  |
  |
|
Barsko primorje
Područje: Planine primorske i središnje Crne Gore
Obližnje grupe: Primorske planine Crne Gore
Obližnji krajevi: Ulcinjsko primorje, Crmnica
Obližnje planine: Rumija, Sutorman, Lisinj, Možura
Država: Crna Gora
Obližnje grupe: Primorske planine Crne Gore
Obližnji krajevi: Ulcinjsko primorje, Crmnica
Obližnje planine: Rumija, Sutorman, Lisinj, Možura
Država: Crna Gora
-
-
|
ŠTO VIDJETI I POSJETITI Planine Rumija, Lisinj, Vrsuta Stari Bar Višestoljetne masline i Stara maslina Panoramska cesta, s uređenim vidikovcima, koja ide iz Virpazara, preko planina do Bara. Pogledi na Skadarsko jezero, Crmnicu, Jadransko more i obalu. |
| Reljef |
-
| Klima |
-
-
|
TEKST |
Prikaz Barskog primorja, 1571.
|
|
Stari Grad Bar
Latinski Antibaris; tvrđava koja je više stoljeća bila centar grada Bara, sve dok se grad nije preselio niže, u polje i uz more. Danas je napušten i nalazi se u ruševinama. Djelomično je rekonstruiran i otvoren za turističke posjete. U pozadini je planina Rumija. |
Stari Bar
Razglednica Starog Bara iz druge poovice 19. stoljeća
|
Gretva
Rođak pisca i učitelja Luke Jovovića (Gluhi Do, Crmnica) bio je Milo Jovović, pjesnik, koji je rođen 1866. godine u Gretvi kod Starog Bara. On je osnovnu školu završio u svom rodnom mjestu. Jedno vrijeme je živio u Carigradu, a bio je službenik u Arcidbiskupiji i monopolu. Pisao je dječje pjesme koje je objavljivao u više tadašnjih časopisa. Sačuvan je podatak da je njegove pjesme imao na uvid Jovan Jovanović. Zmaj prilikom njegovog boravka u Baru.
Rođak pisca i učitelja Luke Jovovića (Gluhi Do, Crmnica) bio je Milo Jovović, pjesnik, koji je rođen 1866. godine u Gretvi kod Starog Bara. On je osnovnu školu završio u svom rodnom mjestu. Jedno vrijeme je živio u Carigradu, a bio je službenik u Arcidbiskupiji i monopolu. Pisao je dječje pjesme koje je objavljivao u više tadašnjih časopisa. Sačuvan je podatak da je njegove pjesme imao na uvid Jovan Jovanović. Zmaj prilikom njegovog boravka u Baru.
Bar
|
PRISTAN
10.3.1905. simboličnim potapanjem kamena temeljca u more s inicijalima Nikole I Petrovića, obilježena je gradnja Pristana u Baru, prve crnogorske luke. Polaganju kamena temeljca nazočili su pored kralja Nikole i njegove pratnje i predstavnici "Barskog društva" (Compagnia di Antivari), investitora izgradnje barskog pristaništa, grof Foscari, kapetan Coletti, Volpi i drugi. Radovi su počeli 23.3., iako ugovor između crnogorske vlade i "Barskog društva" nije bio potpisan zbog protivljenja Rusije i Austro-Ugarske talijanskim ulaganjima u Crnoj Gori. Tek godinu poslije, 27.6.1906, ugovor su na Cetinju potpisali – u ime crnogorske vlade ministar financija i građevina Andrija Radović, a u ime "Barskog društva" predsjednik Roberto Paganini i savjetnik Giuseppe Volpi. Na obali mora, ispod Volujice, ubrzo se počelo formirati naselje, koje je prema odluci Ministarskog savjeta Kraljevine Crne Gore 24.4.1908. dobilo ime Novi Bar. Time je službeno ukinuto ime Pristan, mada je u upotrebi ostalo sve do 1976. kada su zbog širenja Luke Bar njegovi žitelji iseljeni, a naselje do temelja porušeno. O nekadašnjem Pristanu, odnosno Novom Baru, danas svjedoči samo monografija, koju je 2006. objavila grupa građana, nekadašnjih Pristanjana. |
Pristan početkom 20. stoljeća (na staroj razglednici)
|
|
Nisko brdo Volujica smjestilo se između mora i plodnog Barskog polja. Proteže se u dinarskom smjeru SZ-JI, u duljini od oko 8 km,od rta Volujica u gradu Baru na SZ, do naselja Dobra Voda na JI. Prosječne je širine do 1 km. Najviši vrh je Filin Tuz (256 m), Svojim sjeverozapadnim šiljatim krajem tvori manji trokutasti izduženi poluotok koji završava rtom Volujica i koji s juga zatvara Barski zaljev i luku Bar. Obalna padina je strma, na njoj ima par špilja, zaljev Bigovica, ali i par malih žala. Više vegetacije ima na kopnenim padinama brda. Iako na samom brdu nema naselja, njegovo je cijelo sjeverno podnožje urbanizirano gradskim i prigradskim naseljima Bara. Na krajnjem jugoistoku se u novije vrijeme na obroncima brda grade turističke urbanizacije. Na brdu se mogu opaziti dva paralelna i izmaknuta glavna grebena (Velji vrh - Dugački vrh i Filin Tuz - Mogila) između kojih se nižu manja polja: Bigovica, Police, Gorak. U polju Gorak se danas nalazi veći kamenolom.
Viši vrhovi su: Velji vrh (189 m) Dugački vrh (175 m) Filin Tuz (256 m) kota 218 (218 m), na grebenu Filinog Tuza kota 201 (2101 m), na grebenu Filinog Tuza Mogila (228 m) Naziv Pretpostavlja se da je ime brdo Volujica odnosno Valovica dobilo od riječi val, jer su uz njezine stijene, rtove i grebene znali biti veliki i opasni valovi, zbog kojij je tijekom cijele povijesti često dolazilo do brodoloma. Prema drugim mišljenjima, kako se u izgovoru starih mještana čuje i kao Volovica, ime je dobila: ili kao toponim prenesen iz Polablja, gdje je na starim mapama sačuvan oblik Volovica, ili po ispaši goveda-volova na njenim padinama. IZVOR: Borislav Stojović, Toponimi u barskoj opštini. Matica, časopis Matice crnogorske. Proljeće 2011. str. 105.-120. (PDF) |
Karta Volujice
Detalj stare topografske karte, izvorno mjerilo 1:50.000, sekcija Podgorica 63 (677-3), izdanje 1967. (izmjereno 1963., dopunjeno 1966.) |
Volujica, zapadni dio
Detalj stare topografske karte, izvorno mjerilo 1:25.000, sekcija Bar (160-3-3), tiskana 1979. (dopunjena 1972.) |
Volujica, jugoistočni dio
Detalj stare topografske karte, izvorno mjerilo 1:25.000, sekcija Stari Bar (160-3-4), tiskana 1979. (dopunjena 1972.) |
|
Pristan i Novi Bar podno Volujice
U jugoistočnom dijelu Barskog zaljeva, podno brda Volujica, još je u srednjem vijeku podignuto neveliko barsko pristanište preko kojega se odvijao promet robom grada Bara, jer se on nalazio 4-5 km udaljen od obale. Pristanište se zvalo Mandrać (Mandracchio). Nalazilo se do zgrade turske (kasnije cmogorske) carinarnice, a činili su ga lukobran i mali drveni gat, dugačak desetak, a širok tri do četiri metra, uz koji su mogli pristati brodovi nosivosti 480 do 720 tona. Gat je od jakih valova štitio nasip od kamena. Nakon odlaska Turaka 1878. godine, na Pristanu je 1880. otvoreno Knjaževsko crnogorsko kapetanstvo luka i pomorske zdravstvenosti. Uz pristanište se krajem 19. i početkom 20. stojeća formiralo i naselje Pristan. Godine 1908. odlukom Ministarskog savjeta Knjaževine Crne Gore, naselje Pristan dobilo je ime Novi Bar, a dotadašnji Bar je nazvan Stari Bar. ZAPISI IZ PROŠLOSTI
Godine 1859, područje Pristana je posjetio i ruski diplomat Jegor Petrovič Kovaljevski, koji je zapisao da ovdje svakog dana pristiže Lloydov brod, ali da osim kuće Lloydovog predstavnika i vrlo ružnog hana, nema nikakvih kuća. Nakon odlaska Turaka 1878. godine područje Bara pohodii su brojni stranci, među kojima je bio i ruski znanstvenik Pavle Apostolovič Rovinski, koji je u Crnoj Gori proveo punih 25 godina. Rovinski je u Baru boravio više puta, počevši od 1880. godine. On je tako u moskovskom časopisu Ruska misao (Русская мысль), objavio članak Novooslobođeni gradovi Cme Gore, u kojemu je također opisao i Volujicu:
Na Pristanu se sada nalazi agencija austrijskog "Lloyda", komanda pomorske policije i sanitarni odjeljak, tri državne prodavnice žita i soli, jedno svratište za trgovce, gostionica sa sobama za goste i druga gostionica nižeg razreda i, najzad, telegrafska stanica i karantin. Sve ove građevine, osim dvije, sagrađene su u nizu ispod Volujice, brijega koji se kao rt uvukao u more i koji brani pristanište od južnog vjetra. Na njegovom kraju se nalazi kula svetilja, a još ranije tamo je bilo utvrđenje Volujica koje je herojski izdržalo bombardovanje sa tri turske topovnjače za vrijeme crnogorske opsade Bara. Na Cetinju je 27.6.1906. godine potpisan "Ugovor o gradnji i eksploataciji barskog pristaništa sa dodatnom slobodnom zonom i željeznicom od Pristana do Skadarskog jezera, kao i plovidbi mehaničkim sredstvima po Skadarskom jezeru". U ime crnogorske Vlade ugovor je potpisao ministar financija i građevina Andrija Radović, a u ime "Barskog draštva" predsjednik Roberto Paganini i savjetnik Josip Volpi, bivši guverner Tripolisa i ministar financija Kraljevine Italije. U članu 1. ovog Ugovora, pored ostalog, stoji da se "Barsko društvo" obavezuje da će "o svom trošku sagraditi Barsku luku (Pristan); jednu rivu uzduž Volujice, jedan mol od najmanje tri stotine metara duljine da zaštiti pristanište od maestrala. Jedan kanal za potok Rikavac koji bi udaljio ušće od porta da ga ne zasipa, sa kamenim digama s obije strane u moru, tako da ušće potoka ne bi more zatrpavalo (...) Željeznička pruga dolaziće rivom Volujice, pa digom do samih parobroda koji će uz dig neposredno pristajati za iskrcavanje i ukrcavanje robe". Barsko društvo se u ovom članu takođe obavezuje i na izgradnju željeznice od barskog Pristana do Skadarskog jezera preko Sutormana, zatim na snabdijevanje jezera "dovoljnim plovidbenim mekaničkim materijalom", eksproprisanje zemljišta za izgradnju, kao i na popravku kanala svih postojećih rijeka koje vode ka jezera ili otvaranju novih kanala i puteva. 
Stara fotografija Pristana i brda Volujica u pozadini
|
Pristan, 1909. godina
|
|
RT VOLUJICA
Krajnji sjeverozapadni dio brda Volujice tvori šiljati poluotok koji prodire u more i završava rtom Volujice. Kako općenito crnogorska jadranska obala (s izuzetkom Boke Kotorske) nije jako razvedena, brdo Volujica svojim krajem grebena tako tvori jedan od najistureninjih rtova u Crnoj Gori. On zatvara jugozapadnu stranu Barskog zaljeva i također s ostatkom brda čini prirodnu branu između mora i plodnog Barskog polja. Zbog takvog položaja bilo je moguće da se s unutarnje strane brda razvije najveća luka crnogorskog primorja. Nakon što greben brda kod rta Volujice ponire u more, i dalje se u istoj liniji nastavlja njegov podvodni dio, koji se spušta do 30 metara dubine. Ovaj izduženi podvodni dio grebena obilježavaju strme litice. Zbog izloženosti otvorenom moru i vjetrovima koji ovdje pušu, u okolici ovoga rta dogodilo se mnogo brodoloma, od ranih povijesnih vremena od antičkog razdoblja sve do danas. Primjerice za jake bure, koja diže velike valove, bilo je je gotovo nemoguće proći Volujicu i ući u Barski zaljev. 
Stara fotografija rta Volujice i dijela Barskog zaljeva
|
|
|
Svjetionik
Za vrijeme Turaka, pred Pristan je jednom tjedno dolazio parobrod austrougarskog "Lloyda" iz Trsta. U doba Veljeg rata (crnogorsko-turski rat, 1876-1878) je rijetko prometovao, da bi nakon 1878., nakon što su Bar preuzeli Crnogorci, potpuno prestao dolazak. "Lloydovi" uslovi za ponovno pokretanje linije bili su sniženje lučkih taksi, uz obavijest o sanitarnom stanju, kao i da se na rtu Volujica postavi svjetionik, a u luci plutača za privezivanje njihovih parobroda, da se postavi ili sagradi carinarnica s prostorijama za primanje robe, te da se njihovim parobrodima u svako doba dana i noći daje slobodan promet u dolasku. Ubrzo je, nedaleko od Pristana, na Volujici namješten fenjer dometa 10 nautičkih milja, a uskoro je popravljena i čuvareva kućica oštećena u ratu. Svjetionik je pušten u rad 22.11.1879. godine. Za prvog crnogorskog svjetioničara imenovan je dvadesetšestogodišnji Petar Stiepov Kalica iz Šušanja, ranije zapošljen kod Uprave pomorskih svjetionika u Carigradu. Kad je Petar 1920. oslijepio, posao je preuzeo njegov sin Jakov. |
Svjetionik na rtu Volujica
|
|
Olupina broda Dogue
Nakon jednog od brojnih brodoloma, uz rt Volujica, ostale su olupine francuskog broda "Dogue", koji je potonuo 1915. godine, u najvećoj nesreći u vodama oko Bara. Francuski brod razarač (protutorpljarka / kontratorpiljer) Dogue je zajedno s razaračem „Fo“, 23.2.1915. dopratio u luku Bar engleski parobrod “Whitehead” koji je donio tovar hrane. Zbog jakog vjetra u ponoć 24.2. Dogueu je sidro oralo po morskom dnu i brod je na oko 300 m od vile Topolica u Prisanu naletio na austro-ugarsku minu, prepolovio se i potonuo i s njime su stradala 39 člana posade. Nakon više od pola vijeka mirovanja na morskom dnu, zbog neophodnog produbljivanja basena pristaništa, olupinu “Daga” su iz lučkog akvatorijuma izmjestile firme “Preduzeće Ivan Milutinović” iz Beograda i splitski “Pomgrad”. “Dag“ je izrezan u nekoliko komada izmještenih 30-ak metara udaljenosti jedan od drugog ispod ponta Volujica blizu lučkih rezervoara. Izmještanju olupine 1973. prisustvovali su i zvaničnici francuske ambasade u SFRJ. U minulih tridesetak godina, priča o “Dagu” postala je sastavni dio usmenog predanja, a njegova olupina nezaobilazno pohodište ne samo barskih ronilaca. https://forum.cdm.me/showthread.php?6587-ARHEOLOGIJA-CRNE-GORE/page5 Siniša LUKOVIĆ |
|
Zaliv Bigovica; od rta Volujica do ponte Bigovica
