana 1988), ie. 2407 m (according to the older Yugoslav topo map 1: 200,000, Shkodra section). It dominates the Tropoja plain, above which it rises almost 2000 meters. However, the highest peak of the massif is Maja e Zezë (2425 m).

This group is located on the eastern edge of the Albanian Prokletije (or as they are also called here Albanian Alps; Alpet Shqiptare, in Albanian), and dominates the landscape of Tropoja. It also forms the eastern edge of Malësia e Vogël (Smaller Malesia or Smaller or Lower Highlands - unlike the western part of the Prokletije / Albanian Alps, which is called Malësia e Madhe - Greater Highlands). The mountainous area where the massif is located is also sometimes called Malësia and Gashit (Gashi Highlands), and the part of the area to which the this region belongs is also called Malësia e Gjakovës (Gjakova Highlands).

Južno lice masiva Shkëlzena. Pogled iz nizine Topopoje (Gropa e Tropojës); prosjek koji se vidi lijevo od stijena Shkelzena je područje gdje rijeka Gash izlazi iz kanjona na nizinu Tropoje.

Južna strana masiva Shkëlzena - pod vrhom Maja e Radeshes
Pogled iz Topopojske kotline (Gropa e Tropojës); prosjek koji se vidi lijevo od stijena Shkelzena je područje gdje rijeka Gash izlazi iz kanjona na nizinu Tropoje.

Ime planine

SHKËLZEN Shkëlzen

ŠTO VRIJEDI VIDJETI I POSJETITI:

Dolina i kanjon rijeke Gashi
Uspon na vrh Shkelzen
Boravak u katunu i na uvalama Dobërdol-Sylbica
Ledenjačka jezera Sylbice i Dobërdola
Obilazak planinarske transverzale the Peaks of the Balkans
Bajram Curri: Povijesni muzej
Pogled na masiv s Ujeze na Juničkoj planini

Klikom na logo direktno pronađi smještaj na širem području ove planine
Search directly for accommodation in the vicinity of this mountain

Oglašavajte ovdje:

lokalnu ponudu,
usluge i servise
smještaj
gastronomsku ponudu
lokalne proizvode
turističku ponudu
aktivnosti na otvorenom i dr.

Ime (Etimologija)

Pogled na Shkelzën iz sela Kasaj u općini Tropoje
Autor: Albinfo; Wikimedia Commons

Južna strana Shkelzena
Pogled na selo Kojel u općini Tropoja (komuna Tropoja), s vrhovima u pozadini od kojih je najvši Maja e Shkëlzenit
Autor: Ardit.Memia, Wikipedija

Iako nije najviši (20-ak metara je niži od najvišeg vrha), vrh Shkelzen je najpoznatiji u ovome masivu. Kažu da naziv Shkëlzen dolazi od shkëlqen (koji svjetli, stvara, daje svjetlo), što bi imalo smisla s obzirom na njegov mistični značaj u ljudskoj predaji, njegov položaj i uočljivost, posebno u vrijeme kada je prekriven snijegom, kada privlači svojom bjelinom, prije svega pogledom iz nizine Tropoje (budući da je najveći, najistaknutiji, prvi dočeka sunce, a posljednji je zasjenjen). S druge strane, često se u izvorima spominje da je vrh ime dobio po selu koje se nalazi južno od planine. Prva pretpostavka na neki način pobija drugu, jer nije za pretpostaviti da je selo ime dobilo zbog "svjetlosti", već bi nekako bilo logičnije pretpostaviti da je selo dobilo ime prema planini.
U suvremenom albansku jeziku najbliža imenu Shkëlzen je riječ shkel - gaziti, koračati, gazište - no nisam do sada u izvorima pronašao niti jednu tvrdnju o mogućoj vezi imena planine ili sela, i ove riječi.

Prema albanskim plemenima koja su koristila visokoplaninske pašnjake u ovome masivu, za masiv ili njegove dijelove koriste se i imena: Bjeshket e Gashit (od Gashi, Gaši; bjeshka=gorje, planine), Malësia e Gashit ("Gaško visočje"), Bjeshka e Bytyçes (od Bytyçi, Bitići). Koriste se i nazivi prema raznim zemljopisnim odrednicama poput: Bjeshka e Sylbices, Bjeshket e Tropojës, Bjeshket e Dobërdolit, Bjeshket e Radeshes.

DOKUMENTAR BJESHKET E TROPOJES TROKUZI
Datum objave: 23.11.2014. Autor: Ismajl Buçpapaj

Maja Kershit Kocajve
Pogled iz smjera vrha Horolac u Crnoj Gori na vrh Maja Kershit Kocajve (piramidalnog oblika) i sjeverozapadne vrhove masiva Shkëlzena među njima,krjnje desni, nalazi se najvši vrh masiva Maja e Zezë. Ispred ovoga niza vrhova, u njihovom se podnožju nalazi dolina rijeke Gash.

ZEMLJOPIS / GEOGRAFIJA

Reljef

Grupa Shkëlzen, prostorni pogled iz smjera jugozapada
Izvor: Google Earth, 2022.

Grupa Shkëlzen, prostorni pogled iz smjera istoka
Izvor: Google Earth, 2022.

Grebeni i vrhovi planinske grupe Shkëlzen započinju na zapadu od vrha Radesha (Maja e Radeshës). Jedan greben se proteže sjeverno od vrha Shkëlzen i otprilike 7 km sjeverozapadno dosiže u vrhu Maja e Zezë najveću nadmorsku visinu (2425 m) u masivu. Na sjeveru i zapadu planinska grupa omeđena je dolinom rijeke Gash (Gashi), pritoke Valbone. Na sjeveroistoku i istoku dolina rijeke Tropoje odvaja Shkëlzen od masiva Đeravice, najviše planine u regiji. Rijeke Gash i Tropoja otječu s visokog planinskog platoa - zapravo ledenjačkog korita, kod prijevoja Dobërdol (Qafa e Dobërdol; oko 2238 m n.v.) s brojnim planinskim jezerima - s jezerom Dash na sjeveru, i jezerima Sylbice na jugu. Obje rijeke sjeku planinu dubokim klisurama, koje jedva dopuštaju pristup gotovo nenaseljenom planinskom području na sjeveru planinske grupe.

Naglo podizanje ovog planinskog masva do relativne nadmorske visine od 2000 m povezano je s novijim tektonskim izdizanjima i depresijom porječja Tropoje. Masiv se pruža smjerom jugoistok-sjeverozapad od vrha Shkëlzeni do grebena Kershi i Kocajve (2397 m). Tvore ga dva dijela s prilično različitim litološkim, strukturnim i morfološkim sastavima, koji su međusobno razdvojeni tektonsko-litološkim prijevojem Qafa e Herushës (2020 m).
Južni dio građen od karbonatnih stijena, kojega obiježavaju brojni krški oblici. Sjeverni dio, između prelaza Erusha i Kershi i Kocajve u potpunosti je sastavljen od starijih stijena, pretežito magmatskih (intruzivne i efuzivne), i ima škriljastu strukturu. Ovo se odražava i u formama reljefa na ovome području: prostrane plohe, otvoreni krajolik, obilje vode i dr. Pored geološke građe, značajan utjecaj na oblikovanje posebno reljefa sjevernog dijela masiva Shkëlzena imalo je erozijsko djelovanje ledenjaka i površinskih vodenih tokova.

Na sjevernom dijelu jasno je izražen jedan glavni Sjeverni greben, najvišim vrhom masiva Maja e Zezë - na koji se bočno veže više nešto nižih sekundarnih grebena -i koji uz svo njegovo višestruko povijanje, zadržava generalni smjer sjeverozapad-jugoistok, od Dobërdola do prijevoja Herushës.

Na južnom karbonatnom dijelu masiva opažaju se dva glavna grebena;
Središnji greben, s najvšim vrhom Maja e Shkëlzenit u obliku je pravokutnika, ili točnije oblika ribičke udice, pri čemu jedan neprekinuti greben s tri strane zaokružuje planinsku uvalu u sredini. Visina toga grebena pravolinijski pada od vrha Shkëlzen na najistočnijem kraju, do njegove najniže točke na suprotnom kraju grebena.
Južni greben, s najvišim vrhom Maja e Radeshës, proteže se u obliku slova "L", i zaokružuje središnji greben s dvije strane. Od njegove duže strane odvaja se nekoliko paralelnih izduženih sekundarnih grebena prema ravnici Tropoje (na jugoistoku). Kraća (istočna) strana toga grebena diže se nad dolinom rijeke Gash.

Naslovna fotografija
Pogled iz zraka, iz smjera juga na masiv Shkëlzena; Radesha dolje lijevo, Shkëlzen s desne strane i Maja e Zezë u sredini gore.
Autor: Albinfo, Wikipedija

Položaj i reljef grupe Shkëlzen
Podloga: Elastic Terrain

Grebeni i vrhovi masiva Shkëlzen
LEGENDA
A Open Topo Map

Sjeverni greben
Maja e Kershit Kocajve
Maja e Zezë, (A) 2425 m
Maja Kershit të Zi
Maja Koritave, (A) 2384 m
Maja e Elez Kurtit
Maja Tingëllimës, (A) 2338 m
Maja e Preshit, (A) 2167 m
Maja e Shpyem, (A) 1653 m
Maja e Gllazhnices* 2025 m

Središnji greben
Maja e Shkëlzenit, (A) 2405 m
Maja Konës, (A) 2125 m

Južni greben
Maja e Radeshës, (A) 2312 m; 2313 m
Maja Bubrek, (A) 2215 m

Klima

Podnožje masiva Shkelzena, a to je nizinsko područje Tropoje, na dodiru je umjereno kontinentalne klime koja prevladava na istočnijem Kosovu (Klimatski tip Dfa prema Köppenovoj klasifikaciji klime, koju karakteriziraju oštre zime, kratko proljeće, a toplo i vlažno ljeto), i utjecaja sredozemne klime (klimatski tip Cfb) s juga pod čijim je utjecajem velik gorski dio Albanije.

Niža planinska područja pod utjecajem su umjereno kontinentalne klime (tip Dfb, vlažna kontinentalna klima s toplim ljetima). Viša planinska područja imaju subpolarnu klimu (klimatski tip Dfc), a najviši vrhovi planinsku, odn. alpsku (tip ET).
Prema drugoj klasifikaciji, područje masiva Shkelzena nalazi se na dvije klimatske zone (od njih četiri prevladavajućih u Albaniji: Predplaninsko sredozemno područje i Planinsko sredozemno područje.

IZVORI
Karta Köppen Climate Types of Albania. Wikimedia
Climate characteristics of Albania. Albania Energy Association

Selo Kasaj
Selo u općini Tropoja

PRIRODA

Flora ovoga kraja je raznolika i obiježava ju pojava brojnih endemskih vrsta zbog kombinacije južne geografske širine i velike nadmorske visine. U šumama se nalaze razne biljke poput bukve, molike, Munike, jele i smreke. Faunu predstavlja 64 vrsta sisavaca, poput smeđeg medvjeda, sivog vuka, divokoze, risa, srne, divlje svinje, zapadnjaka, Velikog tetrijeba, vidre i 14 vrsta vodozemaca.

Velik dio porječja rijeke Gash(i) zaštićeno je kao prirodni rezervat Lugina e Gashit (Prirodni rezervat Dolina rijeke Gash) od 1996. godine, zbog netaknutih, ili slabo korištenih planinskih krajolika, različitih vegetacijskih pojaseva sa šumama bukve (Fagus) koje rastu do visine oko 1800 metra, a ponad njih crnogorične munike (Pinus heldreichii sinonim P. leucodermis), zatim molike (Pinus peuce), smreke (Picea abies) i jele (Abies alba Mill.), te vegetacija alpskih livada i pašnjaka (preko 2000 m visine) i ledenjačkih jezera. Na 30 km četvornih rezervata žive i smeđi medvjedi (Ursus arctos, mrki medvjed), vukovi (Canis lupus, sivi vuk), divokoze (Rupicapra rupicapra), srne (Capreolus capreolus), divlje svinje (Sus scrofa), veliki tetrijeb (Tetrao urogallus), suri orao (Aquila chrysaetos), kao i vidre (Lutra lutra, europska vidra), u rijeci. Rezervat prirode Lugina e Gashit trebao bi postati dio planiranog Nacionalnog parka Albanskih Alpa

U 2017. godini već postojeća - prema UNESCO-ovoj listi svjetske baštine - zaštićena prirodna baština Stare bukove šume i bukove šume Karpata i drugih europskih regija, proširena je i na dolinu rijeke Gashi i još jedno zaštićeno područje u Albaniji (Rrajca, nalazi se u središnjoj Albaniji). Područje svjetske baštine na području rezervata Lumi i Gashit obuhvaća 1261,52 hektara i tampon zonu od 8977,48 hektara i to je najveća zaštićena bukova šuma u albanskim Prokletijama. Ona leži na visinama između 700 i do 1900 metara.

Inače, od 6 identificiranih starih vrijednih bukovih šumskih zajednica u cijeloj Albaniji, njih dvije se nalaze u masivu Shkëlzena: Lumi i Gashit (Tropoja) i Lumi i Tropojës (Tropoja).

Regija je također dio Zelenog pojasa u Europi (European Green Belt; Europska inicijativa za zeleni pojas predstavlja pokret za očuvanje prirode i održivi razvoj duž koridora bivše željezne zavjese. Izraz se odnosi na ekološku inicijativu kao i na područje koje se tiče.).

Karta područja svjetske baštine na području rezervata Lumi i Gashit obuhvaća 1261,52 hektara i tampon zonu od 8977,48 hektara
Izvor: Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe - maps of the inscribed extension - PDF

Kanjon rijeke Gashi
Author: Lulezim Shuka; Preuzeto s: UNESCO, sukladno: Nomination File (non exclusive cession of rights: yes)

Zaštićeni spomenici prirode na prostoru masiva Shkëlzen

Liqenet akullnajore të Dobërdolit (Çerem); ledenjačka jezera Dobrog dola
Liqenet akullnajore të Sylbicës (Malësia e Gashit); ledenjačka jezera Silbice
Lugina e lumit të Gashit (Pellgu ujëmbledhës i lumit të Gashit); dolina rijeke Gash - Prirodni rezervat
Stare bukove šume i bukove šume Karpata i drugih europskih regija, šumskae zajdnice u dolini rijeke Gash

Kratak opis svjetske baštine u Albaniji: Dolina rijeke Gashi i Nacionalni park Shebenik-Jablanicë
IZVORNO POJAŠNJENJE (NA ENGLESKOM JEZIKU)

Brief description of each of the country components/clusters

Albania
In Albania, the two nominated components are located in two different regions separated by a significant distance. The Lumi i gashit component is a Strict Nature Reserve (IUCN Category Ia) located within the Valbona Valley National Park. The nominated component is very inaccessible and includes areas of truly primeval forest stands within an old-growth forest setting.
The Rrajca component is also a Strict Nature Reserve (Category Ia) within the Shebenik-Jablanicë National Park. The proposed boundaries of the component include the best preserved primeval, as well as old-growth ancient stands of European Beech. It appears that this area has never been significantly exploited or disturbed due to its remoteness, inaccessibility and in more recent times, due to its location within the border zone between Albania and Yugoslavia.
The two components in Albania represent two climatically different regions (Mediterranean climate in Rrajca and North Mountain subzone of the Mediterranean climate in Lumi i gashit). They are also characterized by different types of relief with beech forests occurring on steep slopes in Lumi i gashit. In both components, beech, while being a predominant species, occurs together with other species: in Lumi i gashit these are mainly coniferous species - Abies alba, Pinus peuce (endemic to the Balkans) and Pinus heldreichii, while in Rrajca it is mainly Pinus peuce, Abies alba as well as Sorbus aria.

IZVORI
Albania/Austria/Belgium/Bulgaria/Croatia/Italy/Romania/Slovenia/Spain/Ukraine – Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe. IUCN Evaluation Report – May 2017. str. 60 (PDF)
Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe. UNESCO (PDF)

Zeleni pojas Albanije (Brezi i Gjelbër i Shqipërisë)

Zeleni pojas u Albaniji, kao dio Europskog zelenog pojasa (European Green Belt) smatra se cijelom granicom zemlje u dužini od 720 km zemlje. To se temelji na činjenici da je Albanija u prošlosti bila u potpunosti izolirana zemlja i na graničnom području nisu bile dopuštene eksploatacijske aktivnosti prirodnih resursa. U smislu biološke raznolikosti albanska granična područja postala su skloništa mnogih balkanskih vrsta faune i flore. Kako je nemoguće zaštititi cijelu granicu, Albanija je organizirala mrežu zaštićenih prirodnih područja koja na sjevernom dijelu države (pored ostalih dijelova) uključuje: Skadarsko jezero (Liqeni i Shkodrës), dolinu Valbone (Lugina e Valbonës), rijeku Gashi (Lumi i Gashit) i planinski vijenac Korab-Koritnik (Vargmali Korab-Koritnik). (PDF brošura, na albanskom jeziku).

Pogled na Dobërdol s prijevoja prema Kosovu

Vlažna staništa
U planinama Sylbicë i Dobërdola nalaze se i vrijedna prirodna staništa: vlažna staništa oko aktivnih izvorišta vode (alb. moçalishte), u kojima se nalazi higrofilna vegetacija (vegetacija prilagođena vlažnim uvjetima), često na sloju treseta gdje se razvija vegetacija razreda Schechzerio-Caricetea fuscae (sastojine cretne vegetacije, koja pripada prijelaznom tipu cretova). Tih staništa ima uglavnom na Dobërdolu i prijevoju Qafa e Gjarpit (obližnji masiv prema zapadu).
Vegetacija vlažnih staništa zastupljena je slojevima mahovine i visokih biljaka, poput Narthecium scardicum, Pseudorchis frivaldii, Carex spp., Cladonia spp., Eriophorum sp, Sphagnum spp., Geum coccineum, itd. Ova staništa također su dom leptira, vretenaca, paukova, puževa, i dr.

STANOVNIŠTVO I NASELJA

Planinsko područje masiva administrativno pripada Tropojskom distriktu u Kukeškom okrugu. Planinsko područje nije stalno naseljeno. Stalna naselja se nalaze jedino u nižim područjima njegovih južnih i jugoistočnih padina i u podnožju masiva. Južno od vrha Radeše, na ulazu u klisuru Gash, nalazi se selo Skëlzen na oko 950 m nadmorske visine. Od drugih većih naselja u jugoistočnom podnožju tu se nalazi selo Tropoja (378 m n.v.). Gradić Bajram Curri malo je zapadnije.
Shkëlzen je sveta planina za vjernike ove regije. Na njegovom vrhuncu nalazi se grob, koji hodočasnici posjećuju 7. kolovoza/avgusta. Tamo nitko nije sahranjen, ali se za mjesto se kaže da ima duhovno-ljekovite moći.
Regija je poznata po tradicionalnom plesu Tropoje. Cifteli je tipičan glazbeni instrument. Flia je tipična namirnica.

Bajram Curri, Spomenik neznanom junaku i masiv Shkëlzena na horizontu
Ova velika skulptura nalazi se na Groblju narodnih heroja, smještenom dvadesetak minuta hoda od centra Bajram Currija. Skulptura je smještena u središnjem dijelu groblja i simbolizira sve nepoznate vojnike koji su poginuli za neovisnost Albanije.

Naselja u administrativnim jedinicama općine Trpoja

Administrativna podjela

Kukëski okrug (albanski: Qarku i Kukësit) je jedan od 12 okruga u Albaniji. Glavni grad okruga je Kukës.

Sastoji se od sljedećih općina (bashki):

Tropojska općina je jedna od 36 općina u Albaniji, dio Kukëskog okruga. Po procjeni iz 2004. ima oko 28.000 stanovnika, a pokriva područje od 1.043 km². Nalazi se na sjeveru države, a sjedište mu je grad Bajram Curri. Sastoji se od sljedećih mjesnih zajednica (njësi administrative - administrtivnih jedinica): Bajram Curri, Bujan, Bytyç, Fierzë, Lekbibaj, Llugaj, Margegaj, Tropojë.
Unutar Albanijе tropojsko područje ima dugu reputaciju kao jedan od najdivljijih i najkonzervativnijih regija u Albaniji, gotovo izvan kontrole svake vlade u Tirani, bilo rojalista, komunista, ili republikanaca.

Administrativne jedinice u tropojskoj općini

VALLE E TROPOJES (Ples Tropoje)
Datum objave: 10.5.2014. Autor: FolkloRit TV

Bjeshket e Tropojes
Datum objave: 5 8.2014. Produkcija: Ora News Emisione

Sastav stanovništva

Masiv Shkëlzena nalazi se na tradicionalnom teritoriju albanskog plemena Gashi (Gaši). Prema zapadu naslanja se na područje plemena Krasniqi (Krasnići, Krasniqja), a prostore sjevernog dijela masiva (plato Sylbica) za ljetnu ispašu koriste pripadnici plemena Bytyçi (Bitići).

Pleme Gashi

Gashi (srp. Gaši) je albansko prezime i naziv za tradicionalno pleme sjeverne Albanije i Kosova. Povijesni kraj ovoga plemena je područje Tropoja.

Legende i usmene predaje o podrijetlu
Smatra se da su Gashi povezani s Toplanom. (IZV: Elsie, Robert: The Tribes of Albania: History, Society and Culture].

Toplana je regija sjeverne Albanije čiji je teritorij sinonim za istoimeno malo povijesno pleme Albanaca. Dio je regije Malësia. Tijekom kasnog osmanskog razdoblja, pleme Toplana bilo je isključivo katoličko i bilo je poznato albansko pleme. Toplana je posjedovala reputaciju među drugim albanskim plemenima kao "najdivljije" katoličko pleme zbog velikog broja smrtnih slučajeva uzrokovanih krvnom osvetom. U istraživanju statistike o smrti između 1894-1904. Stopa nasilne smrtnosti iznosila je 42,3%. Zemljopisno gledano, Toplana je malo područje smješteno u okrugu Malësia e Madhe, u blizini Fierze, sjeverno od Puke. Graniči s tradicionalnim plemenskim regijama Dushmani na jugu, Shkreli na zapadu, Mërturi na sjeveru i Berisha na istoku.

Prema tradiciji koju je zabilježio barun Nopcsa 1907. godine, predak plemena Shllaku zvao se "Can Gabeti", jedan od četvero braće (ostali su bili osnivači plemena Gashi, Toplana i Megulla). Ovo četvoro braće živjelo je u regiji Shllaku gdje su dijelili svoje posjede. Gashi i Toplana su se na kraju pomakli prema istoku. Bez obzira na to, smatra se da su Gashi bili prvo pleme u regiji Tropoja, i prije plemena Krasniqi. Neki povijesni izvori upućuju na drugog rodonačelnika plemena, Gashija zvanog Leka, sina Pjetra Spanija, (nom. Pjetër Spani, srp. Petar Span), koji je živio u naselju Selimaj (Gegëhysen) u drugoj polovici petnaestog stoljeća.

Gabeti, za kojeg se tvrdi da je bio pravoslavni kršćanin iz Crne Gore, naišao je na izvorno domorodačko stanovništvo koje je bilo predak obitelji Kolë Pep Fure (no. Kolë Pep Fura; čiji je posljednji muški potomak umro oko 1900. godine).

U vezi porijekla plemena srpski izvori (Jastebov, Ivan: Stara Srbija i Albanija. str. 49., 87., 88. Službeni glasnik. Beograd, 2018.) navode kako su Gaši "prema predaji predanju došli iz srpskog brđanskog plemena Vasojevići; Prije jezičkog, narodnog i vjerskog konvertitstva su bili pravoslavni hrišćani. Jastrebov navodi podatke da im je krsna slava sveti Jovan Krstitelj (7. januara), da imaju 550 kuća i da su nastanjeni u planinama. Glavno selo im je Šipšaj, Štipšaj. Dodavši kuće istoplemenika rasijanih u Riječkoj nahiji - do 100 kuća, Gašana ima ukupno 650 kuća. U manastirskoj arhivi Dečana na turskom odjeljenju ima mnogo bujurudlija raznih paša kojima je zabranjivano svima i svakome da čine zulum i nasilje. Bujurudlija Mahmud paše Begovića, skadarskog načelnika, iz 1786. g. i druga Tahir paše pećkog iz 1779. g. strogo osuđuju miješanje arnautskog plemena Gaši u biranje manastirskog vojvode (kavasa) i nalaže oslobađanje monaha od štete koja im se nanosi prehranjivanjem nezvanih gostiju. Pri izboru novog kavasa, poarbanašena plemena su se otimala da budu manastirski kavasi. S jedne strane su smatrali čašću biti čuvar i zaštitnik manastira, a sa druge, imaju u vidu lijepu platu i korist za svoje rođake". Jastrebov razlikuje Arnaute i arnautaše koje smatra otpadnicima od pravoslavne vjere i srpske narodnosti.

Znanstvene teorije o podrijetlu
Prema albanologu Robertu Elsieju, prvo spominjanje ovog plemena u povijesnim dokumentima bilo je 1634. godine kao Gaasi u crkvenom izvješću franjevačkog svećenika Bonaventure di Palazzola. Elsie je istaknuo da su Gashi prvo sjeverno albansko pleme koje je živjelo u regiji Tropoje. Jedna grana plemena Gashi, Bardhët (engleski: bijeli), spušta se iz Kuča (današnja Crna Gora). Iako Kuči govore srpskim jezikom, prema Elsiju izvorno su bili Albanci.

Migracije na Kosovo i u sjeverozapadnu Makedoniju
Od posljednjeg desetljeća 17. stoljeća područje Kosova i sjeverozapadnu Makedoniju naseljavale su obitelji albanskih plemena. Najintenzivnija faza ove migracije bila je između sredine 18. stoljeća do 1840-ih. To je dovelo do podjele mnogih plemena, uključujući i pleme Gashi.