Kada se krene od Bara ka jugoistoku (1.5 km direktne udaljenosti), Bigovica je prva uvala na koju se nailazi poslije najisturenijeg volujičkog rta (Ponta Volujica) (Sl. 1.2.5). Ona zaprema površinu od oko 150 m širine i 200 m maksimalne dužine i zbog prilično dobre zaštićenosti bila je odvajkada mjesto za zaklon brodovima. Odatle i potiče njeno slovensko ime, koje se izvodi od riječi big (bijeg) ili pribježište.3 Barski akvatorijum, kao uostalom i cijela crnogorska obala nema idealne prirodne uslove za potpunu zaštitu jedrenjaka i brodova, pa se svaka od njih koristila prema vremenskim uslovima u datom trenutku (Varda 1996: 280). Bigovica je zaštićena isturenim rtom (Ponta Bigovice), usmjerena svojim krakom prema sjeverozapadu. Na taj način ona je barijera jakom južnom vjetru, dok je od bure brani brdo Volujica. Njena slabost su zapadni i djelimično sjeverozapadni vjetar kojima je izložena čitavom širinom zaliva, kao i jake morske struje koje idu uz južnu i jugozapdnu padinu Volujice praveći kovitlac u samom zalivu. Zbog toga je arheološki materijal uglavnom skoncentrisan na južnoj polovini, uz sam rub oboda stjenovitog rta koji od vrha Ponte pada od 12 do 3 metra dubine. Na taj način vijekovima se akumulirala jedna velika količina krhotina antičkog transportnog materijala, uglavnom amfora, ali i stakla i metalnih predmeta, skoncenrisanih ili uz samu ivicu rta ili ispod sendimentnih nanosa pijeska, krupno zrnastije granulacije pomješane sa velikom količinom otpadaka organskog sistema podvodne flore ovog područja i pjeskovito-glinovitih naslaga iz kojih raste morska trava. Koncentrcija arheološkog materijala je ujedno i granica dvije morfološki različite kompozicije dna ili dva geo-vegetabilna sistema (Slika 3) . Tako su uticaji podvodnih struja kreirali podvodnoarheološku sliku koja je u zavisnosti od dubine sendimentnog taloga negdje veća i dublja, dok je na drugim mjestima, pretežno uz rub stjenovite podvodne padine vidljivija ali plića, bez stratigrafije, sa materijalom koji se nagomilavao stalnim pretumbavanjem dna, pa se u istim prostornim kontekstima mogu naći materijali koji pripadaju različitim hronološkim okvirima i proukcijama od IV vijeka prije Hrista do XVII vijeka. To dokazuje da se o Bigovici kao luci može govoriti sa aspekta dugotrajnog pretovara, gdje se opaža vjekovno korištenje ove uvale kao malog emporiona. Tokom istraživanja 2011. godine postavljeno je 7 sondi od kojih je 5 otkopano do kraja. U njima je pronađeno 157 fraagmenta keramičkog materijala: sonda I (dimenzije 1.50 x 1.50 m) – 20 ulomak , sonda III (3.20 x 1.90 m) – 31 ulomak, sonda V (dimenzije 1.50 x 1.50 m) – 39 ulomaka, sonda VI (1.50 x 1.50 m) – 26 i sonda VII (1.50 h 2.00) – 31 karamički ulomak. Sonde II i VII zbog tehničkih nemogućnosti nisu završene do kraja. Pozicioniranje je obavljeno na mjestima gdje se koncentracija materijala kreće varijabilnom putanjom, i gdje različiti sastav sedimenata upućuje na promjene nastale kao plod stvaranja emporijalnog organskog sistema ili je posljedica i recentnih pretumbavanjana, jer Bigovica je u XX vijeku korišćena kao poligon za uništavanje eksplozivnih sredstava. Prema raspoloživoj arhivskoj dokumentciji saznali smo da je na samoj obali uništen torpedo iz drugog svjetskog rata. Tokom istraživanja 2012. godine otvoreno je 7 sondi (X-XVI) na onim pozicijama gdje se pretpostavljala najveća koncentracija materijala koja bi omogućila i sagledavanje vertikalne stratigrafije. Dimenzije sondi X-XIV iznosile su 1.50 x 1.50 m, sonda XV je dimenzija 2.00 x 1.00 m, a sonde XVI 2.00 x 1.50m. Sonde su iskopavane korišćenjem vodene pumpe koja se nalazila na ronilačkoj platformi broda Downunder. Uočena je skoro ista stratigrafska aktivnost kao i prethodne godine: koncentracija ulomaka po površini, pijesak krupnije granulacije, pjesak sitne granulacije pomješan sa ginovitim muljem, živa stijena ili van granice sedimentnih naslaga samo sitan pijesak do žive stijene. -U barskom podmorju primarni lokaliteti sežu u doba antike. Među njima je najpoznatija uvala Bigovica na Volujici, jedan od najznačajnijih hidroarheoloških lokaliteta u Crnoj Gori. Ovo mjesto, zaštićeno od sjevernog vjetra, bilo je pomoćna zimska luka barskog kraja i u njoj se nalazi nekoliko amforišta-potopljenih brodova. Na žalost, ona je potpuno nezaštićena. U Bigovici je pretovarana roba za domicilno barsko stanovništvo u III vijeku prije nove ere, što je potvrđeno pronađenim južnoitalskim tipovima amfora koje se vezuju za ovaj period. Tu je i potopljeni brod iz IV vijeka nove ere, na kojem se, prema aproksimativnoj metodi statističke obrade, nalazilo između hiljadu i dvije hiljade amfora sjevernoafričkog porijekla-kaže Zagarčanin. Barski arheolog naglašava da je tragično što je gro ovih amfora ukraden, te da se “još uvijek krade”. -Zavičajni muzej u svojoj postavci ima samo dvije polomljene amfore, uprkos postojanju nekoliko antičkih amforišta u okruženju, od kojih je najznačajnija upravo Bigovica koja je inače pod zaštitom države-istiće Zagarčanin. Sagovornik “Vijesti” napominje da se ne smije smetnuti s uma kako arheologiju danas čini sve što se zbilo do II svjetskog rata, pa arheološke atrakcije mogu biti i potopljeni brodovi iz oba svjetska rata. Barsko podmorje, kaže, krije još nekoliko atraktvnih hidroarheoloških lokaliteta koji su “na sreću na veoma velikim dubinama”. -Za silazak do njih potrebni su napredak ronilačke tehnike i tehnologija ronjenja, jer do ovih dubina barski i ostali devastatori koji se kriju iza zaštitničkih “namjera” zasad ne mogu doći-zaključio je Zagarčanin. Riječ je o amforištima iz III v.p.n.e i II v.p.n.e. kao i o potopljenom jedrenjaku iz XVIII vijeka sa dva pramčana topa, koji se nalazi ispred Bigovice. Od novijih nalazišta, duboko pod vodom su i američki bombarder B-25, te po jedan njemački “meseršmit ME109” i jedan britanski “spitfajer”, oboreni u II svjetskom ratu i pali u more nadomak Bara. Valja još podsjetiti:“Rumija“, osma po redu od deset jahti kralja Nikole-tačnije njena olupina, važan je podvodni spomenik crnogorske pomorske istorije, koji preko 80 godina leži na dnu barske luke i jedan je od rijetkih podvodnih objekata koji se od 1967. nalazi pod zaštitom Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Austrougarska Mornarica ju je drugog marta 1915. torpedima sa dva razarača potopila na vezu u Pristanu. Prema dostupnim bilješkama, brod dužine 42 metra leži orijentisan u pravcu istok - zapad, 80 metara od glavnog lukobrana, na dubini od samo 11 metara. Od broda je ostalo samo metalno korito, tri metra visine. U mulj je “Rumija” potonula samo do rama osovinskog voda. Kompletna drvena nadgradnja - jarboli, kabine, komandni brod, paluba - zbrisani su kobilicama i sidrima velikih brodova... Pet metara od pramca, i na dva mjesta na sredini, i metalno korito presječeno je odozgo nadolje, pa je korito samo uslovno još u jednom komadu. Potpalublje i mašinsko odjeljenje toliko su uništeni da se teško može utvrditi šta je gdje. Od 22 brodska prozorčića, ostala su samo tri. Iz bezoblične hrpe lima izdvajaju se pramčano vitlo sa mehanizmom i velika četvorokraka brodska elisa. Jedrenjak kod Bara, jedno od otkrića TV serije “Podvodni svijet Crne Gore” ljeta 1993, nalazi se u mulju na 51 metar pod vodom, kilometar od rta Volujica. Do dana današnjeg ostaje nepoznato porijeklo tog broda dugog oko 40-ak metara. Njegovo najupadljivije “odličje” su dva velika topa kalibra 180 mm, dugački oko 3,3 metra i teški po dvije tone, koji su na palubi. U prisustvu arheologa, sa broda su izvađeni kompas i flaša šampanjca! Tu gdje je sada, jedrenjak je nedostupan, i sreća je što su topovi na toj dubini. Inače, da su pliće, vjerovatno bi odavno “isplivali”! Radomir PETRIĆ https://forum.cdm.me/showthread.php?6587-ARHEOLOGIJA-CRNE-GORE/page5 