Odnosi s drugim plemenima
Pleme Shala bilo je u sukobu s plemenom Gashi sve dok nisu sklopili mir u kolovozu/avgustu 1879., na temelju sultanove zapovjedi.

IZVOR Gashi (tribe)

Plemena Đakovičkog visočja (Malësia e Gjakovës, označeno narančastom bojom)
Područje plemena Gashi označeno je rozom bojom. Ostala plemena Đakovičke Malesije su: Krasnići (Krasniqi, Krasniqja), Nikaj, Merturi i Bitići (Bytyçi). Područje Toplana nalazi se u Dukađinu (Dukagjin), južno od Merturija i uz Drinu (koja je prikazana svjetloplavom vodom). Izvor: drinriver@intagram; kartografska podloga: Robert Elsie - The Tribes of Albania

Çifteli
Çifteli (çiftelia, qifteli ili qyfteli, albanski: "udvostručen" ili "dvostrukih žica") je pločast gudački instrument, sa samo dvije žice, koje uglavnom koriste stanovnici Gege iz sjeverne i središnje Albanije, južne Crne Gore i Kosova. Çifteli Albanci često koriste na vjenčanjima i na koncertima, kao i mnogi glazbenici, poput Nikollë Nikprelaja. Također se koristi i za pratnju albanskih epova i balada.
Etimologija; Izraz çifteli dolazi iz albanskog: çift ("dvostruko"); i tel. Ova riječ je izvedena od turskog "çift" ("dvostruko, par") i "tel" ("žica"), znači nziv je izveden od broja žica, a značenje je isto i na albanskom jeziku.
Povijest; Çifteli u svom modernom obliku nastavak su starog albanskog instrumenta. Çifteli pruža jedinstveni zvuk, melodiju i praćen je pjevanjem. Smatra se da çifteli imaju podrijetlo različito od podrijetla instrumenata bağlama i saza.
FOTOGRAFIJA: Ciftelia via Wikimedia Commons CC BY-SA

Pleme Bytyçi (Bitići)

Područje na kojemu živi pleme Bytyçi (također i Bityçi, Bitiçi i Bytyqi, Fisi i Bytyçit), nalazi se u jugoistočnom dijelu distrikta Tropoja u sjeveroistočnoj Albaniji, sjeverno od rijeke Drim (alb. Drin/i). Graniči s tradicionalnim područjima plemena Gaši (Gashi) na sjeverozapadu od kojega ga dijeli 815 m visok prijevoj Luzha (Qafa e Luzhës), Krasnići (Krasniqi, Krasniqja) na zapadu i Hasi prema jugu. Istočno od Bytyça, s druge strane 651 m visokog prijevoja Prush (Qafa e Prushit), je Đakovica na Kosovu. Glavna naselja u Bitiću koji se sastoji od nizine okružene niskim brdima su: Kam (administrativno središte), Çorraj, Viliq (Çorr-Velaj), Kepenek, Leniq, Mash, Pac, Prush, Visoça, Vlad, Zogaj i Zherka. Tradicionalno područje Bitića također uključuje visoke planinske pašnjake Sylbice, koji su dio Malësije Gašija (Malësia e Gashit).

Stanovništvo
Ime Bytyç prvi je puta zabilježeno u registru Dukagjinskog sandžaka 1571. godine kao susjedstvo {mahalia) Rodogoshta i dio Rudine (nom. Rudina). U to je vrijeme činilo ga je 39 domaćinstava. Kaže se da ime potječe iz arumunjskog jezika i da znači "lončarski", budući da su ovdje proizvodili glinene posude, iako je ta etimologija neizvjesna.
Bytyçi su muslimansko pleme. Bili su fis, tj. zajednica koja je svjesna zajedničkih krvnih veza i zajedničke povijesti koja seže do jednog muškog pretka, a sastojala se od jednog bajraka. Tradicionalno su bili stočari i poljoprivrednici.
U prvom pouzdanom popisu stanovništva u Albaniji 1918. pod austro-ugarskom upravom, zabilježena je statistika stanovništva plemena Bytyçi na sljedeći način: 354 domaćinstva s ukupno 2.044 stanovnika. To je obuhvaćalo naselja i okolicu: Berisha, Kam, Kepenek, Luzha, Pac, Vlad, Zherka i Zogaj. 2004. godine Bytyçi su imali 2.078 stanovnika, a 2008. 2.185 stanovnika.
Johann Georg von Hahn, koji je putovao Kosovom 1858. godine, također je zabilježio prisutnost dvaju bitićkih sela u dolini Llap oko Podujeva na sjeverozapadu Kosova. Još uvijek ima mnogo obitelji Bytyçi u i oko Uroševca, Đakovice i Suhareke (srp. Suha Reka).

Plemenska legenda, rodoslovlje i povijest
Pleme Bytyçi potječe od osobe koja se zvala Lekë Bytyçi (čita se ljek bitići), koji potječe iz donje doline Drima oko Komana. On i njegovi ljudi su se preselili na istok i nastanili tamo gdje je sada Viliq. Lekë Bytyçi imao je tri sina: Vili, Biba i Karli. Vili, najstariji sin, preselio se iz Bytyça i nastanio se na području Prizrena. Biba se nastanio u istočnom dijelu doline Bytyçi, oko Rasada i Paca (nom. Pac). On je imao tri sina: Martina, Gjona i Paca. Karli, najmlađi sin Leka Bytyça, nastanio se sa svojom obitelji u zapadnom dijelu doline Bytyçi, oko Viliqa. Imao je jednog sina Vilija i mnogo kćeri koje je dao udati u plemenima Krasnići i Hasi.
Druga, iako slična verzija o njihovom porijeklu, tvrdi da su potekli iz plemena Shkreli. Ime Bytyçi uzeli su prema novome kraju u koji su se naselili, nešto nakon 1600. godine.
U osmansko doba, područje Bytyçi je tradicionalno bilo dio Đakovičke kaze (Altun-ili, okrug). U drugoj polovici osamnaestog i prvoj polovici devetnaestog stoljeća (do 1864.) bili su pod vlašću pećkih Begolli-paša, a od 1864. do 1912. dio kosovskog vilajeta. Ulazak srpskih trupa u regiju 1912. i odluke Londonske konferencije, kojom je osnovana Abanija, doveo je do toga da su Bytyçi ostali odsječeni od svojih tradicionalnih trgovišta, gradova Đakovice i Peći, što je dovelo do njihova osiromašenja.

Bytyçe i ostale dijelovi Đakovičke Malesije u listopadu/oktobru 1913. napale su srspke snage. Tom je priikom u samom Bytyçiju do temelja spaljeno 2000 domova, a ubijen je 31 muškarac. Područje Bytyçija napale su srpske snage i u lipnju/junu i kolovozu/avgustu 1915. U jesen te godine selo Qerret u kojemu su obitavali članovi obitelji Ukshi gotovo je u cijelosti uništeno. Preživio je samo jedan član obitelji, koji u vrijeme napada nije bio u selu.

IZVORI I LITERATURA
ELSIE, Robert: The Tribes of Albania: History Society and Culture. I.B. Tauris. London/New York, 2015.
Bytyç alközség. Wikipedija
Bytyçi. Wikipedia

Dojmovi s putovanja

Austrijski inženjer Karl Steinmetz koji je pješačio regijom u kolovozu/avgustu 1903. zapisao je svoje dojmove:
S druge strane prijelaza Luzha, vidio sam prelijepu visoravan okruženu niskim planinama prekrivenih grmljem. Pokrivena je s jednog na drugi kraj zelenim livadama i poljima, a bilo je kuća razbacanih po obroncima. Tu i tamo su pasla stada i potok koji vijuga kroz prekrasan prizor. Pred mnom je ležao bazen Bytyçija, najbogatijeg područja u planinama. Kao što je već spomenuto, Bytyçi su mnogo slabije pleme od Krasnića i Gashija, ali oni ipak uživaju veliki ugled u ova dva plemena zbog blagostanja i svoje hrabrosti.

Komuna Bytyç (Općina Bitić)

Bytyç je jedna od sedam općina okruga Tropoja. Podijeljena je u dvije etnopovijesne cjeline: pleme Bytyçi i pleme Berisha. Nalazi se jugoistočno od Prokletija (Albanskih Alpa) i grada Bajram Currija, i na desnoj obali Drima, između planinskih grebena Dobrej - maja e Dhinë - maja e Pëllumbit i maja e Dukut - Oplas - qafa e Dëllinjës.
Po obliku njegov teritorij nalikuje nepravilnom geometrijskom pentagonu s pet krajnjih točaka njegove granice poput: Qafa e Lepurit, maja e Pëllumbit, maja e Krajlicës, maja e Oplasit i Grykëderdhja e Skatinës.
Na južnoj strani je veliko akumulacijsko jezero Fierze (alb. Liqeni i Fierzës) u koje utječu rijeke Bytyç, Skatina (Përroi i Skatinës) i Çorrevan.

Krajolik Bytyça s jezerom Fierze
Autor: Készítette: Pasztilla aka Attila Terbócs - A feltöltő saját munkája, CC BY-SA, Wikimedia Commons

Dobërdol, odn. Dobri do
Područje Dobërdola s istoimenim katunom, okruženo je vrhovima planinskih grupa Bogićevice (lijevo), Đerovice (u sredini, na horizontu) i Shkëlzen (desno). Pogled s vrha Horolac u Crnoj Gori, u smjeru istoka.

Po planini i po kraju

Malësia e Gjakovës

Malësia e Gjakovës ("Đakovička Malesija", odn. "Đakovičko visočje") leži istočno od Prokletija (Albanskih Alpa). To je tradiconalni teritorij koji unutar današnje državne granice Albanije pripada općini (bivšem dstriktu) Tropoja i nastavlja se izvan državne granice Republike Albanije, u nekim naseljima u blizini Đakovice i Junika na Kosovu. Na jugu se prostire do jezera Fierza (Liqeni i Fierzës). Đakovička Malesija tradicionalni je prostor albanskih plemena (povijesnih bajraka) Krasniqi (Krasnići), Gashi (Gaši) i Bytyqi (Bitići). I danas se stanovnici općine Tropoje smatraju stanovnicima Đakovičke Malesije. Ime Tropoja dala joj je nakon 1945. godine albanska komunistička vlada.
Jedno od obiježja Đakovičke Malesije su planinske rijeke, od kojih je najvažnija Valbona. Bogata je magmatskim stijenama s kojima su povezani minerali kroma. Na sjeverozapadu Đakovičke Malesije prevladava uglavnom brdovit i planinski reljef, a od ravnica u Albaniji najveća je Tropojska.
Današnje najveće naselje Đakovičke Malesije je Đakovica (alb. Gjakovë). Ostala naselja su: Bajram Curri, Tropoja, Valbona, Dragobi, Bujan, Dushaj, Shoshan, Košare, Batushë, Paci, Zogaj.
IZVOR Malësia e Gjakovës. Wikipedija

Tropoja KRAJ, ADMINISTRATIVNO PODRUČJE

Tropojë (određeni oblik od albnskog Tropoja) je općina u okrugu Kukës, na sjeveru Albanije, blizu granice s Kosovom. Nastala je reformom lokalne uprave 2015. spajanjem bivših općina Bajram Curri, Bujan, Bytyç, Fierza, Lekbibaj, Llugaj, Margegaj i Tropoja, koji su postali općinske jedinice ("mjesne zajednice"). Sjedište općine je grad Bajram Curri. Ukupna populacija je 20.517 (popis stanovništva iz 2011.), na ukupnoj površini od 1058,04 km2. Stanovništvo bivše općine prema popisu stanovništva iz 2011. godine bilo je 4.117. Neoplovna rijeka Valbonë protječe kroz općinu.

Povijest
Arheološki dokazi pronađeni na ovome području, poput utvrda ili tumula, pokazuju da je to područje bilo naseljeno još od davnina. Regija se nalazi na području drevnog ilirskog plemena Dardani (Dardanci).
Tropoja je jedno vrijeme bila županija s regionalnim centrom Kolgecaj (današnji Bajram Curri). Bila je središte trgovine od istoka (Kosovski vilajet) prema zapadu (Skadarski vilajet), i razmjenu i uvoz proizvode s Jadranskog mora. Jedna od glavnih trgovačkih roba bila je sol koja se zamjenjivala za poljoprivredne proizvode. Imajući ovaj zemljopisni značaj, Tropoja je bila središte nekadašnjeg visočja (Malesije) poznatog i starog grada Đakovice. Stara Tropoja (alb. Tropojë e Vjetër) je i naziv prijevoja, koji prolazi preko planine, gdje se ljudi iz cijele regije tijekom ljeta dolaze na izlet, ili koriste njegova zelena travnata polja za ispašu stoke.

Stanovništvo
Mnogi stanovnici su u prošlosti emigrirali s ovog područja. Veliki broj Tropojanaca preselio se u Tiranu. Grad Kamza (kod Tirane) popularno je mjesto mnogih doseljenika iz ove općine. Mještani pripadaju Gegima, etničkoj skupini Albanaca koji žive u sjevernim dijelovima Albanije. Iako su većina muslimana Ghega suniti, primjetno je prisustvo sufijskih halvetijskih* građevina koncentriranih u Tropoji, kao i one u obližnjem gradu Shoshanu, u istočnom dijelu susjedne komune Margegaj. Postoji i značajna katolička manjina.