Obalna padina Plaža Bigovica (Uvala Bigovica) je prirodna, šljunkovita, dužine 20-ak žalo šljunč metara plaža. Nalazi se u istoimenoj uvali iza brda Volujac. Omiljena je među roniocima. Još pre XV veka korištena je kao zimsko pristanište jer je zaštićena od vetra. Ovdje se nalaze potopljeni brodovi koji mogu biti interesantni za podvodne arheologe. Nažalost druge pogodnosti nisu prisutne. Sa morske strane barski zaliv stiti brdo Volujica, iza cijeg se rta nalazi zaklonjena i tesko pristupacna kamenita plaza Val od Bigovice, poznata po izuzetno cistoj morskoj vodi. Dvije male uvale sa interesantnim plazama Crvene stijene (Crvena pecina, Velika i Mala stijena), nalaze se izmedju Vala od Bigovice i rta Skocivuk. Kretajuci se ka jugoistoku, nailazi se na mjesto Ujtin – potok, te zaliv Mrkojevici. Na tim djelovima barske rivijere, obala je strma, sa stijenama i mnogobrojnim klifovima. Ipak tu su smjestene i nekolike plaze. Plaza u uvali Mali pijesak, zatim plaze Trila i Veliki pijesak, koje se prostiru sve do rta Meret. Plaza Veliki pijesak je kamenita plaza, veoma poznata zbog ciste i bistre morske vode. Ta plaza kupacima je interesantna i zbog razudjenosti dijela obale na kojoj se nalazi kao i zbog bujne suptropske vegetacije. Duzina plaze Veliki pijesak je 298 metara, a povrsina 8.046 m². Od rta Meret pa do rta Komina, nalaze se uvale: pod Meret i pod Crnjaku, sa istoimenim plazama. Nekoliko stotina metara dalje nalazi se Uvala maslina ili Utjeha, gdje je smjestena plaza Utjeha, napravljena od zuckastih i bjelicastih krecnjaka. Od rta Ademov krs do Karastanovog rta, proteze se plaza u uvali Paljuskovo, a nesto juznije od tih mjesta nalazi se plaza u Uvali hladna i zal Peskic. U uvali Canj, mjestu koje je se nalazi na dijelu magistralnog puta, Petrovac – Bar, nalazi se plaza pokrivena sitnim pijeskom i sljunkom, duzine 797 metara. Ljeti, ta plaza je jako omiljeno mjesto za odmor i rekreaciju kako mjestana, tako i mnogobrojnih turista. Spomenici kulture: Uvala Bigovica, III-IV vijek| 26:04:2012 Uvala Bigovica nalazi se s druge strane brda Volujica. Riječ je o uvali koja je od III v. p.n.e. do XV v. n.e. korišćena kao zimsko pristanište, jer je zaštićena od bure i djelimično od juga. Ovdje se, na dnu zaliva, nalaze svjedočanstva koja najrječitije opisuju istoriju Bara, povezujući vjekove zahvaljujući arheološkim nalazima. U publikacijama koje pominju Bigovicu kao hidroarheološki lokalitet sa amforištem navodi se potonuće pretovarene antičke galije nekog velikog nevremena, koja je transportovala vino. Pronađeni su i ulomci koji su dospjeli tokom pretovara i utovara robe, a kontinuitet od 18 vjekova, zaključno sa kasnosrednjovjekovnim nalazima stonog posuđa i mesinganih pečata za pečaćenje tovara iz XV i XVI vijeka, govori da je Bigovica bila neophodna za život Bara. I tipologija amfora pokazuje da se pretovar u kontinuitetu održavao sve do srednjevizantijskog perioda. Na samoj obali, u najnovijim istraživanjima je otkrivena rampa za pretovar tereta, kao i ostaci brodoloma iz IV i I vijeka prije nove ere. Pronađeni su ulomci skoro svih poznatijih mediteranskih radionica, među kojima prednjače italo-grčki tipovi, istočno i sjevernomediteranski, skoro sve poznatije sjevernoafričke produkcije, vizantijske amfore... Bigovica je danas najdevastiranije podvodno arheološko nalazište na ovom dijelu Jadrana. Sve je uništeno, bolje reći razrovano, a ukradenim amforama ne zna se broj. http://www.barinfo.me/text.php?kategorija=11&id=77 Zaljev Bigovica Mikovićeva pećina U blizini uvale Bigovica, nalazi se tzv. Mikovićeva pećina, atraktivna za turističko ronjenje, tvrde najbolja u Crnoj Gori. Mikovićeva pećina nalazi se na južnoj strani poluostrva Volujica, u blizini uvale Bigovica. Prema navodima srećnika koji su je posjetili, to je najbolja pećina za turističko ronjenje u Crnoj Gori. Ulaz u samu špilju je sa južne strane na dubini 7 do 8 metara. Neposredno po ulazu, ona se grana u dva pravca. Na desnom pravcu špilja se proteže kroz niz lavirinata u kojima vlada veoma slaba vidljivost i dosta su tijesni. Lijeva strana je prostranija i pogodnija za ronjenje. Čitava dužina lijeve strane je obilježena čeličnom sajlom koja je dobar putokaz do njenog kraja. Na samom kraju je sifon u koji se ulijeva slatka i hladna voda, i pravi jezero. Dobila je ime po legendarnom "Miki Munji", Miodragu Mikoviću, građevinskom inženjeru, pioniru ronjenja u Baru. http://www.barinfo.me/text.php?kategorija=16&id=216 B I G O V I C A - Mali zaton s plažicom na južnoj strani Volujice. Ime je, pretpostavlja se, dobilo po riječi big, što znači bijeg. Tu su u dalekoj prošlosti sklanjali lađice od jake bure, koja je kosila u Barskom zalivu (Borislav Stojović, Toponimi u barskoj opštini) Spomenici Spomenici kulture: Uvala Bigovica, III-IV vijek| 26:04:2012 | 02:40:31 Fatal error: Theme CSS could not load Uvala Bigovica nalazi se s druge strane brda Volujica. Riječ je o uvali koja je od III v. p.n.e. do XV v. n.e. korišćena kao zimsko pristanište, jer je zaštićena od bure i djelimično od juga. Ovdje se, na dnu zaliva, nalaze svjedočanstva koja najrječitije opisuju istoriju Bara, povezujući vjekove zahvaljujući arheološkim nalazima. U publikacijama koje pominju Bigovicu kao hidroarheološki lokalitet sa amforištem navodi se potonuće pretovarene antičke galije nekog velikog nevremena, koja je transportovala vino. Pronađeni su i ulomci koji su dospjeli tokom pretovara i utovara robe, a kontinuitet od 18 vjekova, zaključno sa kasnosrednjovjekovnim nalazima stonog posuđa i mesinganih pečata za pečaćenje tovara iz XV i XVI vijeka, govori da je Bigovica bila neophodna za život Bara. I tipologija amfora pokazuje da se pretovar u kontinuitetu održavao sve do srednjevizantijskog perioda. Na samoj obali, u najnovijim istraživanjima je otkrivena rampa za pretovar tereta, kao i ostaci brodoloma iz IV i I vijeka prije nove ere. Pronađeni su ulomci skoro svih poznatijih mediteranskih radionica, među kojima prednjače italo-grčki tipovi, istočno i sjevernomediteranski, skoro sve poznatije sjevernoafričke produkcije, vizantijske amfore... Bigovica je danas najdevastiranije podvodno arheološko nalazište na ovom dijelu Jadrana. Sve je uništeno, bolje reći razrovano, a ukradenim amforama ne zna se broj. Najljepša uvala postaje nova luka?