Gospodarstvo

Poljoprivreda
Tropoja ima mnogo poljoprivrednih proizvoda i poznata je po kestenu, jabukama, orasima, grožđu i posebno borovnicama.

Iskorištavanje rudnih bogatstava
U Tropoji su otkrivene velike rezerve platine, rodija, rutenija, paladija, iridija i osmija. Albanski, talijanski i kineski inženjeri, koji su radili za albanske tvrtke (Albanian Minerals, Bytyci ShPK) procijenili su da na ovom području može biti više od 500 milijuna tona zaliha kromirane rude, i više od dvije milijarde tona olivina u kome je platina prisutna 5-7 grama po toni. Ovo divovske zalihe tih ruda, među najvećima su na svijetu.

Fizička karta općine Tropoja

Povijesna karta osnovnih plemenskih područja u sjevernoj Albaniji

Etimologija
Staro ime Tropoje bilo je Trebopolje i zabilježeno je u srpskim i osmanskim srednjovjekovnim poveljama i registrima i nekim starijim kartama. Sama riječ potječe od staroslavenskog trebiti, 'očistiti', a polje je 'polje', dakle. "Čisto polje".
Toponim Trepopoia zabilježio je 1703. u svome izvješću Vicko Zmajević (Vincenzo Zmaievich). Početkom 20. stoljeća, bio je poznat i pod prevedenicom Trifushë.

*Halvetije
Halvetije su derviši halvetijskog tarikata (derviškog reda) koji je osnovao Omera el-Halveti.Omera el-Halveti je bio iz mjesta Lahidžan. Zaslužan je za institualiziranje reda i sintezu njegovog učenja. Ovaj tarikat je jedan od najrasprostaranjenijih tarikata, te tarikat koji broji najviše ogranaka i podogranaka od svih ostalih derviških redova. Na učenje reda je dobrano uticao i Jahja eš-Širvani. Posebna odlika ovog reda je stavljanje akcenta na individualnom asketizmu (zuhd), melamijskoj tradiciji i povlačenju u osamu (halvet). Pod melamijskom tradicijom ili melametu se podrazumijava skrivanje pripadništva derviškom tarikatu. Osoba koja praktikuje melamet skriva od drugih ljudi svoja duhovna stanja i osobine. Prema njihovom stavu robovanje Bogu ima dva osnovna principa: potrebitost za istinom i slijeđenje poslanika Muhammeda.

Poznate osobe rođene na području općine Tropoja
Azem Hajdari, vođa studentskog pokreta 1990-1991, političar.
Zhaneta Byberi, Miss Universe Albanije 2014
Erjon Dollapi, profesionalni nogometaš rugby lige.
Skënder Gega, međunarodni nogometaš i trener.
Gëzim Nika, pjevač tradicionalne glazbe.
Soni Malaj, pjevačica.
Besnik Mustafaj, pisac, diplomat.
Mic Sokoli, domoljub, gerilski borac.
Bajram Curri, čelnik bratstva, političar, gerilski borac, posthumno je dobio titulu Heroj Albanije.
Haxhi Zeka, zapovjednik, nacionalist, član Prizrenske lige i čelnik Pećke lige.
Binak Alia, vođa, sudionik Albanske bune 1845. godine.
Zeqir Elezi, ili poznatiji kao Shpend Dragobia, kosovski delegat u Skupštini Vlora 1912.
Albana Osmani, TV voditeljica i manekenka.

IZVOR Tropojë (općina). Wikipedija

Reportazh - Rrugetim ne Tropoje 24.04.2015.
Datum objave: 24.4.2015. Proizvodnja: Radiotelevizioni 21

1 NA KRAJNJEM SJEVERU MASIVA
DOBËRDOL - SYLBICA / SYLBICË - GORNJI TOK TROPOJSKE RIJEKE

Za razliku od južnog dijela masiva Shkëlzena kojega mahom grade karbonatne stijene, sjeverni dio je građen od starijih stijena, pretežito škriljevaca, i eruptivnih stijena, što se odražava i u formama reljefa na ovome području: prostrane plohe, otvoreni krajolik, obilje vode i dr. Po tome ovaj je dio sličan obližnjim vijencima planinskih grupa Đeravice, Bogićevice, Kofiljače, Bora, na koje se i fizički naslanja, na sjeveru, sjeverozapadu i zapadu..
Pored geološke građe, značajan utjecaj na oblikovanje reljefa sjevernog dijela masiva Shkëlzena imalo je erozijsko djelovanje ledenjaka, i površinskih vodotokova, među kojima su i dvije brze planinske rijeke Gashi i Tropoja koje su stvorile duboke doline i kanjone.

U reljefu krajnjeg sjevernog ruba masiva Shkëlzena izdvajaju se dvije visoke plitke planinske uvale (visoravni), formirane radom ledenjaka. Na sjeverozapadu to je Dobërdol (Doberdol, Doberdo, Dobri dol) na kojemu se nalazi istoimeni katun Dobërdol (Dobri Dô). Nakon što od krajnjih sjevernih planinskih grebena masiva Shkëlzen kreće u smjeru sjeverozapada, ova se uvala povija prema zapadu i jugozapadu i tako tvori širok zavoj pod pravim kutom. Najviši dijelovi uvale (viši od 2000 m) imaju kratak i blaži nagib u smjeru sjeverozapada i zapada, sve do naglog pada visine u smjeru jugoistoka, prema početku kanjona rijeke Gashi. Od nje odvojena izduženim nižim grebenom (na kojemu se nalazi prijevoj Qafë Dobrëdolit), prema jugoistoku prostire se druga planinska uvala Sylbicë. Ona ima višestruko duži pad prema jugoistoku i potom jugu, i njenim dnom prolazi Tropojska rijeka (Lumi i Tropojës).
Obje uvale obilježavaju brojna ledenjačka jezera koja potječu iz ledenog doba, prije 15.000-12.000 godina, a nalaze se na visinama iznad 2000 metara. Od interesa su ne samo za turiste, već i za znanstvenike.

Sjeverni do masiva Shkëlzena, s planinskim grebenima i dvije zaravni Dobërdola i Sylbicë
Pogled iz smjera sjevera- Izvor: Google Earth, 2020.

Dobërdol i Sylbicë na Open Street Maps
Pristupljeno 7.5.2020.

Na Silbici
Autor: Adrisi Celaj; Use under Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International

Dobërdol / Bjeshka e Dobërdolit

Dobërdol NADMORSKA VISINA: 1750-1850 m

Dobërdol je, kao što kaže njegovo ime, zapravo najniži dio (dô, dol) na prostranijoj planinskoj uvali tj. visoravni. Po njemu se obično i cijeli prostor te uvale također naziva Dobërdo (iako u njoj ima i manjih prirodnih cjelina s drugim imenima, poput Livadhet e Gashit, i dr.). Prostor uvale s obližnjim padinama koje mu gravitiraju u govoru njegovih korisnika (stočara) često se naziva Bjeshka e Dobërdolit ("Dobrodolska planina").
Uvala je okružena brojnim visokim vrhovima: Trekufir (Tromeđa, Trokusit, 2354 m) na sjeveru, vrh Bogićaj (Maja Bogiçaj, 2405 m) na sjeveroistoku, Maja Kershit Kocajve visok 2397 m (2399 m, na nekim kartama) na jugu i vrh Shpatit (Maja e Shpatit, 2199,5 m) na sjeverozapadu.

U Dobrom dolu se nalazi katun Stanet e Dobërdolit (na oko 1800 m n.v.). U njemu postoji mogućnost smještaja u ljetnom razdoblju, u preuređenim objektima stočarskih obitelji, a odavdje su mogući i izleti po uvali s njezinim atraktivnim ledenjačkim jezerima, i po graničnim planinama i vrhovima u tri države.
Jugoistočno od katuna, na putu prema Sylbici nalazi se prijevoj Dobërdol (Qafa e Dobërdolit).
Iznad katuna Dobërdol i podno prijevoja Dobërdol (2238 m) nalazi se izvorišno područje rijeke Gashi. Različiti potoci, koji prvo teku na sjever i sjeverozapad, spajaju se kod katuna Dobërdol na sjeverozapadu i napuštaju ovu uvalu u smjeru zapada.

Qafa e Dobërdolit
KOORDINATE: 42.54694,20.06806; NADMORSKA VISINA: 2238 m
Prijevoj kojime se prolazi između uvala Dobërdola i Sylbicë. Nalazi se na manjem grebenu koji razdvaja te dvije planinske uvale, odn. povezuje vrhove Maja ë Bardh (na kartama se ustalilo neispravno maja Ibard) na sjeveroistoku i Maja e Kershit Kocajve na jugozapadu.

Isto ime ima obližnji prijevoj prema Kosovu (sjeverno od vrha Maja ë Bardh / Ibard) preko grebena masiva Đerovice), koji se naziva s više imena Qafa Doberdol, Qafa e Dobërdolit, Ćafa Dobri Do (u izvorima se navode različite visine toga prijevoja: 2223 m Via Dinarica vodič; 2252 m topografska karta), Ali Peja (2275 m, Open Street Map).

Područje Dobërdol
Detalj stare topografske karte izvornog mjerila 1:25.000

Planinska uvala Dobërdol, prostorni prikaz
Pogled iz smjera juga. Izvor: Google Earth, 2020.

Pogled s Maje Horolac prema Dobërdolu
Na horizontu se vidi vrh Đeravica / Gjeravica.

Jezera na uvali Dobërdol

Liqeni i Dashit
KOORDINATE: 42.52972,20.07667
Ledenjačko jezero u blizini granice s Kosovom, nalazi se na 2175-2180 m n.v., po čemu je najviše jezero u albanskim Prokletijama. Jedno je od najvećih u ovome masivu, s površinom nešto manjom od 3,5 ha - najveće dužine 250-275 m i širine 200-255 m. Njegov naziv znači Ovnovo odn. Ovnovsko jezero (dash=ovan).

Liqeni i Lloçit
KOORDINATE: 42.53333,20.06667
Lloç na albanskom znači blato.

Dashit
Autor fotografije: Amarildo Oruci; Mapio.net

Katun na Doberdolu

Stanet e Dobërdolit
KOORDINATE: 42.54694,20.06806
Katun se nalazi na sjevernom dijelu uvale u istoimenom dolu.
Varijante imena katuna: Stanet e Dobërdolit, Dobri Dol, Stane e Dobërdolit, Dobërdol, Stanet e Dobërdolit, Doberdol, Dobri Dol, Dobërdol, Stane e Doberdolit, Stane e Dobërdolit, Stanet e Doberdolit, Stanet e Dobërdolit.

Prijedlog rute:
Doberdoll – Maja Gjeravica – Sylbices

Ruta počinje od katuna Doberdoll prelaskom visoravni u smjeru istoka i stazom koja vodi do graničnog prijevoja Ali Peja (2255 m n.v.). Na ovoj točki prelazi se s albanske na kosovsku padinu i nastavlja se bočno stazom, ne gubeći puno visinu, sve dok se ne stigne do jezera Liqeni i Zemrës (2275 m n.v.), smještenog ispod sjeverne padine vrha Gusan (Maja e Gusanit, 2539 m). Ovo je točka gdje počinje završni uspon na Gjeravicu. Staza se penje na greben (2470 mnv) i prati ga do samog vrha (2653 mnv). Silazak je po istom grebenu sve do križanja sa stazom koja se spušta direktno do dna južnog cirka Gjeravice, gdje se nalaze jezera Liqeni i Vogël i Liqeni Gjeravices. Slijedi dionica koja se blago spušta i koja vodi do graničnog prijevoja Sylbica (2140 m). Silazak do sela Sylbica gdje je moguće i prenoćiti.
TEHNIČKI PODACI Udaljenost: 15 km; Visinska razlika: +1.125 m / -980 m; Vrijeme hoda: 6 sati

Panoramski pogled na uvalu Dobërdol s prijevoja Dobërdolit (onoga prema Kosovu)
Suprotnom stranom uvele dominira vrh maja e Kershit Kocajve. Katun Doberdol je na rubu zavale, krajnje desno, a prijevoj Qafa e Dobërdolit kojime se prelazi iz Dobërdola i Sylbice nalazi se na nižem grebenu, desno.

Sylbicë / Sylbica

Ledenjačka jezera Sylbice nalaze se na nadmorskoj visini od preko 1900 m, u gornjem dijelu ledenjačke uvale Sylbicë u gorju Gashi (Malesia e Gashit). Na ovoj se visoravni nalaze morene i 8 ledenjačkih jezera (prirodni spomenici III kategorije; prema pojedinim izvorima ima ih 9). Najveće jezero je jezero Sylbica (alb. liqeni i Sylbicës). Imaju kristalno čistu i hladnu vodu. Tijekom zime smrzavaju se na površini. Imaju raznolik životni svijet i tvore zanimljiv ekosustav alpskih jezera. Imaju znanstvene (geološke, geomorfološke, hidrološke, biološke) i turističko-estetske vrijednosti.

Poput obližnje uvale Dobërdol, tako i poručje Sylbice čini više manjih prrodnih cjelina. Središnji najniži dijelovi planinske uvale Sylbice, kojima teče rijeka Tropoja, pripadaju dolini Lugina Livadhet e Sylbicës (ostala imena: Lugina Livadhet e Sulbices, Lugina Livadhet e Sulbicës; KOORDINATE: 42.52213,20.10464). Na jugozapadnom dijelu Sylbice, pod vrhom Koritave nalazi se Lugina Livadhet e Koritave, u kojoj je jezero Dhënve. Njome prolazi i poljska cesta prema katunu Koritave.

Visoki planinski pašnjaci Sylbice, bogati vodom i travom, tradicionalni su teritorij ljetnog izdiga sa stokom, pripadnika plemena Bytyçi. Otuda još i naziv Bjeshka e Bytyçes ("Bitićka planina") za ovo planinsko područje.

Planinska uvala Sylbicë, prostorni prikaz
Pogled iz smjera juga. Izvor: Google Earth, 2020.

Planinska uvala Sylbicë
Detalj stare topografske karte izvornog mjerila 1:25.000

Pogled na Sylbcu s Maja ë Bardh
Autor fotografije: Mário Duchon; Mapio.net

Pogled na Silbicu (Bjeshka e Sylbicës) iz smjera Juničke planine
Autor: Visar Kola - Eigenes Werk, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Jezera na uvali Sylbicë

Liqeni i Sylbicës
KOORDINATE: 42.526, 20.09
Jezero Sylbicë (Liqeni i Sylbicës. Liqeni y Sulbices, Liqeni i Sulbices, Liqeni i Sulbicës, Liqeni i Sylbices, Liqeni i Sylbicës) je veliko planinsko ledenjačko jezero, na nadmorskoj visini 2090 m (prema nekim izvorima 2050 m), površine 2.8 hektara, maksimalne dužine 220-300 m, a širine 200 m. Dboko je 1,5-1.6 m. Jezero se napaja uglavnom snježnim padavinama i kao takvo ima alpski režim. Udaljeno je oko 1 km od granice Kosova. Nalazi se istočno od nešto većeg jezera Dash. Okruženo je livadama.
IZVOR Liqenet akullnajore të Sylbicës. Wikipedija

Jezero Sylbica
Autor fotografije: Amarildo Oruci; Mapio.net

Liqeni Qeneve
KOORDINATE: 42.52264,20.08506
Koriste se imena: Liqen Qeneve, Liqen Qëneve. U prijevodu Pasje jezro (qen=pas)

Liqeni Verdhë
KOORDINATE: 42.52087,20.08916
Koriste se imena: Liqeni Verdhe, Liqen Verdhë. U prijevodu Žuto jezero.

Liqeni Dhënve
KOORDINATE: 42.505,20.10167
Smjestilo za u dolini Lugina Livadhet e Koritave.

Jezero pod vrhom Maja e Zezë
Autor fotografije: Mário Duchon; Mapio.net

Katuni na Sylbici

Stanet e Sylbicës
KOORDINATE: 42.51444,20.11861
Nazivi koji se koriste su: Stane te Sylbices, Stanet e Sulbices, Stanet e Sulbicës, Stanë të Sylbicës.

Stanet e Rreshkëzës
KOORDINATE: 42.50667, 20.14306

Katun Sylbicë
Izvor: Internet; Autor fotografije: nepoznat

Liqenet akullnajore Të Sylbices Dashit & Tropojes. Albania
Datum objave: 22.5.2020. Autor: Fation Plaku

BJESHKËT E MALËSISË SË GJAKOVËS SYLBICA
Autor: Bucpapaj Studio Datum objave: 24.1.2022.

Sali Neza - Bjeshka e Sylbices
Datum objave: 20.2.2015. Autor: Sali Neza

2 DUŽ SJEVERNOG GREBENA

Maja e Kerrshi i Kocaj VRH; KOORDINATE: 42.52778,20.07222

Imena koja se koriste: Maja Kershit Kocajve, Kerrshi e Kocajt, Maj' e Kersit Kocajit, Maja e Kerrshi i Kocaje, Maja e Kerrshi i Kocaj, Maja e Kerrshi i Kocajë
Visina: 2397 m (Open Street Map), 2399 m (jugoslavenska vojna topo-karta)
Podno ovoga vrha nalazi se mala uvala Livadhet e Gashit s jezerom Liqeni i Dashit.

Položaj katuna Stanet e Kocajve na padinama vrha Kerrshi i Kocaj

Maja e Zezë VRH; KOORDINATE: 42.51222,20.08361

Najviši vrh masiva Shkelzena. Ostala imena Maja Gurizi, doslovni prijevod "Crni vrh".
Istočni greben vrha Maja e Zezë (nad Sylbicom) zove se Maja Kershit të Zi (KOORDINATE: 42.515, 20.09472)

Maja e Koritave VRH; KOORDINATE: 42.51222,20.08361

Imena koja se koriste: Maja Koritave, Mja e Koritave
Između vrhova Maja e Zezë i Maja Koritave nlazi se prijevoj Qafë Koritave, odn. Qafe Koritave (KOORDINATE: 42.50249,20.08692). Njime prolazi poljski put koji povezuje Sylbicu s katunom Stanet e Koritave..
Dio Sylbice pod vrhom Koritave naziva se Luginë Livadhet e Koritave ("dolina Koritskih livada"; KOORDINATE: 42.50861,20.09361).
Prema jugoistoku, između vrhova Koritave (točnije njegova istočnog grebena visine 2307 m) i Tingëllimës nalazi se prijevoj Qafa e Përbujit (KOORDINATE: 42.49583,20.10889).

Maja e Elez Kurtit VRH; KOORDINATE: 42.50556,20.11583

Nalazi se južno od katuna Sylbica.

Maja e Tingëllimës KOORDINATE: 42.48944,20.11667; NADMORSKA VISINA: 2338 m

Prema platformi Open Topo Map, vrh je visok 2338 m.
Riječ tingëllimë na suvremenom albanskom znači zvonjava (zvona).

Katuni uz Sjeverni greben

Stanet e Kocajve
KOORDINATE: 42.52472,20.05917; NADMORSKA VISINA: oko 1794 m
Nazivi koji se koriste: Stane te Kocajt, Stanet e Kocajve, Stanë të Kocajt.

Stanet e Livadhit Çiles
KOORDINATE: 42.51583,20.06333

Stanet e Koritave
KOORDINATE: 42.50278,20.08167
Imena koja se koriste: Stane te Koritavet, Stanet e Koritave, Stanë të Koritavet

Stanet e Përbujit
KOORDINATE: 42.4875,20.0905
Nazivi koji se koriste: Stanet e Perbujit, Stanet e Përbujit

Stanet e Llushnicës
KOORDINATE: 42.48971,20.06358
Nazivi koji se koriste: Stanet e Llushnices, Stanet e Llushnicës

Stani i Poshtëm
KOORDINATE: 42.48117, 20.09429
Nazivi koji se koriste: Stani i Poshtem, Stani i Poshtëm

Stanë të Bulpecës - nalazi se istočno iznad katuna
KOORDINATE; 42.48417, 20.10722

Stanet e Zallit të Kucës
KOORDINATE: 42.4735,20.08205
Nazivi koji se koriste: Stanet e Zallit te Kuces, Stanet e Zallit të Kucës
Istočno od ovoga katuna, na sjevernoj padini grebena Maja Shpyem (1653 m), nalazi se špilja Gjapit (alb. Shpella Gjapit; KOORDINATE: 42.47326,20.10251)
Podno katuna, a iznad rijeke Gashi nalazi se prijevoj Qafa Livadhit (KOORDINATE: 42.47416,20.07094) na području koje se zove Zalli i Kuc (na kartama je upisano Kuc, ako bi se radilo o pridjevu kuq, onda bi ovaj toponim imao značenje: crveni šljunak)

Stanet e Herushës
KOORDINATE: 42.46694,20.11111

Maja Preshit KOORDINATE: 42.4738, 20.11522; NADMORSKA VISINA: 2167 m

Prema platformi Open Topo Map, vrh je visok: 2167 m.
Južno od vrha Preshit, prema grebenu Maje Shkëlzen i iznad katuna Stanet e Herushës nalazi se prijevoj Qafa e Herushës (oko 2020 m n.v.; KOORDINATE: 42.46722,20.12222).

Inače na albanskom jeziku presh je poriluk, a presh i egër (presh gjarpri) je divlji poriluk (zmijski poriluk, zmijin luk), vjerojatno se radi o vrsti Allium ampeloprasum - zvan još i praziluk, porjak, por, purić, pasji luk i perasti luk. Ima dugačke, cjevaste listove i kuglaste cvjetove. Pripada porodici ljiljana. Stabiljka je uspravna i naraste do metar visine. Raste na vlažnim travnjacima, livadama, uz putove i šume. Nutritivna vrijednost ovog samoniklog jestivog bilja je ogromna. Biokemijski sastav divljeg poriluka nešto je siromašniji od npr. crvenog luka i češnjaka, ali je u nekim drugim tvarima neusporedivo bogatiji i djelotvorniji. Najviše se ljekovito djelovanje poriluka pripisuje sadržaju sumpora u njemu, odnosno u njegovom eteričnom ulju. Jestivi su mladi listovi, podzemne i rasplodne lukovice.

Zmijski luk (lat. Allium ampeloprasum)
Autor: AnRo0002, CC0 Wikimedia Commons

3 DOLINOM TROPOJSKE RIJEKE
SREDNJI TOK TROPOJSKE RIJEKE

Lugina te lumit te Tropojës

Dolina Tropojske rijeke nalazi se na krajnjem sjeveroistočnom kraju albanskih Prokletija i započinje kod ledenjačkog korita Sylbica. Čitav gornji dio doline do područja Shkalla e Sylbicës je tzv. "obješeno" odn. nagnuto glacijalno korito. U nastavku doline rijeke Tropoje razlikuju se nizovi širenja i suženja, odijeljeni međusobno pragovima različitih visina i nagiba. Dolinu presijeca nekoliko slojeva i strukture koje su dio dvije tektonske zone.
Na obje strane doline rijeke (Lugina te lumit te Tropojës) rastu vrijedne šume bukve, na nadmorskim visinama od 800-900 m, sve do 1600-1800 m (najvišu visinu dosižu na području Uyeza-Padesh). U dolini rijeke Tropoje nalazi se jedna od 6 identificiranih starih vrijednih bukovih šumskih zajednica u cijeloj Albaniji, no ona još nije zaštićena, za razliku od zajednice u obližnjem prirodnom rezervatu i dolini rijeke Gashi. Godine 2015. predloženo je da dolina Tropoje (područje sa starim bukovim šumama) bude središnje područje Nacionalnog parka "Albanske Alpe" (Zonë Qendrore e Parkut Kombëtar “Alpet Shqiptare” (kategoria II), no prijedlog još nije odobren. Na padinama sa šumskim pojasom bukve prevladavaju šumska smeđa tla. Na većim visinama prostiru se planinske livade (alpski pašnjaci). Dolinu okružuje najmanje 24 vrhova viših od 2000 m, među kojma je najviši vrh Shkëlzen (2405 m).

Lumi e Tropojës RIJEKA

Rijeka Tropoja, odn. Tropojska rijeka, proteže se u blizini sjeveroistočne granice Albanije, prema Kosovu. Tropojska rijeka se smatra "trećim glavnim tokom" porječja rijeke Valbone (pored rijeke Gashi i rijeke Valbone u istoimenoj dolini), iako ona ne utječe direktno u Valbonu, već u rijeku Llugaj, pritoku Bistrice, koja zatim teče u Valbonu. Na staroj jugolavenskoj topografskoj karti (1:25.000, ekcija Đakovica, 679 1-2) srednji tok Tropjske rijeke obilježen je imenom Ljumi Lukaj. Rijeku u njezinom izvorišnom području formiraju otjecajne vode jezera na Sylbici. Osim voda s područja Sylbice, Tropojska rijeka prima i vodotokove s istočnih padina masiva Shkëlzen i zapadnih padina područja Ujeza-Padesh na Juničkoj planini.

Prostorni pogled na dolinu Tropojske rijeke
Lijevo od doline je masiv Shkelzëna, a desno Đeravica/Junička planina. Na najvišem dijelu toka Tropojske rijeke je područje Silbice.
Izvor: Google Earth, 2020.