| 14:10:2012 | 13:56:16 Izuzetnog izgleda i prozirno čiste vode, sa plažom do koje je teško doći pješice ili prevoznim sredstvima, uvala se nalazi s druge strane brda Volujica koje natkriljuje barsku Luku, a od III vijeka prije nove ere do XV vijeka nove ere korišćena je kao zimsko pristanište jedrenjaka, jer je zaštićena od bure i djelimično od juga. Ovdje se, na dnu zaliva, nalaze svjedočanstva koja najrječitije opisuju pomorsku istoriju Bara, povezujući vjekove zahvaljujući arheološkim nalazima. “Planiramo u budućnosti da realizujemo dvije velike investicione šanse. Prva se tiče izgradnje novog terminala za tečne terete, a drugi slobodne carinske zone”, rekao je SloboPajović, Izvršni direktor Luke Bar. Po njegovim riječima, terminal za tečne terete od Ponte Volujica ka Bigovici “težak” je od 500 miliona do milijardu eura, zavisno od načina gradnje. “Postoje dvije varijante za njegov nastanak. Prva je izgradnja cjelokupne nove luke sa gatovima i lukobranima na prostoru ispred Uvale Bigovica, a druga je da se podigne samo rezervoarska infrastruktura koja će se cjevovodima kroz tunel spojiti sa postojećim terminalom sa ove strane brda Volujica. Pregovaramo sa poznatim svjetskim partnerima, i vjerujem da će taj projekat biti realizovan”, istakao je Pajović. Konstruisanje nove luke, ili novog terminala, u Uvali Bigovica značiće otvaranje velikog broja radnih mjesta, i značajno povećanje profita najvećeg preduzeća u barskoj opštini, samim tim i Bara uopšte, jer je Luka Bar osnovni zamajac razvoja grada, ali će značiti i bespovratnu izmjenu prirodnih karakteristika u ovom dijelu crnogorske obale. Uvala Bigovica je, inače, upisana u registar spomenika kulture Crne Gore. Posljednjih godina, u njenoj podmorju se sprovode opsežna arheološka ispitivanja domaćih i stranih ekspedicija, a u posljednjim istraživanjima je otkrivena rampa za pretovar tereta, kao i ostaci brodoloma iz IV i I vijeka prije nove ere. Pronađeni su ulomci amfora skoro svih poznatijih mediteranskih radionica. Bigovica je ujedno danas najdevastiranije podvodno arheološko nalazište na ovom dijelu Jadrana. Na južnoj strani poluostrva Volujica, u blizini uvale Bigovica, nalazi se tzv. Mikovićeva pećina. Prema navodima srećnika koji su je posjetili, to je najbolja pećina za turističko ronjenje u Crnoj Gori. http://www.barinfo.me/text.php?kategorija=1&id=420 Potpisan memorandum o gasovodu, Bigovica čeka cijevi by Željko Milović | 29:08:2016 | 22:13:03 Ministri ekonomije Crne Gore, Albanije i Hrvatske i izvršni direktor azerbejdžanske državne naftne kompanije “SOCAR” potpisali su u petak Memorandum o razumijevanju za projekat izgradnje Jadransko-jonskog gasovoda. Naš portal je još 7. marta ove godine donio detaljan opis prolaska gasovoda kroz barsku opštinu, posebno apostrofirajući da će barska opština i njeno netaknuto priobalje biti kolateralna šteta pri izgradnji gasovoda, jer će on po najavama ulaziti u more upravo u Uvali Bigovica, jedinom preostalom netaknutom morskom raju u našem kraju. Prema Nacrtu dokumenta “Draft Gas Development Master Plan - WB10-MNE-ENE-01, May 2015”, preliminarno je određena trasa dijela Jadransko-Jonskog gasovoda koji ide kroz Crnu Goru. Gasovod će biti dužine 511 km i stvoriće preduslove za stvaranje tržišta prirodnog gasa Albanije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Hrvatske na nivou od oko 5-7 milijardi kubnih metara gasa godišnje. Gasovod iz Albanije ulazi u Crnu Goru blizu Štodre. Od granice, trasa ide u pravcu sjeverozapada prema Baru, a kod Kameničkog mosta prelazi rijeku na nekoliko mjesta i nastavlja ravnicom. Potom prolazi kroz stjenoviti i brdoviti teren prema Baru ka Uvali Bigovica, gdje ulazi u more, piše u Nacrtu. U Nacrtu se navodi da će u blizini Kameničkog mosta biti postavljeno gasno postrojenje tipa BVS. Jugoistočno od Bara biće postavljena postrojenja tipa BVS, PTS i PRMS. Od zaliva Bigovica do Trstenog, gasovod se polaže na morsko dno (oko 33,6km). Nakon izlaska iz mora trasa prolazi djelimično stjenovitim i brdovitim terenom u oblasti Lastve Grbaljske, Radanovića i blizu naselja nedaleko od postojećih zgrada, na daljini manjoj od 30 metara. Od Gošića gasovod ide preko poluostrva planinskim terenom prema Hrvatskoj, gdje se postavlja podmorski dio gasovoda od Rta Dobreč, kroz Boku Kotorsku do mjesta izlaska u uvali Čipavica u Hrvatskoj. Prema podacima iz Vlade, Crna Gora će nakon prolaska Trans-jadranskog gasovoda (TAP-IAP) kroz našu teritoriju, godišnje na ime tranzitne takse ubirati oko 21 milion eura. U prvih nekoliko godina, po puštanju gasovoda, planirano je da protok kroz Crnu Goru bude oko dvije do 2,5 milijarde kubnih metara gasa godišnje. Jadransko-Jonski gasovod (IAP) treba da poveže postojeći i planirane sisteme prenosa gasa Hrvatske sa Trans Adriatic gasovodom (TAP), koji će prenositi prirodni gas koji dolazi iz Azerbejdžana do granice Grčke, preko Albanije i Jadranskog mora do južne Italije i dalje ka zapadnoj Evropi. Izgradnja gasovoda će omogućiti gasifikaciju Albanije i Crne Gore, južne Hrvatske i Bosne i Hercegovine i obezbijediti diversifikovano i pouzdano snabdijevanje prirodnim gasom. Memorandum su potpisali Vladimir Kavarić, Tomislav Panenić, Damian Điknuri, MirkoŠarović i izvršni direktor SOCAR-a Murad Hejdanov. http://www.barinfo.me/text.php?kategorija=1&id=8845 |
Tunel Rikavac
Rijeka Rikavac (dužine 17 km) koja od Starog Bara prolazi reguliranim koritom kroz Barsko polje, provedena je od sela Tomba do Jadranskog mora tunelom koji prolazi kroz brdo Volujica. Tunel Rikavac - Bar - MNE Autor: Arhiva Snimaka |
Radio-telegrafska stanica "Volujica"
Na brdu Volujica, iznad tadašnjeg naselja Novi Bar (Pristan), 3.8.1904. godine otvorena je prva radio-telegrafska stanica u Crnoj Gori i na Balkanu, Stanica je bila povezana s radio-telegrafskom stanicom San Cataldo u Bariju, u Kraljevini Italiji, a dobila je ime po brdu na kojemu je bila sagrađena. Stanica Volujica sastojala se od zgrade stanice s opremom i antenskim sustavom od dva rešetkasta stupa visoka skoro 50 m, te između njih žičane antene. Uprava pošta i telegrafa Crne Gore, Uprava pošta i telegrafa Italije i talijanski inženjr Guglielmo Marconi sklopili su 5.5.1904. godine u Londonu Ugovor o instalaciji i eksploataciji jedne radiotelegrafske stanice sistema Markoni za javnu upotrebu u Baru. U ugovoru je navedeno: Knjaževska vlada Crne Gore daje gospodinu Marconiju dozvolu da instalira i koristi jednu radio-telegrafsku stanicu u Baru, određenu da bude u vezi sa jednom drugom stanicom istog sistema, na italijanskoj obali, bez drugih privilegija, sem slobode da obavlja službu telegrafskog tranzita između dvije zemlje, a za koju knjaževska vlada zadržava pravo cenzure u svako vrijeme. U ime tvrtke "Wireless Telegraph & Signal Co.” ugovor je osobno potpisao Marconi, a u ime Vlade Crne Gore Upravnik pošta i telegrafa J. Popović. Svečanosti puštanja u rad radio-stanice nazočili su crnogorski knjaz Nikola I. Petrović, njegovi ministri, talijanski službenici te osobno Guglielmo Marconi. Tom prilikom je knjaz Nikola I odlikovao Marconija i talijanskog poslanika Cusanija Velikim krstom Danilovog ordena, talijanskog generalnog konzula u Skadru Leonija II st. Danilovog ordena, i markiza Solarija, Marconijevog pomoćnika, III st. istog reda. 
Radio-telegrafska stanica "Volujica"
Saveznoj telegrafskoj kancelariji u Bernu crnogorsko Poštansko-telegrafski odjel uputio je izvješće da je 3.8. između crnogorske obale kod Bara i italijanske kod Barija uspostavljen telegrafski saobraćaj Marconijevim sustavom bez žice. U istom izvješću dalje se kaže:
"Radiotelegrafska štacija 'Volujica' u Baru i 'San. Kataldo' u Bariju ovlašćene su da vrše razmjenu međunarodne telegrafske korespondence, prema odredbama londonskog telegrafskog pravilnika. Telegrafska štacija 'Volujica' i 'San. Kataldo' vršiće ograničenu dnevnu službu od 8 sati izjutra do 9 sati uveče po srednjeevropskom vremenu. Telegrami razmjenjeni ovim pravcem nositi će naznačenje - Via Bari". Kako Marconi nije bio zadovoljan prihodima od stanice, crnogorski Ministarski savjet je 8.1.1908. godine odobrio Poštansko-telegrafskom odjeljenju da uzme od Marconija u najam tri godine njegovu radio-telegrafsku stanicu na Volujici, uz godišnju zakupninu od 2.500 franaka. Isto tijelo je 9.2.1909. godine dalo dozvolu "Barskom društvu" da otkupi "Volujicu", s tim da se na stanicama produžio radno vrijeme od 7 sati ujutro do pola noći, bez prekida. Tako je prihod od radio-telegrafske službe stanice "Volujica" od 1.1.1909. godine, umjesto Markoniju, pripadao "Barskom društvu", sve do unišenja stanice. Radio stanica je bila u funkciji sve do 8.8.1914. godine, kada su je, u Prvom svjetskom ratu, austro-ugarske krstarice “Szigetvar” i “Zenta”, razarači “Uskok” i “Tb72” bombardirali i srušili. Od nje je ostala samo antena. Kasnije nije nikad obnavljana. Naredbom crnogorskih vojnih vlasti demontirana je krajem 1914. godine. Već u ranu zoru okupilo se na Volujici, na kojoj je štacija podignuta, hiljadama naroda, kako iz mjesta i okoline mu, tako i iz susjednih pograničnih krajeva. U 9 sati iz jutra stigao je tamo njegovo kraljevsko visočanstvo Gospodar s pratnjom i dočekan je od okupljenog naroda najburnijim ovacijama. Nakon izvršenog crkvenog obreda vojvoda Gavro Vuković održao je govor na koji mu je odgovorio markiz Kuzani, a na kraju se Markoni zahvalio knjazu Nikoli na lijepom dočeku i ukazanim počastima. Nakon ovoga, slijedio je pregled radiotelegrafske stanice i na kraju se prišlo zakuski u paviljonu naročito podignutom za tu priliku. Prilikom zakuske, knjaz Nikola je nazdravio kralju Italije i poželio sreću i napredak italijanskom narodu, a Markoni, uzvraćajući zdravicu, to isto je poželio knjazu Nikoli i crnogorskom narodu. Drugu zdravicu knjaz je podigao u zdravlje Franca Josifa , vladara susjedne monarhije. Na kraju su pročitane depeše koje je knjaz Nikola tom prilikom uputio italijanskom kralju, austrijskom caru. 
Rušenje stupa radio-telegrafske stanice "Volujica"
|
Guglielmo Marconi (Bologna, 25.4.1874.- Rim, 20.7.1937.), Talijanski inženjer i fizičar. Jedan od osnivača bežične telegrafije. Od 1896. živio je u Engleskoj, gdje je 1897. patentirao primjenu elektromagnetskih valova za bežičnu telegrafiju. Godine 1901. Marconi je prvi uspio predati radio-signal preko Atlantskog oceana. Godine 1932. upotrijebio je decimetarske radio-valove.Za radove na bežičnoj telegrafiji podijelio je 1909. s Braunom Nobelovu nagradu za fiziku. Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država je u pitanju zasluga za izum radija (tj. pripadnosti odgovarajućih patenata) ipak presudio u korist Nikole Tesle. ZANIMLJIVOSTI Inspekciju nad radom novoosnovanih lučkih ureda na Pristanu (Bar) i u Ulcinju, do četiri puta godišne, obavljali su inspektori austrougarske Pomorske vlade iz Trsta, a prvi pregled takve vrste uslijedio je već u 9 mjesecu 1880. godine. Austro-Ugarska se striktno pridržavala uredbe o neuplovljavanju ratnih brodova (čak i vlastitih) u crnogorske vode, a stanje su kontrolirali stražarski brodovi "Sansego", "Kerka", "Move", "Grille", "Lissa". Zadržavanje je bilo dozvoljeno samo u slučaju nevremena ili kvara. Izuzetak nije učinjen čak ni pri svečanom otvaranju radio-telegrafske stanice na Volujici. Talijanski ratni brod "Marcantonio Colona" na kome je bio Guglielmo Marconi morao se usidriti pred Spičem, a talijanski inženjer je pod Volujicu doplovio čamcem. U notifikaciji radio-telegrafske stanice “Volujica” kod Savezne kancelarije za međunarodni telegrafski promet u Bernu imala je, juna 1912. godine, među ostalim, i slijedeći podatak:
Taksa od pojedine riječi 0,15 za riječ na telegrame iz Crne Gore u Italiju. Utvrđena taksa 1 lira i 9 santima za svaku dalju riječ, za telegrame iz Italije za Crnu Goru. Radio-stanica Bar Volujica može da saobraća sa ma kojim brodom i sa ma kojim krajem svijeta posredstvom stanice Bari. IZVORI
Mirjana Dragaš; Vremeplov: Prije 147 godina ustanovljena telegrafija u Crnoj Gori, Antena M, 3.8.2016. NEPOZNAT AUTOR: JUBILEJI: OLUJICA - 109 godina prve radiotegrafske stanice, Portal Analitika.me, 3.8.2013. Žejko Milović: Pristan - počeci, Portal Montenegrina Željko Milović: Pristan - Prve decenije XX vjeka, Portal Montenegrina |
|
Ismail-pašin dvorac u korijenu Volujice. Knjaz Nikola ga je
darivao 1886. godine Jovanu Jovanoviću Zmaju i od tada je nosio naziv "Zmajevac" Tokom 1886. godine Jovan Jovanović Zmaj je pokrenuo inicijativu o osnivanju štamparije u Baru i pokretanju lista "Jugoslavija" projugoslovenskog karaktera. Knjaz Nikola je Zmaju poklonio Ismail-pašin dvorac i imanje pod Volujicom ne bi li ga privolio da se nastani u Cmoj Gori. Poznati ljekar i pjesnik samo je jednom posjetio svoj Zmajevac, 20. avgusta 1888. godine. 1571. godine Barom gospodare Turci, koji su tom teritorijom vladali 307 godina. 