Geologija i hidrogeologija
U porječju rijeke Tropoje nalaze se vulkansko-sedimentne, tergenske (odn. klastične - nastaju iz fragmenata raspadajućih matičnih stijena) i vapnenačke stijene rasprostranjene su u slivu rijeke Tropoje. Najmlađe stijene na ovom području su naslage na starim riječnim terasama. Vulkanske sedimentne stijene vrlo su rasprostranjene u porječju Tropoje i poznate su pod imenom "Rupe-Sylbica vulkanogena-sedimentarna formacija". One zauzimaju oko 2/3 površine doline. Najvećim dijelom ove stijene imaju izlaze na površinu, ali u dolini rijeke Tropoje prekrivene su novim kvartarnim naslagama male debljine.
Stijene su građene uglavnom od bazičnih vulkanskih, visoko metamorfoziranih u druge stijene (porfirid) i postupno prelaze u bazaltne stijene, andezite i dacite (vulkanske stijene srednje kiseline). Unutar vulkansko-sedimentnog područja nalaze se i glinovito-silikonske stijene i slojevi lagano laminiranih vapnenaca koji su uglavnom visoko rekristalizirani.
Tergenske stijene šire se uglavnom u južnom dijelu područja rijeke Tropoje u obliku pojasa koji se pruža od istoka prema zapadu koji također okružuje vrh Shkelzen. Tergenske stijene izgrađene su od pješčenjaka koji se isprepliću s vapnencom (fini fliš) iz razdoblja srednjeg trijasa i gornje krede. Karbonatne stijene raširene su u južnom dijelu područja rijeke Tropoje i protežu se u obliku pojaseva u smjeru istok-zapad. One su predstavljene vapnenačko-silikatnim škriljevcima od rekristaliziranih dolomita srednjeg trijasa i od pločastih vapnenaca sa silikatima iz razdoblja trijasa i gornje jure.

Geološki razvoj
Povijest geološkog razvoja na području rijeke Tropoje započinje prije oko 300 milijuna godina kada su se u njegovom sjevernom dijelu, gdje se tada nalazilo more, počele taložiti vulkanske stijene (bazalti, andeziti i daciti), karbonatni sedimenti, te sedimenti alevrolita i kvarcnih pješčenjaka.
Sedimenti su se prvotno taložili u plitkom moru, koje se s vremenom nastavilo produbljivati. U južnom dijelu rijeke Tropoje isprva je postojala karbonatna sedimentacija prije otprilike 240 milijuna godina, koja je prešla od karbonatno-tergenske sedimentacije do tergensko-flišnog oblika koji je trajao do prije oko 140 milijuna godina. Od prije 50 milijuna godina područje rijeke Tropoje uzdignuto je iznad vodene površine i djeluje kao područje stvaranja tergenskog materjala za druga područja koja su bila pod vodom. U kvartaru, prije 2 milijuna godina i danas, aktivnost vanjskih čimbenika općenito je utjecala na stvaranje reljefa alpskog karaktera s dubokim dolinama i visokim vrhovima (preko 2000 m), modelirajući ga u izgledu kakav danas ima.

Maja e Shkëlzenit i dolina Tropojske rijeke, avionski snimak
Autor: Albinfo - Own work, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Katuni nad dolinom Tropojske rijeke

Katuni na padinama masiva Shkëlzen:

Stanet e Qelisë
KOORDINATE: 42.48833,20.13389

Pristup dolini Tropojske rijeke

Za razliku od obližnje doline rijeke Gashi, dolina rijeke Tropoje je ipak nešto pristupačnija. Na kraju doline, u selu Myhejan, započinje cesta koja prolazi cijelom dolinom i završava na njezinom vrhu u planinskom području Sylbicë (Bjeshka e Sylbicës).
Put se nastavlja dalje preko prijevoja Dobërdol koji dijeli dolinu Tropoje od doline rijeke Gashi i okolnih planina (Bjeshka e Dobërdolit), i dalje prema selu Çerem i dolini Valboni. No ta je dionica (Qafa e Dobërdolit - Çerem) često neprohodna zbog vremenskih uvjeta.
Cesta Tropoja (Myhejan) - Sylbicë nije u dobrom stanju, ali ju se prolazi s nešto poteškoća i najlakše većim ili terenskim vozilima. Cesta je prohodna samo u ljetnom periodu jer se u ostalim razdobljima godine ne održava i neprohodna je.
Cesta od Myhejana do Tropoje (stara Tropoja) je bolja i moguće jju je proći osobnim vozilom.

LUGINA E LUMIT TE TROPOJES FOTO GALERI
Datum objave: 4.11.2019. Autor:
Nje lugine me bukuri te rralla dhe specifike krahasuar me luginen e Valbones apo luginen e Rugoves. Foto jane marre nga vizitore te kesaj lugine,xh,kojeli, alpinetouristcentre, tropojaime dhe droni.al

Hidrografija
Dolina rijeke Tropoje započinje u ledenjačkoj dolini Sylbicë. Gornji dio doline zauzima Veliko Silbičko jezero (Liqeni i madh i Sylbicës, Liqeni i Sylbicës), koje se nalazi na nadmorskoj visini od 2050 m. Jezero se uglavnom napaja snježnim padalinama i kao takvo ima alpski režim. Dolinu okružuju moćni planinski lanci tipičnog alpskog karaktera.
Rijeka Tropoja, po kojoj je dolina i dobila ime, ima ukupnu dužinu od 21 km. Potječe iz Velikog jezera Sylbica i nakon izlaska iz područja Sylbicë održava opći smjer sjever-jug do starog sela Tropoja, a zatim vodi jugozapadnim smjerom prema Bujanu gdje se pridružuje Valboni. Donji dio doline Tropojske rijeke se sužava formirajući prilično uski kanjon u dužini od oko 3,5-4 km. Rijeka Tropoja ima bogat protok zbog obilnih kiša i snijega koji pada u njen sliv.
U porječju rijeke Tropoje nalazi se 7 izvora iz kojih dotječe podzemna voda protokom od 0,3 do 12 l/s. Izvori su povezani s poroznošću pukotina u vulkansko-sedimentnim stijenama i s kršem razvijenim na vapnenačkim stijenama. Izvorske vode su dobre kvalitete. Imaju niske temperature u rasponu od 3,5 do 8,5° C, nisku ukupnu tvrdoću od 1,5 do 7 dH i također imaju opću nisku mineralizaciju, u rasponu od 50 do 250 mg/l.

Glavne vrijednosti područja doline Tropojske rijeke
Neke od glavnih prirodnih vrijednosti šireg područja doline rijeke Tropoje su;

Prirodni ekosustav. Područje predstavlja zanimljiv prirodni ekosustav, gdje se stare bukove šume kombiniraju s alpskim pašnjacima i ledenjačkim jezerima Sylbicë.
Stare bukove šume. Predstavljaju zajednicu bukovih šuma među najstarijim pronađenim u Albaniji. Priroda i šumski ekosustavi na ovom području gotovo su netaknuti i nisu eksplotirani, te su uglavnom u svom prirodnom stanju.
Prisutnost važnih šumskih vrsta kao što su; četinari, bukva, i dr.
Jedinstveni krajolik područja koje se može doživjeti ako se prolazi dolinom uz rijeku Tropoju, a za uživanje u krajoliku najbolji način je šetnja visokim vrhovima koji okružuju dolinu.
Vrijednosti biološke raznolikosti. Rijeka Tropoja je vrlo važno područje u smislu biološke raznolikosti. Slijede podaci samo za ugrožene vrste od nacionalnog i međunarodnog značaja (rijetke vrste sa zaštitnim statusom i koje su dio crvenog popisa Albanije i IUCN).
- Flora; na području postoji oko 12 vrsta ugroženih stabala, grmlja i biljaka.
- Fauna; na području živi 8 sisavaca, 11 ptica, 2 vodozemaca, 2 insekata i 1 mekušac. Vrijedi napomenuti da se na ovom području nalaze svi glavni sisavci; medvjed, vuk, ris, divlji mačak, divlja svinja, divlja koza, srna itd. kao i neke važne ptice poput; tetrijeb gluhan, lještarka (Tetrastes bonasia, šumska jarebica)
Visoke planine. Na tom području ima oko 24 planinska vrha nadmorske visine preko 2000 m.
Ledenjačka jezera Sylbicë (prirodni spomenici, kategorija III). Nalaze se na nadmorskoj visini od 1900-2000 m, u gornjem dijelu doline. U ovoj dolini postoje morene i 8 ledenjačkih jezera. Najveće jezero je Sylbica na 2050 m. Duljina je oko 300 m, a maksimalna širina 200 m.
Kulturna baština. Područje Tropoje poznato je po ugostiteljskoj tradiciji, posebnoj gastronomiji, tradicionalnoj arhitekturi, narodnim nošnjama, pjesmama i plesovima, obredima.

Rijetke i ugrožene vrste u dolini Tropojske rijeke
Vapnenački obronci doline vrlo su važni, posebno oni sa hazmofitskom vegetacijom (biljke pukotina i stijenja) na kojoj se ističu albansko zvonce (alb. Lulekambana Shqiptare; lat. Campanula albanica), srpska Ramonda (alb. Ramonda e Serbisë; lat. Ramonda Serbica).
Također, dolina „rijeke Tropoje“ je prostor rasta nekih rijetkih i ugroženih vrsta. U najužem dijelu doline gdje raste zajednica bukve, nalazi se klasično nalazište (locuss classicus) vrste Lunaria telekiana.
Najvažnije rijetke ili zaštićene vrste i staništa rijeke Tropoje su: Campanula albanica (albansko zvonce), Lunaria telekiana, Sempervivum kosaninii (Košaninova čuvarkuća, iz roda čuvarkuća), Narthecium scardicum, Ramonda serbica (Srpska Ramonda), Aconitum lamarckii; (Hrvač, ili Aconit Lamarck; iz roda jedića), Aconitum penticolia Geraliciumia, Crepis bertiscea H, bulgaricum i Campanula scheuchzeri, itd.

Lunaria telekiana Jávorka

Vrstu Lunaria telekiana opisao je S. Jávorka na temelju prikupljenog materijala, 5.9.1918., na lokalitetu Mali i Shkëlzenit (Mt. Shkelzen) iznad Tropoje u SI Albaniji (Jávorka S.: Lunaria telekiana Jáv. Nov. spec. Magyar Bot. Lapok 19: 1-2. 1922.).
Lunaria telekiana Jávorka je rijetka i slabo poznata vrsta, endem Prokletija, koja raste u Albaniji (oko planina Shkëlzen, Hekurave i vjerojatno drugdje), a kasnijim istraživanjima zabježen je i njezin rast u Crnoj Gori (dvije male populacije na obroncima Volušnice i Ljubokuča-Karanfila) i na Kosovu. Raste u vlažnim šumskim zajednicama obične, ili europske bukve (Fagus sylvatica), na vapnencima i dolomitima. Cvjeta od lipnja/juna do kolovoza/avgusta. To je višegodišnja biljka koja može narasti do 100–140 cm. Listovi su jajoliki, zašiljeni, nazubljeni (ovalno--zupčasti). Cvjetovi su grozdasti, čaška je pri dnu vrećasta oko 2,5 mm duga, latice oko 12 mm. Plod je grozdast, duljine 30–50 mm, eliptičan, tup pri podnožju i vrhu, s gustim dlačicama na rubu. Karpofor (osnova na kojoj su skupljeni plodovi) je oko 1 mm duga.

PROČITAJ VIŠE OVOJ VRSTI
LAKUŠIĆ, Dmitar; SURINA, Boštjan; NIKETIĆ, Marjan; BARINA, Zoltán: Distribution of Lunaria telekiana (Brassicaceae), a poorly known species of European concern. Botanica Serbica. 36. str. 139-144. Beograd, 2012. (PDF)

SAŽETAK: Lunaria telekiana Jávorka obično se smatra endemom uskog područja sjeveroistočne Albanije, rasprostranjen samo u Prokletijama (Bjeshkët e Nemuna), JI Dinarsko gorje. Kao europski endem i ograničen na jednu europsku državu, L. telekiana tretira se kao "ciljna vrsta" (ekološke mreže, op.), odnosno "vrsta od europskog značaja". Kao vrlo rijetka i ugrožena vrsta u Europi je definirana kao IUCN CR B2a. Iako ima veliki međunarodni značaj, distribucija L. telekiane slabo je poznata. Osim locus classicusa "Škelsen ad pagum Tropoja", kao i lokaliteta "Bajram Curri" i "Maja e Hekurave" u Albaniji, svi drugi objavljeni i neobjavljeni podaci o rasprostranjenosti ove vrste uglavnom su nepoznati. Na temelju višegodišnjih terenskih studija, analiza podataka o herbariju i literaturi, autori su uspjeli zabilježiti pojavu L. telekiana u Albaniji, Crnoj Gori i na Kosovu, te preciznije zacrtali njegov raspon distribucije. Veličina biljne populacije na proučenim lokalitetima i novi ugroženi status prema kriterijima i kategorijama IUCN-a utvrđeni su pojedinačno za Europu, Albaniju, Crnu Goru i Srbiju/Kosovo.

Ramonda serbica
Crtež objavljen 1918. godine u engleskom botaničkom časopisu Curtis's Botanical Magazine

Lunaria telekiana
Biljka prikazana na albanskoj poštanskoj marki, izdanoj 1988. godine

Lunaria telekiana Javorka
Izvorni opis fotografije: L. telekiana: A) habitus, B-C) flowers with saccate base of sepal, D) silicula with short carpophore and densely ciliate margin of valves, E) Indumentum of the base of the stem. All from MONTENEGRO: Prokletije, Karanfili, Kotlovi, 42.50602 N, 19.78134 E and Mecin do 42.52234 N, 19.79539 E, screes, limestone 1450-1500 m (photo D. Lakušić).