1878. godine, Bar od Turaka oslobadjaju Crnogorci. Iste 1878. godine, Crna Gora je na Berlinskom kongresu proglasena samostalnom drzavom, te je i grad Bar dobio na svom znacaju i ugledu. Kako je prilikom oslobadjanja 1878. godine Bar bio mnogo porusen, Ministarski savjet Knjazevine Crne Gore 1908. godine, donosi odluku da se otpocne izgradnja novog grada, koji ce imati naziv Bar. Vremenom veliki dio stanovnika Bara pocinje selidbu u juznije djelove grada, naseljavajuci tako uglavnom dio uz samu morsku obalu, gdje pocetkom XX vijeka nastaje oblast poznatija kao Pristan, na cijem su mjestu udareni temelji Novog Bara. Turci su Bar zauzeli 1571. godine, i njime vladali sve do 1878. godine. silazak na more Kada su Crnogorci ponovo osvojili tvrđavu, u njoj se zbog ratnih razaranja nije mogao organizovati život. Stanovništvo se prvo preselilo u Podgrađe, da bi se urbano jezgo početkom XX vijeka oformilo ispod Volujice. Naselje je nazvano Pristan (Novi Bar). Pristan je bio prva crnogorska luka, zatim početna stanica prve balkanske pruge Bar – Vir, dok je iznad grada podignuta prva radio-telegrafska stanica u ovom dijelu Evrope. Na Pristanu je radila električna centrala, druga u Crnoj Gori, oformljen je prvi sportski klub, otvoreni hoteli i mini-aerodrom, ali je administrativni centar Sreza ostao Stari Bar. Nakon kratkotrajne vladavine Austro-Ugarske, Bar je 1918. postao dio Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Kraljevine Jugoslavije). U tim okolnostima je dočekao Drugi svjetski rat. Savo Lekić, Luka Jovović - učitelj i književnik. Matica crnogorska. Matica, br. 64, zima 2015. (PDF); M. Ratković, Barska gimnazija hram znanja. Bar 2002, str. 41.-43. Godine 1888. Bar je, na poziv knjaza Nikole, posjetio istaknuti srpski pjesnik Jovan Jovanović Zmaj, koji je želio da vidi dvorac što mu ga je, u znak zahvalnosti za njegovu ljubav prema Crnoj Gori poklonio knjaz Nikola. To je bio Ismail-pašin dvorac u podnožju brda Volujica. Pored ovog dvorca knjaz mu je poklonio pedeset rala zemlje i 200 korijena masline. Dvorac je dobio naziv Zmajevac. Znatno je oštećen u zemljotresu iz 1905. godine. Dvorac se Zmaju neobično svidio. Knjaz je želio da se Zmaj stalno naseli u Baru. Međutim, on se nije mogao navići na crnogorska brda i zaboraviti vojvođansku ravnicu. Bio je duboko ožalošćen preranom smrću svoje žene i djece, što je pjesnički izrazio u potresnom ciklusu njegovih pjesama „Đulići uveoci“. |
Na brdu Volujica nalaze se kiklopski zidovi: Cijeneći značaj kiklopskih zidova na brdu Volujica koji su do sada nedovoljno istraženi, neophodno je sprovesti arheološka istraživanja kako bi se došlo do novih saznanja
Gradine
U okolici uvale Bigovice ima ostataka više gradina (obrambenih fortifikacija) iz brončanog i željeznog doba.
Najstarija gradina priobalnog dijela koje gravitira oko uskog pojasa na i oko brda Volujica je u narodu nazvana gradina „Vrh od grobovlja“. Gradina je oblika pravilnog trapeza koji se svojim istočnim stranama naslanja na veliki peririmetralni tumul koji je osim kultnog i funeralnog karaktrera imao i svoj utilitarni značaj, kao neka vrsta osmatračinice koja je kontrolisala puteve iz pravca mora i kopna. Njen pravac pružanja pada strmo prema sjeveozapadnoj strani okrenutoj moru. Na taj način je prilično dobro pozicionirana prema prilaznom putu koji vodi od Vala od Bigovice. Tako je nastao prvobitni odbrambeni sistem koji je kontrolisao komunikaciju koja se penjala od mora, a zatim spuštala prema širokoj barskoj ravnici.
Neki recentni rezultati arholoških istrživanja na prostorima blizu uvale Bigovica pokazali su postojanje defanzivnih fortifikacionih sklopova (gradina) koje potiču iz bronzanog i gvozdenog doba. Najstarija gradina priobalnog dijela koje gravitira oko uskog pojasa na i oko brda Volujica je u narodu nazvana gradina „Vrh od grobovlja“. Gradina je oblika pravilnog trapeza koji se svojim istočnim stranama naslanja na veliki peririmetralni tumul koji je osim kultnog i funeralnog karaktrera imao i svoj utilitarni značaj, kao neka vrsta osmatračinice koja je kontrolisala puteve iz pravca mora i kopna. Njen pravac pružanja pada strmo prema sjeveozapadnoj strani okrenutoj moru. Na taj način je prilično dobro pozicionirana prema prilaznom putu koji vodi od Vala od Bigovice. Tako je nastao prvobitni odbrambeni sistem koji je kontrolisao komunikaciju koja se penjala od mora, a zatim spuštala prema širokoj barskoj ravnici. Prateći konfiguraciju brada Volujice, koje se svojim jugoistočnim krakom postepeno spušta prema moru, nailazimo na veliki broj tragova suvozidina sa ostacima različite praistorijske keramike po površini. Na velikom platou izviše uvale, površine 0.30 m x 0.20 metara u mlađem gvozdenom dobu formirano je iliro-helenističko utvrđenje, od kojeg je očuvan zid od velikih kamenih blokova (kiklopi). To svjedoči da su naselja i utvrđenje bili veoma blizu temporarnog emporiona, preko kojeg se snabdijevao oblasni ilirski živalj u ranim periodima antike. Takođe, veoma blizu današnje luke, u zaseoku Kapljeva, a na pravcu puta koji preko brda Volujica komunicira sa uvalom Bigovica, otkopan je veliki broj ulomaka skifosa iz 4. vijeka prije nove ere skoncentrisanih na jednom mjestu. Sifosi su pronađeni na maloj površini, prilikom kopanja 6.5 metara dubokog bunara za pitku vodu krajem XX vijeka. Nemoguće je bilo utvrditi da li se radi o ostavi, perifernom grobnom nalazu ili depozitu unutar profanog objekta ali, mimo objašnjenja koja se vjerovatno nikada neće dokazati ili opvrgnuti, na desetine ulomaka danaca upućuju na mogućnost da je grčka kolonizacija Jadrana i ovdje pustila svoje korjene u IV vijeku, ali da je rijeka Rikavac, koja sezonski nanosi velike količine mulja i krupnog kamenja, pokrila prvu helenističku naseobinu koja se snabdijevala sa dvije strane: ili pretovarom u uvali Bigovica ili na mjestu današnje moderne luke (Zagarčanin 2006: 16; Zagarčanin 2008: 4)
Mladen Zagaračanin, Podvodno-arheološka istraživanja na prostoru barskog i ulcinjskog akvatorija, Zbornik Nova antička Duklja IV, Muzeji i galerije Podgorice, Podgorica, 2013., str. 67-121. (PDF)
Skit Svetog Proroka Ilije
Vjeruje se kako je, skoro istovremeno s crkvom Svetog Jovana u manastiru na Ribnjaku, kraljica Jelena Anžujska, žena kralja Uroša I Nemanjića, sagradila u 13. stoljeću i crkvu Svetog Ilije na brdu Volujici, iznad Barskog zaljeva. Na Ilindan 2.8.2015. posvećen je obnovljeni hram Svetog Proroka Ilije na Volujici. Od posvećenja na Ilindan 2015. godine hram Svetog Proroka Ilije je pripojen kao skit novosagrađenom manastiru Svetog Sergija Radonješkog u Veikim Mikulićima podno Rumije.