4 DUŽ DOLINE RIJEKE GASHI

Lugina e Gashit

Dolina rijeke Gashi nalazi se na sjeveroistoku Istočnih Alpa i započinje ispod ledenjačkog korita Dobërdol na nadmorskoj visini od 1600 m, a završava na bazenu Tropoje na nadmorskoj visini od 244 m. Litološka raznolikost ogleda se u morfološkoj raznolikosti doline, posebno u njenim širinama i suženjima, međusobno razdvojenih pragovima uglavnom tektonsko-litološkog podrijetla.

Lumi i Gashit RIJEKA

Gash (albanski također Gashi, Lumi i Gashit) lijevi je pritok rijeke Valbone, 27 kilometara duga rijeka, koja odvodi vodu s prokletijskog planinskog područja Malësia e Gashit, smještenog na području Tropoje, na krajnjem sjeveroistoku Albanije. Rijeka Gashi ističe se svojim relativno redovitim vodenim režimom. To se objašnjava činjenicom da teče uglavnom kroz nepropusno područje pješčenjaka. Osim toga, vodu dobiva i postupnim otapanjem snijega na visokim planinskim grebenima.

Izvorišno područje rijeke Gashi, nalazi se iznad katuna Dobërdol (katun je na oko 1800 metara nadmorske visine) i podno prijevoja Dobërdol (2238 m), na prostranoj planinskoj visoravni s brojnim malim ledenjačkim jezerima, okruženoj brojnim visokim vrhovima, uključujući Trekufir (Tromeđa, Trokusit, 2354 m) na sjeveru, vrhom Bogićaj (Maja Bogiçaj, 2405 m) na sjeveroistoku, Maja Kershit Kocajve visok 2397 m (2399 m, na nekim kartama) na jugu i vrhom Shpatit (Maja e Shpatit, 2199,5 m) na sjeverozapadu. Različiti potoci, koji prvo teku na sjever i sjeverozapad, spajaju se kod katuna Dobërdol na sjeverozapadu i napuštaju bazen u smjeru zapada. Samo nekoliko kilometara dalje, rijeka mijenja svoj tok prema jugu, a zatim zadržava taj smjer. Prolazi zapadnim obodom masiva Shkëlzena. Jedino malo selo na srednjem toku je zaselak Bradoshnica. Južnije, rijeka prolazi kroz usku klisuru i izlazi iz uske doline u ravnicu Tropoje, gdje se Gashi ulijeva u Valbonu niže sela Shoshan.

Gotovo cjelokupno slivno područje rijeke zaštićeno je kao prirodni rezervat Lugina e Gashit (Dolina rijeke Gash) od 1996. godine, zbog netaknutih, ili slabo korištenih planinskih krajolika, do različitih vegetacijskih pojaseva sa šumama bukve (Fagus), molike (Pinus peuce), munike (Pinus leucodermis), smreke (Picea abies) i jele (Abies alba Mill.), alpskih livada i ledenjačkih jezera. Na 30 km četvornih rezervata žive i smeđi medvjedi (Ursus arctos, mrki medvjed), vukovi (Canis lupus, sivi vuk), divokoze (Rupicapra rupicapra), srne (Capreolus capreolus), divlje svinje (Sus scrofa), Veliki tetrijeb (Tetrao urogallus), suri orao (Aquila chrysaetos), kao i vidre (Lutra lutra, europska vidra), u rijeci. Rezervat prirode Lugina e Gashit trebao bi postati dio planiranog Nacionalnog parka Albanskih Alpa.

U 2017. godini već postojeća - prema UNESCO-ovoj listi svjetske baštine - zaštićena prirodna baština Stare bukove šume i bukove šume Karpata i drugih europskih regija, proširena je i na dolinu rijeke Gashi i još jedno zaštićeno područje u Albaniji (Rrajca, nalazi se u središnjoj Albaniji). Područje svjetske baštine na području rezervata Lumi i Gashit obuhvaća 1261,52 hektara i tampon zonu od 8977,48 hektara i to je najveća zaštićena bukova šuma u albanskim Prokletijama. Ona leži na visinama između 700 i do 1900 metara.

Prirodni rezervat također je dio Zelenog pojasa u Europi (European Green Belt; Europska inicijativa za zeleni pojas predstavlja pokret za očuvanje prirode i održivi razvoj duž koridora bivše željezne zavjese.

Toponim Gash istovjetan je nazivu sjevernoalbanskog plemena Gaši (Gashi). To je ime prvi puta zapisano 1634. godine (izvješće Bonaventure di Palazzola), kao Gaasi, te kasnije u varijanti Gassi 1650. godine u izvješću fra Giacinta).

IZVORI
Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe. UNESCO World Heritage List (Pristupljeno 7.5.2020.)
DIKU, Abdulla: Gashi River in Albanian Alps. Feel Albania
KABOS, Mevlan: Lugina e Lumit të Gashit. u Gjeografia fizike e Shqipërisë. Band 2. Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Qendra e Studimeve Gjeografike, Tirana, 1991. A–II5, str. 89
Gash (Valbona). Wikipedija

Pogled s grebena uz vrh Maja Horolac u Crnoj Gori, prema gornjem i srednjem dijelu doline rijeke Gashi i masivu Shkëlzena u pozadini

Balçine - lugina e Gashit (dolina rijeke Gashi) - Sylbicë
Pogled iz smjera zapada na Dobërdol (zaravan desno). Na rubu Dobredola uočava se velik pad visine prema početku kanjona rjeke Gashi.
Autor: Pikellima, Wikipedija

Ulaz u usku dolinu rijeke Gashi
Pogled iz smjera jugoistoka. Lijevo se vidi ulaz u doinu Valbone, a desno, odn. istočnije, u dolinu rijeke Gashi. Skroz desno nalaze se južne padine masiva Shkëlzen.
Autor: Albinfo, Wikipedija

Pogled iz aviona na kanjon rijeke Gash
Autor: Albingo; Wikipedija

Rijeka Gashi (Lumi i Gashit)
Author: Lulezim Shuka; Preuzeto s: UNESCO, sukladno: Nomination File (non exclusive cession of rights: yes)

Izvorišno područje rijeke Gash na području katuna Dobërdol
Autor: Admir.Mulaj.Alb; Wikipedija

Pješački most u klancu rijeke Gashi
Autor: Mensur Gashi; Wikipeija

Katuni i naselja u dolini Gashi

Stanet e Koshuticës
KOORDINATE: 42.5361111, 20.0405556
Koriste se i nazivi: Stanë të Livadhit të Gusis, Stanet e Koshuticës, Stane te Livadhit te Gusis, Stanet e Koshutices, Stanet e Koshuticës, Stanë të Livadhit të Gusis.

Bradoshnicë (Bradoshnica)
Na desnoj (zapadnoj) obali rijeke Gash nalazi se naselje Bradoshnicë. Od reforme 2015. godine pripada naselju Markgegaj u općini Tropoje, te tradicionalnom području plemena Krasnići (Krasniqi).

5 SREDIŠNJI I JUŽNI GREBEN

Južni dio masiva Shkëlzena građen je od karbonatnih stijena, i njega obiježavaju brojni krški oblici. Ovdje se izdvajaju dva grebena:
Središnji greben: Maja e Shkëlzenit, 2405 m; Maja Konës, 2125 m
Južni greben: Maja e Radeshës 2312 m, odn. 2313 m; Maja Bubrek, 2215 m.

Središnji i južni grebeni masiva Shkëlzen - prostorni pogled, iz smjera zapada
Izvor: Google Earth, 2020.

Maja e Shkelzenit
Autorica: Enriketa Halilaj; Wikimedia Commons

Maja e Shkëlzenit

Stjenoviti Maja e Shkëlzenit (Shkëlzen, Škilzen) drugi je vrh po visini u ovoj planinskoj grupi, vrh po kome je ova grupa imenovana, a po njemu je ovaj masiv najpoznatiji. Vrh ima visinu od 2404 metra (prema Wikipediji), 2405,2 m prema albanskoj vojnoj karti (1:50.000 "K-34-53-C Bajram Curri", 2. izdanje, Tirana 1988.), odn. 2407 m (prema starijoj jugoslavenskoj topo-karti 1:200.000, sekcija Skadar). Dominira ravnicom Tropoje nad kojom se uzdiže gotovo 2000 metara.

Svake godne na dan 7. kolovoza/avgusta ovdje se odvija događaj (alb. 7 Gusht, odn. Shtate Gusht) u kojemu mještani, koji prakticiraju bektašijski ogranak muslimanske vjere, pješače do najviše točke planine Shkelzen gdje je pokopan sveti čovjek (Sveti grob na vrhu Shkelzen; alb. Varri i shenjte ne Majen e Shkelzenit, Varri i Shkelzenit). Kad se dosegne vrh planine, izgovara se molitva i životinje se žrtvuju za hranu. Godišnje hodočašće se povezuje s legendom o Muji i Halilu.
Inače tijekom cijele godine hodočasnici obilaze i sveti grob (tyrbe) derviša Redžepa Belija (alb. Rexhep Beli) tokom cijele godine u obližnjem kraju Shipshan (Šipšan) na obroncima Juničke planine, na lijevoj (suprotnoj) obali Tropojske rijeke.

Prije ekspedicija na Maju Jezerce (prvi uspon ostvaren je 1929.), smatralo se kako je najviši vrh Prokletija Shkëlzen, a odmah iza njega da je to Maja Radohimës. Tek su krajem 1929. godine talijanski geodeti izmjerili najviše vrhove Prokletija.
Tako i M. Marković zapisuje kako je Škilzen, prepoznatljiv po svome obliku kamenite piramide, do početka 20. stoljeća, kao i Ljuboten na planini Šari, smatran najvišim vrhom u Prokletijama (Mirko Marković: Đerovica (2656 m). Naše planine, 1955., broj 1, str. 43 (PDF)).

Prema planini ime Shkëlzeni daje se dječacima, ne samo u tropojskom kraju, već i u cijeloj Albaniji.

Bektaši, odn. Betašije su derviši bektašijskog tarikata (derviškog reda) koji je osnovao hadži Bektaš Veli (1209.-1271.). Hadži Bektaš Veli je bio anatolski mistik i filozof. Bektašije su pobornici islamskog misticizma (sufizma), bliski šiitskom ogranku islama. Tokom osmanlijskog perioda, bektašizam se iz Anatolije raširio Balkanom, a bili su vrlo utjecajni među janičarima. Bektašije su gajile nepoštivanje prema društvenoj hijerarhiji i prema raširenim običajima i obredima, što je rezultiralo i u bezbrojnim šalama o njima. Danas se ovo učenje osobito sačuvalo među Albancima u Albaniji, Sjevernoj Makedoniji i Kosovu.
WIKIPEDIJA

Maja e Shkelzënit
Pogled s Juničke planine (Bbjeshka e Ujezes). Autor: Ardit Memia; Wikimedia Commons

Pogled sa Shkelzena
Autir: Ardit Balisha, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Maja Konës NADMORSKA VISINA: 2125 m

Maja e Radeshës NADMORSKA VISINA: 2312 m, ODN. 2313 m

Bjeshka e Radeshit
Autor: Ardit.Memia - own work, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Maja Bubrek NADMORSKA VISINA: 2215 m

Shipshan

Rexhep Bel Boshnjaku
Derviš Rexhep Bel Boshnjaku, rođen je 11.4.1907. u zaselku Boshnjak (Boshnjak e Shipshanit) u Tropojskom okrugu. Prema imenu zaselka dobio je i prezime po kome je poznat mnogim njegovim slijedbenicima-vjernicima u Albaniji, na Kosovu, i u svijetu, sve do SAD-a i daleke Australije - poznat je i kao "Tropojski svetac" (Shenjtor i Tropojës), božanski čudotvorac iz sekte Saadi-Harabati.
Odrastao je u virjeme kad su ovi krajevi bili izuzetno siromašni, nedostajalo je hrane, smrtnost velika i zbog bolesti i epidemija, a ljudi neobrazovani jer albanskih škola nije bilo. Ratovi koji su se vodili prijetii su, ne samo okupacijom i fragmentacijom etničkih albanskih područja, već i samom postojanju Albanaca.
I kasniji režim Envera Hoxhe bio je okrutan, nije volio derviše, religija je bila zabranjena zakonom, a oni koji bi ju prakticirali završili su u zatvoru. Boga se nije smjelo spominjati. Derviš Rexhep Bel Boshnjaku Saadi-Harabati viđen je u to vrijeme kako moli u isto vrijeme u džamiji Stare Tropoje na Albaniji i na Kosovu. Na njegovo čudo, vjernici su mu posveili stihove:
"Babë Rexhepi o zotni
Ti u fale njëherësh në dy xhami
Njerëzia të pane me sy
Në Kosovë dhe Shqipëri"
Prijevod:
"Baba Rexhepi, gospodine
Molili ste se u dvije džamije u isto vrijeme
Ljudi su te gledali u oči
Na Kosovu i u Albaniji"

Maja e Shkelzenit 2407m. Hoxhaj. Tropoje. Albania
Datum objave: 11.1.2020. Autor: Fation Plaku
Opis: Maja e Shkelzenit 2407m . Kernaje-Hoxhaj. Tropoje. Albania 🇦🇱

Shkelzeni summit 2407m. Hoxhaj. Tropoje. Albania
Datum objave: 12.1.2020. Autor: Fation Plaku
Opis: Climbing Shkelzeni mountain. Tropoje. Albania 🇦🇱

Katuni na središnjem i južnom grebenu

Stanet e Bërzhdurës
KOORDINATE: 42.4683, 20.135
Imena koja se koriste: Stanet e Berzhdures, Stanet e Bërzhdurës
Udaljen je 0,8 km zračne linije sjeverno od vrha Shkëlzen

Stanet e Radeshës
KOORDINATE: 42.45206,20.12064
Imena koja se koriste: Stanet e Radeshes, Stanet e Radeshës

Stanet Ahmatajve
KOORDINATE: 42.44543,20.11871
Udaljen 0,8 km zračne linije J od Stanet e Radeshës

Stanet e Begajve
KOORDINATE: 42.45325,20.11173
Udaljen je 0,7 km zračne linije od Stanet e Radeshës

Tyrbja e Shkelzenit, Tropoje (Sh Sinani)
Datum objave: 26.8.2017. Autor: Shkelzen Sinani

Mali i SHkelzenit - Hiking at Shkelzen Mountain - Adventure
Datum objave: 27.12.2016. Autor: Ervis Hysi
Opis: Hiking at Shkelzen Mountain 2407 meter in a North of Albania near to Tropoja .

Vorri i mire ( Tyrbja ) Shkelzenit. Shek XIII
Datum objave: 11.1.2020. Autor: Fation Plaku
Opis: Tyrbja Shkelzenit ( Shek XIII ). Hoxhaj - Kernaje. Tropoje. Albania

Gropa e Tropojës
Dolina rijeke Valbone u Tropojskom kotlini - Gropa e Tropojës, na dijelu istočno od grada Bajram Currija. Donji tok rijeke Valbone u rano proljeće još ima dovoljno vode, zbog otpanja snijega u planinama i proljetnih padalina. U pozadini se vide dijelovi tri planinska masiva: Hekurave, Gjarpit i Skkëlzen (pod oblacima).

6 PO JUGOISTOČNOM PODNOŽJU
PODNOŽJE MASIVA SHKËLZENA - GROPA E TROPOJËS

Jugoistočno podnožje masiva Shkëlzena koje se stupnjevito spušta prema Tropojskoj ravnici; prostorni prikaz
Izvor: Google Earth, 2020.

Myhejan (Muhejan) ZASELCI: Myhejan, Gosturan

Pogled na vrh Shkelzen iz sela Myhejani u općini Tropoja, sela koje je najbliže vrhu
Autor: Ardit Memia, CC BY-SA; Wikimedia Commons

Kovaç

Kerrnajë ZASELCI: Kerrnajë, Brahaj

Shkëlzen ZASELCI: Shkëlzen, Kovaçiçë

Begaj

Pogled na selo Myhejan iz sela Shipshan
Autor: Ardit.Memia; Wikimedia Commons

Shipshan (Buçaj)
Autor: Xhesjana Celaj; Wikimedia Commons

Babinë ZASELCI: Babinë, Sopoti

Shumicë - Ahmataj

Tropojë (Tropoja e vjetër) ZASELCI: Tropoja e Vjetër (Aste), Kojeli i Shpatit, Kojeli i Rrafshit

Tropoja (Tropojë) je malo mjesto u općini Tropoja na sjeveroistoku Albanije, oko pet kilometara udaljeno od granice s Kosovom. Kako je Tropoja od reforme 2015. godine također naziv čitave općine (dotadašnji distrikt Tropoja), a da bi se razlikovala imena, selo se danas naziva i Tropoja e vjetër ("Stara Tropoja"). Tropoja je nekada bila najvažnije mjesto u regiji i njenom središtu. Međutim, uprava je preseljena u Bajram Curri 1952. godine, te je ovaj grad, smješten oko 15 kilometara zapadno, sada središte općine Tropoja.

Do 2015. godine, Tropoja je bila neovisna općina, veličine oko 266 kvadratnih kilometara, koja je činila je oko četvrtine površine distrikta Tropoja u Kukeškom okrugu. Mjesto Stara Tropoja se nalazi na padini iznad doline, na 380 m nadmorske visine. U njemu se očuvalo nekoliko kuća iz osmanskog razdoblja, a tu je i središnji trg. Oko Tropoje postoje razna manja jezera kao i rezervoar za navodnjavanje obujma vodene mase oko 160.000 m3.
Stara zajednica Tropoja imala je 2011. godine 4117 stanovnika koji su bili raspoređeni u 15 sela. Kao i sva planinska područja u Albaniji, i Tropoja je teško pogođena migracijom. U 2001. godini je imala 5612 stanovnika. Tada je središnje selo Tropoja, s 467 ljudi, imalo manje od 10% stanovnika Distrikta. Veća sela poput Viçidola dijelom su izravno na prometnici, dijelom poput Kerrnaja ili Buçaja visoko na planini.
Većina stanovnika također ima rodbinu preko granice, koja je bila zatvorena do kraja rata na Kosovu. Tijekom teškog prijelaznog razdoblja 1990-ih mnogi stanovnici su govorili da su radili kao krijumčari preko granice.
Najpoznatija osoba rođena u naselju Tropoje je liječnik i političar Sali Berisha. Rođen je izvan sela i kao dijete čuvao je ovce. Za vrijeme mandata predsjednika (1992.-1997.) posebno je štitio sugrađane Tropoje. Od 2005. do 2013. Berisha je bio premijer Albanije.

IZVOR Gemeinde Tropoja. Wikipedia

Poznate osobe rođene u naselju Tropoja
Sokol Arifi (1922-2005), pjesnik, pisac
Fatime Sokoli (1940-1989), pjevač
Sali Berisha (*1944.), političar, bivši predsjednik Albanije i premijer
Fatmira Breçani (*1960), narodna pjevačica
Sonila Malaj (*1981), pjevačica

Gropa e Tropojës (Pellgu e Tropojës)

Gropa e Tropojës (Tropojska ravnica, odn. bazen)
Izvor: Google Earth, 2020.

Gropa e Tropojës (Pellgu e Tropojës)
Gropa e Tropojës znači Tropojska kotlina, dok se Pellgu e Tropojës može prevesti kao Tropojski bazen.

Llugaj
Rijeka Llugaj teče sjevernim obodom Tropojskog bazena. Pritok je rijeke Bistrice, koja utječe u Valbonu. Također je toponim sela Llugaj. Riejč lug ima značenje: kanal, žlijeb, šupljina. Toponimi sa sufiksom -aj osobito su česti na sjeveru Albanije, usp. Curraj, Dodaj, Dušaj, Lekaj, Maricaj, Ndreaj, Nikaj, Ѕtaј, Xhaxhaj.

Praktično

BORAVAK U PLANINI I U KRAJU

Smještaj

DOBËRDOL
Guest House, Bashkimi Doberdol; Bashkimi Guest House is a bed & breakfast, opened recently to cater for the visitor who is looking for a great location, comfort and cleanliness all for a very reasonable price. Facebook CONTACT INFO: Call +355 68 299 6620; m.me/1bashkim.memia; edison_hasanaj@shqiptar.eu; https://bashkimi-guest-house.weeblysite.com

SYLBICË
Stanet e Sylbicës - Guesthouse Halil Qerimi; Tel: +355683724938

Manifestacije

FESTIVAL SOFRA DARDANE
Tradicionalni, trodnevni festival koji se obilježava svakog lipnja/juna na kojem sudeluje više desetaka folklornih skupina iz Albanije, Kosova, Crne Gore i Makedonije. Sofra Dardane odaje počast sjevernoj albanskoj kulturi koncertima, uz nošenje tradicionalne odjeće, plesove i pjesme u kojima sudjeluju pripadnici svih starosnih zajednica. Sofra Dardane obično se održava prvi vikend u lipnju.

Pogled na masiv Shkëlzena, iz smjera sjeverozapada

IZVORI I LITERATURA

IZVORI I LITERATURA
AZIZI, Ismet: Klima e Tropojës dhe Anamoravës. Academa.edu (PDF)
DIKU, Abdulla; SHUKA, Lulëzim: Pyjet e vjetër të Ahut në Shqipëri (u prijevodu: Rizici u albanskim starim bukovim šumama). Odjel za biologiju Sveučilišta u Tirani. (PDF)
DIKU, Abdulla; SECI, Admir, SHUKA, Lulëzim: Old beech forests in Abania. Tirana, 2019. (PDF)

Sažetak: Albania is currently ranked as the country with the least forest resources in Europe. Based on data from the forest cadastre and INSTAT 2017[1] Albania has about 1.052 million ha with forests (36.6% of the country's area), with a timber volume of about 51.6 million m 3. Based on these figures, it turns out that the forests in Albania are quite degraded, with a volume of only 49 m 3 /ha. In the last 20 years, the national forest stock has reduced by 32 million m 3 , while the average volume per hectare has decreased by 40%, dropping from 81 m 3 /ha in 1997 [2] to 49 m 3 /ha (MoE 2017). There is a deep gap between the natural growth of forests and the volume of the forest stock that decreases and where the cutting of forests exceeds 2-3 times their growth (EEA 2015). If in 1997 virgin forests accounted for about 7% of the national forestry stock area (2017), nowadays these forests account for only 1% of the forests, an indicator of their drastic reduction over a period of only 20 years. Beech forests represent the most important forest type in Albania regarding its contribution to the surface and volume of the national forest fund. According to the cadastral data 2017, beech forests have an area of about 171 thousand hectares (about 17% of the forest area of the country). But most of the beech forest importance is estimated by the volume it provides as a kind, which counts to about 20.4 million m 3 (40% of the country's forestry stock), with an average volume of 119 m 3 / ha.

ELEKTRONIČKI ČLANCI I IZVORI
LUSHAJ, Zeqir: Shtëpia e Zotit. Zemra Shqiptare. 13.8.2012.
Fisi Gashi dhe Legjendat e tij. (Pleme Gashi i njegove legende). Zëri i Kosovës. 28.8.2018.
Gashi (tribe). Wikipedia
Gjeografia e Tropojës. Wikipedia
Rrethi i Tropojës. Wikipedia
Shkëlzen. Wikipedia
Një rrugëtim pa fjalë në bjeshkët e Tropojës. Keshilla.net

Pogled na Dobërdol
Na ledenjačkim koritima Dobërdola i obližnje Sylbice nalazi se mnogo ledenjačkih jezera. U kuloaru podno vrha Kershit Kocajve (u pozadini), nazire se površina jednoj od najvećih - jezera Dashit.

ELSIE, Robert: Hydronymica Albanica — A Survey of River Names in Albania (PDF)

Kontaktirajte administratora stranice - Contact the Website administrator

Imate li bilo kakve komentare, ispravke, mišljenja ili priloge o ovoj stranici?
Molimo pošajite ih putem slijedećeg obrasca ili direktno na adresu elektroničke pošte: E-MAIL
Navedite o kojoj se planini ili temi radi. Ovisno o Vašoj želji, Vaš identitet u objavljenom tekstu (prilogu) može biti prikazan ili neobjavljen.
ODGOVARAM NA SVAKI UPIT!
Ukoliko ne dobijete odgovor, molim Vas pišite direktno na slijedeću adresu: papaczg@hotmail.com

INDIVIDUAL VISITORS SINCE JANUARY 14TH, 2019

Ova web-stranica se financira samo vlastitim sredstvima. Ako želite malim prilogom financijski pomoći njezin rad i opstanak, molim Vas da to učinite putem usluge Pay Pal. Puno Vam hvala!

This web-page is financed only by my own personal sources. If you would like to help its functioning with a small donation please be kind to do it over Pay Pal. Thank you a lot!

Svi materijali (tekstualni, kartografski, fotografski, audio i video) kojih je isključivi autor DINARSKO GORJE mogu se slobodno preuzimati, bez ikakvih dodatnih uvjeta. Radi se o materijalima na stranici uz koje nije posebno navedeno tko je njihov izvor ili se iz samog sadržaja to ne vidi. Ukoliko želite koristiti pojedine sadržaje sa stranice, a u dvojbi ste o njihovu porijeklu, molimo da kontaktirate DINARSKO GORJE.

All materials (textual, cartographic, photographic, audio and video) of which the sole author is DINARSKO GORJE WEBPAGE (Dinaric mountains) can be freely downloaded and used without any additional conditions. These are materials on the site where their source or author is not specifically stated. If you want to use some content from the site, and you are in doubt about its origin, please contact the Website administrator.

PLEASE, KEEP OUR ENVIRONMENT CLEAN!

Grupa Shkëlzen

O planini

Uvod