Gradine
U okolici uvale Bigovice ima ostataka više gradina (obrambenih fortifikacija) iz brončanog i željeznog doba.
Najstarija gradina priobalnog dijela koje gravitira oko uskog pojasa na i oko brda Volujica je u narodu nazvana gradina „Vrh od grobovlja“. Gradina je oblika pravilnog trapeza koji se svojim istočnim stranama naslanja na veliki peririmetralni tumul koji je osim kultnog i funeralnog karaktrera imao i svoj utilitarni značaj, kao neka vrsta osmatračinice koja je kontrolisala puteve iz pravca mora i kopna. Njen pravac pružanja pada strmo prema sjeveozapadnoj strani okrenutoj moru. Na taj način je prilično dobro pozicionirana prema prilaznom putu koji vodi od Vala od Bigovice. Tako je nastao prvobitni odbrambeni sistem koji je kontrolisao komunikaciju koja se penjala od mora, a zatim spuštala prema širokoj barskoj ravnici.
Neki recentni rezultati arholoških istrživanja na prostorima blizu uvale Bigovica pokazali su postojanje defanzivnih fortifikacionih sklopova (gradina) koje potiču iz bronzanog i gvozdenog doba. Najstarija gradina priobalnog dijela koje gravitira oko uskog pojasa na i oko brda Volujica je u narodu nazvana gradina „Vrh od grobovlja“. Gradina je oblika pravilnog trapeza koji se svojim istočnim stranama naslanja na veliki peririmetralni tumul koji je osim kultnog i funeralnog karaktrera imao i svoj utilitarni značaj, kao neka vrsta osmatračinice koja je kontrolisala puteve iz pravca mora i kopna. Njen pravac pružanja pada strmo prema sjeveozapadnoj strani okrenutoj moru. Na taj način je prilično dobro pozicionirana prema prilaznom putu koji vodi od Vala od Bigovice. Tako je nastao prvobitni odbrambeni sistem koji je kontrolisao komunikaciju koja se penjala od mora, a zatim spuštala prema širokoj barskoj ravnici. Prateći konfiguraciju brada Volujice, koje se svojim jugoistočnim krakom postepeno spušta prema moru, nailazimo na veliki broj tragova suvozidina sa ostacima različite praistorijske keramike po površini. Na velikom platou izviše uvale, površine 0.30 m x 0.20 metara u mlađem gvozdenom dobu formirano je iliro-helenističko utvrđenje, od kojeg je očuvan zid od velikih kamenih blokova (kiklopi). To svjedoči da su naselja i utvrđenje bili veoma blizu temporarnog emporiona, preko kojeg se snabdijevao oblasni ilirski živalj u ranim periodima antike. Takođe, veoma blizu današnje luke, u zaseoku Kapljeva, a na pravcu puta koji preko brda Volujica komunicira sa uvalom Bigovica, otkopan je veliki broj ulomaka skifosa iz 4. vijeka prije nove ere skoncentrisanih na jednom mjestu. Sifosi su pronađeni na maloj površini, prilikom kopanja 6.5 metara dubokog bunara za pitku vodu krajem XX vijeka. Nemoguće je bilo utvrditi da li se radi o ostavi, perifernom grobnom nalazu ili depozitu unutar profanog objekta ali, mimo objašnjenja koja se vjerovatno nikada neće dokazati ili opvrgnuti, na desetine ulomaka danaca upućuju na mogućnost da je grčka kolonizacija Jadrana i ovdje pustila svoje korjene u IV vijeku, ali da je rijeka Rikavac, koja sezonski nanosi velike količine mulja i krupnog kamenja, pokrila prvu helenističku naseobinu koja se snabdijevala sa dvije strane: ili pretovarom u uvali Bigovica ili na mjestu današnje moderne luke (Zagarčanin 2006: 16; Zagarčanin 2008: 4)
Mladen Zagaračanin, Podvodno-arheološka istraživanja na prostoru barskog i ulcinjskog akvatorija, Zbornik Nova antička Duklja IV, Muzeji i galerije Podgorice, Podgorica, 2013., str. 67-121. (PDF)
- Opis; U periodu od 2010. do 2012. Muzej u Baru (JP Kulturni centar) u saradnji Centrom za pomorsku arheologiju Univesiteta Southamton (University of Southamnton 2011, web), vršio je podvodna arheološka istraživanja na prostoru od Crnog rta do uvale Valdanos . Saradnja, u kojoj je tokom tri sezone istraživanja učestvovalo 32 arheologa i studenata arheologije iz nekoliko zemlja, započeta je u okviru zajedničkog crnogorsko-britanskog projekta pod nazivom Arheološka istraživanja i zaštita podmorja Crne Gore (MMMARP-Montenegrin Marittime Archeological Rescue Project).
Skit Svetog Proroka Ilije
Vjeruje se kako je, skoro istovremeno s crkvom Svetog Jovana u manastiru na Ribnjaku, kraljica Jelena Anžujska, žena kralja Uroša I Nemanjića, sagradila u 13. stoljeću i crkvu Svetog Ilije na brdu Volujici, iznad Barskog zaljeva. Na Ilindan 2.8.2015. posvećen je obnovljeni hram Svetog Proroka Ilije na Volujici. Od posvećenja na Ilindan 2015. godine hram Svetog Proroka Ilije je pripojen kao skit novosagrađenom manastiru Svetog Sergija Radonješkog u Veikim Mikulićima podno Rumije.
Sutomore
|
Ivo Jakobov Zanković
Sutomore, 3.1.1817.-18.8.1902. U Sutomoru je rođen Ivo Jakobov Zanković, posljednji barjaktar Spiča. Kao jedan od vođa nacionalnog oslobođenja svoga kraja, postao je zapovjednik spičansko-barskog bataljuna, koji je bio u sastavu crnogorske vojske pod zapovjedništvom Maša Vrbice. U operacijama za oslobođenje Crnogorskog primorja, Zanković je sa svojom četom uspio u novembru 1878, pregovorima bez prolivanja krvi, preuzeti od Turaka dvije spičanske utvrde: Tabiju, kasnije nazvanu Haj, i utvrđenje Nehaj. Ivo Zanković je sudjelovao i u dvomjesečnoj opsadi i oslobađanju Starog Bara. Umro je 18.81902. Sahranjen je u Spiču ispred crkve Svetog Andrije. |
|
|
| Vijesti, članci, tekstovi |
-
| Literatura i drugi izvori |
KASALICA, Vlado: Kulturno i istorijsko nasljeđe grada Bara; Specijalistički rad, Tivat, 2015. (PDF)
MIJOVIĆ, Pavle; Iz kulturne prošlosti Bara, Bar,1995.
MILOVIĆ, Ž., MUSTAFIĆ, S.; Knjiga o Baru, Bar, 2001.
STOJOVIĆ, Borislav: Toponimi u barskoj opštini, Matica, Projeće 2011, Matica crnogorska, Podgorica, 2011. (PDF)
ZAOKRUŽENA PRIČA O TURISTIČKOJ MAPI CENTRA BARA I MASLINJAKA DŽIDŽARIN - Postavljene 23 info table. DAN, 21.3.2021.
STOJANOVIĆ, Dragan: Ko na divlje gradi na vrtači Gorak? DAN, 12.6.2021.
MIJOVIĆ, Pavle; Iz kulturne prošlosti Bara, Bar,1995.
MILOVIĆ, Ž., MUSTAFIĆ, S.; Knjiga o Baru, Bar, 2001.
STOJOVIĆ, Borislav: Toponimi u barskoj opštini, Matica, Projeće 2011, Matica crnogorska, Podgorica, 2011. (PDF)
ZAOKRUŽENA PRIČA O TURISTIČKOJ MAPI CENTRA BARA I MASLINJAKA DŽIDŽARIN - Postavljene 23 info table. DAN, 21.3.2021.
STOJANOVIĆ, Dragan: Ko na divlje gradi na vrtači Gorak? DAN, 12.6.2021.
| Korisne poveznice |
-
